Ο πόλεμος των πολιτικών ταμπελών μαίνεται. Και συνεχίζεται εδώ και χρόνια! Δεξιός, αριστερός, συντηρητικός, προοδευτικός, γριβικός, μακαριακός, χουντικός, σταλινικός, σοβινιστής, απορριπτικός κ.λπ. Οι αντιδράσεις ποικίλλουν. Κάποιοι διεκδικούν τις ταμπέλες τους και ζητούν περισσότερες, π.χ., συντηρητικοί περήφανοι για τον συντηρητισμό τους, εθνικιστές περήφανοι για τον εθνικισμό τους. Συχνά, επίσης, γινόμαστε μάρτυρες ανταγωνισμού μεταξύ ομάδων που επικρίνουν άλλες για την ανεπαρκή καθαρότητα των πεποιθήσεών τους!
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ορισμένες ταμπέλες απορρίπτονται. Οι συνωμοσιολόγοι δεν περιγράφουν τους εαυτούς τους ως τέτοιους. Κανένα κόμμα δεν παρουσιάζεται ως ναζιστικό ή ακροδεξιό, ακόμη και όταν η πλατφόρμα τους αντιστοιχεί στον συνήθη ορισμό του όρου. Τέλος, υπάρχουν εκείνοι που δυσπιστούν με όλες τις ταμπέλες, με το επιχείρημα ότι απλοποιούν υπερβολικά την πολυπλοκότητα των ιδεών και των συμμαχιών και ότι συχνά χρησιμεύουν για να κατατάσσουν αμετάκλητα τους ανθρώπους σε φιλικά ή εχθρικά στρατόπεδα. Λέγεται ότι αυτές οι ταμπέλες αποφεύγουν τις αποχρώσεις, συγκαλύπτουν την πραγματικότητα και πολώνουν αδικαιολόγητα τις δημόσιες συζητήσεις μας. Για να υποστηρίξουν τη θέση τους αναφέρονται στον ΔΗΣΥ. Σε ποιο πολιτικό χώρο ανήκει αυτό το κόμμα; Αναντίλεκτα έχει στο ενεργητικό του δράση που θα το κατέτασσε κάποιος στην ομάδα των προοδευτικών, σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Είναι ο ΔΗΣΥ που θεσμοθέτησε νόμους για την εφαρμογή του ΓεΣΥ και του ΕΕΕ που ανακούφισαν τα φτωχότερα στρώματα του λαού. Είναι ο ΔΗΣΥ, το ΜΟΝΟ κόμμα, που ψήφισε υπέρ του σχεδίου ΑΝΑΝ και απέδειξε με πράξεις, κι όχι με λόγια, ότι ήταν υπέρ της επαναπροσέγγισης και της ΔΔΟ. Όμως παράλληλα επιδεικνύει χαρακτηριστικά ακροδεξιού κόμματος. Ενώ το κόμμα καταδικάζει την ΕΟΚΑ Β΄ ως εγκληματική οργάνωση, ταυτόχρονα θεωρεί τον αρχηγό της Γρίβα ως εθνικό ήρωα και η ηγεσία του παρευρίσκεται σύσσωμη στο ετήσιο μνημόσυνο του για να τον τιμήσει – το τέλειο παράδειγμα διπλής προσωπικότητας. Δυστυχώς, αυτή η φιλεύσπλαχνη και περιθάλπουσα πολιτική αναρριπίζει το θράσος στις ευθαρσείς ψυχές των θαυμαστών του φασισμού.
Αν κάποιος επιχειρήσει να συνθέσει τις αποκλίσεις και τις συγκλίσεις μεταξύ διαφόρων πολιτικών κινημάτων στην Κύπρο, το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτα λίγο απλοϊκό και, προφανώς, δεν θα ικανοποιήσει όλους διότι καταλήγουμε σε τρεις ταμπέλες: Αριστερά, δεξιά και ακροδεξιά. Το Κέντρο έχει συνθλιβεί από τις μυλόπετρες του ΑΚΕΛ και του ΔΗΣΥ, την εμφάνιση του νέου κόμματος ΑΛΜΑ και την άνοδο του ΕΛΑΜ.
H Αριστερά (ΑΚΕΛ και ΒΟΛΤ) δεν έχει πλέον σχέση με τον κομουνισμό. Θεωρητικά ο κομουνισμός είναι το ιδανικό σύστημα για όλους τους ανθρώπους και είναι η ανώτερη βαθμίδα εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας. Όμως, πρακτικά δεν εφαρμόζεται. Ο κομουνισμός έχει χάσει την ελκυστικότητά του, όπως αποδεικνύεται από τις χώρες που αποτελούσαν την ΕΣΣΔ – καμία δεν θέλει να επιστρέψει στον κομουνισμό. Οι πρακτικές εφαρμογές έχουν δείξει με συνέπεια ότι δεν λειτουργεί όπως αναμενόταν. Η οικονομική αναποτελεσματικότητα, η έλλειψη ατομικών κινήτρων, η γραφειοκρατία, η καταπίεση της ατομικής ελευθερίας, η ανισότητα και η διαφθορά είναι όλες σημαντικές προκλήσεις στις οποίες ο κομουνισμός απέτυχε.
Ένα κομουνιστικό κόμμα κρίνεται από τις πράξεις του κι όχι από τις διακηρύξεις του. Το ΑΚΕΛ πιστεύει στη μικτή οικονομία που είναι ενάντια στον κομουνισμό όπου τα μέσα παραγωγής αποτελούν κρατική και όχι ατομική ιδιοκτησία, ενώ υφίστανται συλλογική διαχείριση από τους εργαζόμενους. Επίσης, η κομουνιστική άποψη για την ΕΕ, όπως την εκφράζει το ΚΚΕ και άλλα κομουνιστικά κόμματα, (όχι όμως το ΑΚΕΛ) είναι ότι αποτελεί μια προωθημένη καπιταλιστική Ένωση, δηλαδή μια προωθημένη μορφή συμμαχίας των καπιταλιστικών κρατών στην Ευρώπη. H Αριστερά απλά υποστηρίζει την υποταγή του ιδιωτικού συμφέροντος στο δημόσιο συμφέρον. Είναι υπέρ της ΔΔΟ και αγωνίζεται για την αξιοπρέπεια και τα ίσα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους, χωρίς διάκριση χρώματος, φύλου, θρησκείας, γλώσσας, πολιτισμού ή άλλων. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη φιλία και αδελφοσύνη Ε/Κ και Τ/Κ. Η κοινωνική αλληλεγγύη (δικαιοσύνη, μείωση των ανισοτήτων, προστασία των ευάλωτων ατόμων) και η περιβαλλοντική βιωσιμότητα βρίσκονται στο επίκεντρο όλων των αριστερών κομμάτων, που επιδιώκουν να μεταρρυθμίσουν τα οικονομικά και πολιτικά συστήματα ώστε να προσφέρει σε κάθε άνθρωπο ίσες ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη. Από την άλλη η Δεξιά ( ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ), προάγει τις αξίες της ελευθερίας, του οικονομικού φιλελευθερισμού (ελευθερία επιχειρηματικής δραστηριότητας), των «ελληνοχριστιανικών ιδεωδών», της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, της εθνικής ταυτότητας, της τάξης, της ασφάλειας, της εξουσίας, της δικαιοσύνης ή της μη παρέμβασης του κράτους στην οικονομία.
Η Ακροδεξιά (το ΕΛΑΜ) υποστηρίζει το ενιαίο κράτος με τις προτεινόμενες 13 αλλαγές του Μακάριου του Συντάγματος του 1960 ως λύση του Κυπριακού. Είναι επαναστατική, αντιτίθεται στη λαϊκή κυριαρχία και στην αρχή της πλειοψηφίας, και μερικές φορές υποστηρίζει τη βία. Ο ρόλος του κράτους είναι να προστατεύει την «καθαρότητα της φυλής» από ό,τι την απειλεί: μετανάστευση, παγκοσμιοποίηση, ξένη πολιτιστική επιρροή, αμφισβήτηση του εθνικού αφηγήματος.
Φυσικά σ΄αυτή την ταξινόμηση δεν εκπροσωπούνται όλες οι πολιτικές τάσεις. Δεν συμπεριλαμβάνονται ο θρησκευτικός συντηρητισμός, ο ποδοσφαιρικός φανατισμός, ο συνδικαλιστικός κορπορατισμός, και άλλες τάσεις που είναι περιθωριακές, υπερβολικά στενές ή χωρίς ισχυρές ιδέες. Επιπλέον, είναι αυτονόητο ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι «πρόβατα» και δεν προσχωρούν πλήρως στο δόγμα ενός κινήματος. Μπορεί οι δεξιοί και οι αριστεροί να έχουν περάσει δεκαετίες αντιμαχόμενοι, αλλά σε τελευταία ανάλυση μοιράζονται θεμελιώδεις ιδέες, ακόμη και να συμμαχούν σε ορισμένα ζητήματα, όπως υποστήριξη της ΔΔΟ, σεβασμός των θεσμών, υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης. Οι ταμπέλες τους όμως δίνουν την εσφαλμένη εντύπωση ότι τους χωρίζει μια άβυσσος.
*Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας
