Του Ανδρέα Κοσμά
Ο Κύπριος ευρωβουλευτής Φειδίας Παναγιώτου ισχυρίστηκε πρόσφατα ότι η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τις Εξωτερικές Υποθέσεις Κάγια Κάλλας έκανε σχόλια για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που ήταν «προσβλητικά για την ιστορία».
Η Κάλλας απαντούσε σε ερωτήσεις σχετικά με τις στενές σχέσεις Κίνας-Ρωσίας και τις συναφείς εξελίξεις κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου. Σε ένα βίντεο που δημοσίευσε, ο ευρωβουλευτής Παναγιώτου επέκρινε τα σχόλια της Κάλλας ως προσβλητικά για την ιστορία και για τη θυσία των Κινέζων και Ρώσων στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Παναγιώτου επικαλέστηκε τα σχόλια της Κάλλας ως απόδειξη ότι «κάνει φρικτά» τη δουλειά της.
Το Κυπριακό Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας (CIReN) εξέτασε τα σχόλια της Κάλλας και τους ισχυρισμούς του ευρωβουλευτή Παναγιώτου, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ο τελευταίος παρουσίασε αυτά τα σχόλια, έκανε έλεγχο επαλήθευσης γεγονότων (fact-check) και εξέδωσε την ετυμηγορία του.
Ο ισχυρισμός
Στις 18 Σεπτεμβρίου 2025, ο ευρωβουλευτής Φειδίας Παναγιώτου δημοσίευσε ένα βίντεο στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο οποίο επικρίνει την κορυφαία διπλωμάτη της ΕΕ Κάγια Κάλλας για τα σχόλια που έκανε κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης σχετικά με τη συμβολή της Ρωσίας και της Κίνας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Top EU Diplomat's Embarrassing Statement @kajakallas pic.twitter.com/MR46BDEHCE
— Fidias Panayiotou (@Fidias0) September 18, 2025
Στο βίντεο, ο Παναγιώτου ισχυρίστηκε ότι η Κάλλας «αγνοεί την ιστορία», προκαλεί «διπλωματικές εντάσεις» και ότι τα σχόλιά της δεν ήταν μόνο «προσβολή προς την ιστορία», αλλά και προσβολή προς «όλους τους Κινέζους και Σοβιετικούς στρατιώτες που σκοτώθηκαν πολεμώντας τη ναζιστική Γερμανία και την αυτοκρατορική Ιαπωνία».
Απευθυνόμενος στην Κάλλας, ο ευρωβουλευτής Παναγιώτου δήλωσε περαιτέρω: «Μπορώ να σας κατανοήσω αν προσωπικά μισείτε την Κίνα και τη Ρωσία». Υποστήριξε δε ότι η Κάλλας «κάνει φρικτά τη δουλειά της», δεδομένου ότι αυτή περιλαμβάνει «την οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ χωρών της ΕΕ και χωρών εκτός ΕΕ».
Τα γεγονότα
Οι δηλώσεις της επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ έγιναν κατά τη διάρκεια του ετήσιου συνεδρίου του 2025 του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUISS), μιας δεξαμενής σκέψης της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας.
Αφού έκανε την κεντρική ομιλία σε ένα μέρος του συνεδρίου υπό τον τίτλο «Η Ευρώπη σε κίνδυνο, αλλά όχι μόνη: αναλαμβάνοντας σοβαρά τις ευθύνες μας για την ασφάλεια», η Κάλλας απάντησε σε μια σειρά ερωτήσεων που της έθεσε ο διευθυντής του EUISS, Στίβεν Έβερτς.
Τα σχόλια της Κάλλας που οδήγησαν στο επικριτικό βίντεο του Παναγιώτου αφορούσαν μια αποστροφή της απάντησης της σε μια ερώτηση σχετικά με την «αυξανόμενη σύμπλευση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας και την κινεζική υποστήριξη που επιτρέπει στη Ρωσία να συνεχίζει αυτόν τον πόλεμο [στην Ουκρανία]».
Με την ερώτηση αυτή, ζητήθηκε από την Κάλλας να αναλύσει πώς η ΕΕ μπορεί να «επηρεάσει τις επιλογές της Κίνας» στη γεωπολιτική σκηνή και να διαχειριστεί την «πρόκληση της Κίνας» υπό το πρίσμα της αυξανόμενης γεωπολιτικής επιρροής της χώρας και της συμμαχίας της με τη Ρωσία.
Στην απάντησή της, η Κάλλας χαρακτήρισε την τρέχουσα συγκυρία ως «μάχη αφηγημάτων» για τον Παγκόσμιο Νότο. Η Κάλλας αναφέρθηκε στις δηλώσεις των ηγετών της Ρωσίας και της Κίνας κατά τη σύνοδο κορυφής της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης στην Τιαντζίν τον Αύγουστο και στην τελετή μνήμης στο Πεκίνο για την ήττα της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί οι δύο ηγέτες είχαν εξάρει τον ρόλο των χωρών τους στην ήττα του ναζισμού και της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας.
Αναφερόμενος σε αυτές τις δηλώσεις, ο Κάλλας ισχυρίστηκε ότι «η Ρωσία απευθυνόταν στην Κίνα λέγοντας «πολεμήσαμε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κερδίσαμε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και νικήσαμε τον ναζισμό», και εγώ σκέφτηκα (παρακολουθώντας τους) «εντάξει, αυτό είναι κάτι καινούργιο». Συνέχισε η Κάλλας το σκεπτικό της, λέγοντας: “Αν γνωρίζεις την ιστορία, αυτό σου δημιουργεί πολλά ερωτηματικά. Μπορώ να σου πω ότι οι άνθρωποι δεν διαβάζουν και δεν θυμούνται την ιστορία τόσο πολύ. Μπορείς να παρατηρήσεις ότι αυτές οι αφηγήσεις γίνονται πειστευτές».
Επιλεκτική παρουσίαση
Στο βίντεο του ο Παναγιώτου απομόνωσε τα σχόλια της Κάλλας, παραβλέποντας το γεγονός ότι αυτά έγιναν σε απάντηση σε μια ερώτηση σχετικά με τις μεταβαλλόμενες συμμαχίες, καθώς και τις ανησυχίες για διάφορα ιστορικά αφηγήματα και αναθεωρητικές απόψεις σχετικά με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πέραν του ευρύτερου γεωπολιτικού πλαισίου. Με αυτό τον (αποσπασματικό) τρόπο ο Παναγιώτου έβγαλε τα σχόλιά της Κάλλας από το πλαίσιο τους και συνέβαλε στην κακή παρουσίαση των απόψεών της.
Με την επιλεκτική χρησιμοποίηση ενός μικρού τμήματος των όσων ανέφερε η Κάλλας, ο Παναγιώτου απέκλεισε το βασικό πλαίσιο της απάντησής της και του επέτρεψε να παρουσιάσει τα σχόλιά της ως «άγνοια» της ιστορίας ή ως “περιφρόνηση” των θυσιών των Κινέζων και των Σοβιετικών κατά τη διάρκεια του Β” Παγκοσμίου Πολέμου.
Στην απάντησή της, η Κάλλας εξέφρασε επίσης την άποψη ότι «το πρόβλημα με τις μεγάλες υπερδυνάμεις ή, μερικές φορές, το λάθος που κάνουν είναι ότι υπερεκτιμούν τη δύναμή τους και υποτιμούν το πόσο χρειάζονται τους άλλους». Χαρακτήρισε την τάση αυτή ανησυχητική, αλλά ορατή σε σχέση με τις εξελίξεις που αναφέρονται στην Κίνα.
Με αυτή την προσέγγιση της, η Κάλλας θα ευθυγραμμιζόταν σίγουρα με την άποψη του Παναγιώτου ότι ο ρόλος της ως κορυφαίας της διπλωματίας της ΕΕ είναι να χτίζει γέφυρες με άλλες χώρες και να προάγει θετικές σχέσεις, ενώ παράλληλα, λαμβάνει υπόψη το τρέχον γεωπολιτικό κλίμα, στο οποίο οι υπερδυνάμεις του κόσμου θεωρούνται πιο επιθετικές στις επιδιώξεις τους, όπως προκύπτουν από την ερώτηση την οποία κλήθηκε να απαντήσει η Κάλλας, καθώς και από το πλαίσιο της εκδήλωσης.
Η Κάλλας υποστήριξε ότι αυτό πρέπει να απασχολεί όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Τόνισε δε στην ομιλία της ότι «υπάρχουν ολοένα και περισσότερες συμμαχίες χωρών που έχουν μια θεμελιωδώς διαφορετική άποψη για τον κόσμο από την Ευρώπη». Και συμπλήρωσε: “Όταν ο Πρόεδρος Σι [Τζινπίνγκ] μίλησε για την οικοδόμηση ενός νέου τύπου διεθνών σχέσεων στη συνάντηση της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης αυτή την εβδομάδα, παρευρέθηκαν ηγέτες από περισσότερες από 20 χώρες. Μόνο λίγες από αυτές τις χώρες μπορούν να θεωρηθούν δημοκρατικές. Οι περισσότερες έχουν χαμηλή βαθμολογία στους δείκτες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καμία δεν θεωρείται εντελώς ελεύθερη σύμφωνα με τον δείκτη Freedom House. Και αυτό είναι που αντιμετωπίζουμε. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η Ευρώπη βρίσκεται σε μια πάλη για την ελευθερία και τη δημοκρατία».
Αν και τα σχόλια της Κάλλας μπορεί να φαίνονται διαιρετικά και όχι εποικοδομητικά, όπως υποδηλοί με την κριτική που της ασκεί ο Παναγιώτου, αν κανείς λάβει υπόψη το ευρύτερο πλαίσιο των ισχυρισμών της, είναι σαφές ότι αντικατοπτρίζουν τις σημαντικά πιο διχαστικές και επιθετικές ενέργειες των ηγεσιών της Ρωσίας και της Κίνας: τόσο όσον αφορά τη χρήση του ιστορικού ρεβιζιονισμού για να παρουσιάσουν με υπερβολές τη συμβολή της χώρας τους, όσο και με την επιδίωξη επιθετικών συμμαχιών με άλλα αυταρχικά κράτη για να αλλάξουν το πεδίο των διεθνών σχέσεων.
Ιστορική προσβολή;
Ενώ ο Παναγιώτου κατηγορεί την Κάλλας στο βίντεό του για ιστορική άγνοια και έλλειψη σεβασμού προς τη θυσία των Σοβιετικών και Κινέζων στρατιωτών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η προσέγγισή του είναι επίσης επιλεκτική σε σχέση με ιστορικά γεγονότα, καθώς αγνοεί τον διπλό ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στον πόλεμο.
Τον Αύγουστο του 1939, η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε σύμφωνο μη επιθέσεως με τη ναζιστική Γερμανία, το οποίο ονομάστηκε Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ και περιλάμβανε ένα μυστικό πρωτόκολλο που καθόριζε τις σφαίρες επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας στην Ανατολική Ευρώπη.
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση συμφώνησαν να χωρίσουν την Πολωνία, ενώ η Λετονία, η Φινλανδία, η Βεσσαραβία (περιοχή που σήμερα ανήκει στη Μολδαβία και την Ουκρανία) και η Εσθονία (η χώρα της Κάγια Κάλλας) εντάχθηκαν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.
Η ναζιστική Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση εισέβαλαν και προσάρτησαν αρκετές από αυτές τις χώρες κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Η συνθήκη Μολότοφ-Ρίμπεντροπ τερματίστηκε μόνο τον Ιούνιο του 1941, όταν η Γερμανία ξεκίνησε την Επιχείρηση “Μπαρμπαρόσα” και εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση, ανοίγοντας το Ανατολικό Μέτωπο του πολέμου που είχε ως αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των θυμάτων, στο οποίο αναφέρεται ο Παναγιώτου στο βίντεό του.
Στο θέατρο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στον Ειρηνικό, η Σοβιετική Ένωση συμφώνησε να εισέλθει στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας στη Διάσκεψη της Τεχεράνης τον Νοέμβριο του 1943, δεσμευόμενη να το πράξει, όμως, μόνο μετά την ήττα της Γερμανίας. Η κήρυξη πολέμου από την ΕΣΣΔ κατά της Ιαπωνίας δεν ήρθε παρά στις 8 Αυγούστου 1945, δύο ημέρες μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας από τις Ηνωμένες Πολιτείες στη Χιροσίμα. Η Ιαπωνία παραδόθηκε μόλις μία εβδομάδα μετά.
Επικρίνοντας τις δηλώσεις της Κάλλας ως « άγνοια της ιστορίας », ο Παναγιώτου αγνοεί επίσης την προσωπική ιστορία της Κάλλας. Ο προπάππους της Κάλλας από την πλευρά του πατέρα της, Έντουαρντ Άλβερ, ήταν διοικητής της Εσθονικής Αμυντικής Ένωσης κατά τη διάρκεια του Εσθονικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας του 1918-1920 εναντίον των σοβιετικών Ρώσων.
Κατά τη διάρκεια των μαζικών εκτοπισμών που πραγματοποίησε η Σοβιετική Ένωση τον Μάρτιο του 1949, η μητέρα της Κάλλας, που ήταν τότε βρέφος, η γιαγιά της και η προγιαγιά της εκτοπίστηκαν στη Σιβηρία και χαρακτηρίστηκαν «εχθροί του κράτους». Η μητέρα της Κάλλας έλαβε άδεια να επιστρέψει στην Εσθονία, που βρισκόταν υπό σοβιετική κατοχή, μόνο το 1959.
Η προσωπική ιστορία της Κάλλας, καθώς και η ιστορία της πατρίδας της, αποτελούν σημαντικό πλαίσιο για τα σχόλιά της. Για πολλές από τις χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Εσθονίας, η ρωσική επιθετικότητα, ιδίως μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό και διαρκές ανησυχητικό ζήτημα για τους πολίτες. Προκύπτει από μια ιστορική πραγματικότητα που είναι πολύ πιο διαδεδομένη σε σύγκριση με άλλες περιοχές της Ευρώπης.
Αυτές οι ανησυχίες ήταν ιδιαίτερα εμφανείς στην αλλαγή της μακροχρόνιας στάσης στρατιωτικής ουδετερότητας της Σουηδίας και της Φινλανδίας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η ρωσική εισβολή οδήγησε και τις δύο χώρες να ενταχθούν στην Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) μόλις ένα χρόνο αργότερα. Τον ίδιο μήνα που συνέβη αυτό, ο Ρώσος ηγέτης Βλαντιμίρ Πούτιν υπέδειξε ότι η Ρωσία θα τοποθετούσε τακτικά πυρηνικά όπλα στη Λευκορωσία κατόπιν αιτήματος του Μινσκ.
Mοτίβο προώθησης φιλορωσικών αφηγήσεων
Η κριτική που άσκησε ο Παναγιώτου στην Κάλλας εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κριτικής που έχει δεχτεί τόσο κατά τη διάρκεια της θητείας της ως πρωθυπουργού της Εσθονίας, όσο και ως επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.
Το βίντεο που επικρίνει την Κάλλας δείχνει επίσης μια συνεχή τάση του Παναγιώτου να δημιουργεί περιεχόμενο μέσω των κοινωνικών δικτύων του, με το οποίο αμφισβητεί οποιαδήποτε αντιπαραθετική πολιτική της ΕΕ σε σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα. Παρουσιάζει αυτές τις χώρες ως θύματα της Δύσης ή προωθεί την ανάγκη για διπλωματική προσέγγιση και συνομιλίες.
Ο Αμερικανός οικονομολόγος και αναλυτής πολιτικής Τζέφρι Σακς, ο οποίος έχει συμμετάσχει ως καλεσμένος στο podcast του Παναγιώτου, έχει περιγράψει τον Κάλλας ως «έναν από τους πιο επιθετικούς ρωσοφοβικούς πολιτικούς στον κόσμο».
Οι απόψεις του Σακς για τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία έχουν αποδειχθεί αμφιλεγόμενες στο παρελθόν και έχει επικριθεί για την προώθηση φιλοκρεμλινικών αφηγήσεων. Σε αυτές περιλαμβάνεται η περιγραφή της εισβολής στην Ουκρανία με τη χρήση της διατύπωσης που προτιμά το Κρεμλίνο, αποκαλώντας την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».
Εκτός από τον Σακς, ο Παναγιώτου φιλοξένησε στο podcast του τον δημοσιογράφο και ανταποκριτή στη Μόσχα Θανάση Αυγερίνου, ο οποίος επίσης παρουσίασε ισχυρισμούς που υποστηρίζουν τις ρωσικές αφηγήσεις για τη σύγκρουση. Σε αυτές περιλαμβάνεται η αφήγηση ότι η εισβολή δεν θα είχε συμβεί ποτέ αν «η Δύση δεν είχε μετατρέψει την Ουκρανία σε αντιρωσικό εργαλείο» και ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι «παίρνει ουσίες» και «λέει ηλίθια πράγματα και ψέματα».
Ο Παναγιώτου έχει προκαλέσει αντιδράσεις στο παρελθόν με το περιεχόμενο των αναρτήσεών του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τη Ρωσία, δημοσιεύοντας βίντεο με τίτλους όπως, «Γιατί η ΕΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ την Κίνα και τη Ρωσία», «Ο πόλεμος μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας δεν έπρεπε να είχε συμβεί ποτέ». Αυτά απηχούν τις αφηγήσεις που προωθεί η Ρωσία και αγνοούν τα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή της ρωσικής επιθετικότητας.
Ένα βίντεο που δημοσίευσε ο Παναγιώτου αμφισβητώντας τους ισχυρισμούς ότι η Ρωσία είχε απαγάγει παιδιά από την Ουκρανία προκάλεσε έντονη σε περιεχόμενο συνέντευξη του Παναγιώτου με τον Ιρλανδό δημοσιογράφο Κάολαν Ρόμπερτσον. Ο Ιρλανδός δημοσιογράφος, ο οποίος ζει στην Ουκρανία, κατηγόρησε τον Παναγιώτου ότι «υπηρετεί τα συμφέροντα της Ρωσίας» και ότι είναι “πράκτορας της Ρωσίας”.
ΕΤΥΜΗΓΟΡΙΑ: ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΤΙΚΟ
Το βίντεο που δημοσίευσε ο Φειδιάς Παναγιώτου, στο οποίο επικρίνει την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας Κάγια Κάλλας ως «ιστορικά αδαή» και προσβλητική για τις θυσίες των Ρώσων και Κινέζων στρατιωτών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αγνοεί πολλά βασικά στοιχεία. Τόσο από τα σχόλια της Κάλλας, όσο και από το πλαίσιο στο οποίο έγιναν, το δικό της ιστορικό υπόβαθρο και την ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, προκειμένου να παρουσιάσει τα σχόλιά της με παραπλανητικό τρόπο.
Η άποψη του Παναγιώτου σχετικά με τις δηλώσεις της Κάλλας αγνοεί το γεγονός ότι η τελευταία κάνει αυτά τα σχόλια κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης που επικεντρώνεται στην ασφάλεια της ΕΕ και τις εξωτερικές απειλές. Έγιναν δε σε άμεση απάντηση σε ερωτήσεις σχετικά με τις αναπτυσσόμενες σχέσεις μεταξύ Κίνας και Ρωσίας και τις προσπάθειες αμφισβήτησης των ιστορικών αφηγήσεων.
Η κριτική του για τα σχόλιά της ως αιτία εντάσεων αγνοεί επίσης άλλα σημεία των απαντήσεών της, όπου θεωρεί ότι οι μεγάλες δυνάμεις πρέπει να είναι πιο προσηλωμένες προς την ανάγκη να συνεργάζονται μεταξύ τους αντί να κλιμακώνουν τις εντάσεις.
Με τον ισχυρισμό ότι τα σχόλια της Κάλλας είναι «αγνοούν την ιστορία», ο Παναγιώτου επιλέγει επίσης να παρουσιάσει μια επιλεκτική άποψη της ιστορίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αγνοώντας ο ίδιος το βασικό πλαίσιο των συμπερασμάτων που εξάγει.
Ο τρόπος με τον οποίο ο Παναγιώτου απομονώνει τα σχόλια του Κάλλας ενισχύει τις θέσεις που εκφράζουν πηγές κοντά στη Ρωσία και στέκονται επικρατικά προς τη Δύση. Πρόκειται για ένα μοτίβο που έχει επισημανθεί και σε άλλες αναρτήσεις του Παναγιώτου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε δημόσιες δηλώσεις του.
Το CIREN υλοποιεί το πρόγραμμα "Αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων και της προπαγάνδας σε νησιωτικά κράτη" με την υποστήριξη του European Media and Information Fund (EMIF). Την αποκλειστική ευθύνη για οποιοδήποτε περιεχόμενο του φέρουν οι συντάκτες του προγράμματος και αυτό ενδέχεται να μην αντανακλά κατ’ ανάγκην τις θέσεις του EMIF και των εταίρων του Ταμείου, του Ιδρύματος Calouste Gulbenkian και του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου.
