Περνάει και φεύγει ακόμα ένα καλοκαίρι. Με το σταφύλι του, τα κεράσια του, τις φράουλές του. Περνάει και φεύγει με τα πεπόνια και τα καρπούζια του. Ούτε αυτό το καλοκαίρι μπορέσαμε να σπείρουμε ελπίδα. Πού είναι που η ελπίδα είναι το ψωμί του φτωχού. Ούτε αυτή φύτρωσε στο χώμα. Δεν μπουμπούκιασε καν. Ουδέποτε ήμασταν τόσο απελπισμένοι, τόσο ανήμποροι. Ακόμα και όταν αναδύονταν μαύροι καπνοί πάνω από τη βομβαρδισμένη πατρίδα μας. Τι μας συνέβη; Γιατί γίναμε έτσι; Αγαπητέ Πανίκο. Γενναία και παλικαρίσια καρδιά του Ακάμα. Όλοι οι καλόκαρδοι Κύπριοι σου στέλνουν χαιρετίσματα. Τι πυρκαγιά ήταν αυτή, τι φωτιά. Που έκαψε και έκανε στάχτη τα πάντα. Αυτή ήταν η μοναδική είδηση που με λύπησε σήμερα. Πώς μπορεί να καταστρέφεται έτσι ξαφνικά ένας ιστορικός θησαυρός; Ύστερα, διάβασα πολλές μπαγιάτικες, πολλές πληκτικές ειδήσεις. Σαν να διάβαζα ξανά εφημερίδες πενήντα χρόνων. Τα έγραψα εκατοντάδες φορές αυτά. Δεν άλλαξαν καθόλου τα πρωτοσέλιδα και οι τίτλοι. Όλα αυτά υπήρχαν στον θησαυρό σου που έγινε στάχτη τώρα, έτσι δεν είναι; Πεθαίνουμε Πανίκο. Πεθαίνουμε ένας-ένας. Κάποιοι ανάμεσά μας λένε μακάρι να πεθαίναμε το 1974. Αν πέθαιναν τότε, θα πέθαναν μία φορά. Τώρα πεθαίνουν καθημερινά, λένε. Πόσοι υπάρχουν τώρα να μας διηγηθούν μια ιστορία χωρίς ψέματα; Περνάει και φεύγει ακόμα ένα καλοκαίρι. Ο εισβολέας στρατιώτης με την ξιφολόγχη στο όπλο του μας κοιτάει μέσα από τον χάρτη της Κύπρου. Ζουν ακόμα κάποιοι που λένε «δεν ξεχνώ», έστω και αν δεν είναι τόσοι όσοι ήταν παλιά. Η πυρκαγιά στην Πελαθούσα έσβησε αφού έκανε ό,τι ήταν να κάνει. Όμως, ακόμα δεν έσβησε η φωτιά στις ψυχές. Στέκεται στη θέση του «Το Τείχος μας». Και ακόμα φυλάνε σκοπιά ένοπλοι φρουροί. Ο Χασάν και η Χαρούλα κείτονται γαλήνια σε εκείνη τη βουνοκορφή. Λαμπρές καρδιές που ούτε στην εκκλησία ούτε στο τζαμί παραδόθηκαν. Δύο μεγάλοι ήρωες αυτού του κακότυχου νησιού. Αχ, Ακάμα, αχ, αχ, Πελαθούσα. Εσύ απαθανάτισες εκείνους τους δύο αγαπημένους. Τα σκοτεινά πρόσωπα της υπόγειας δράσης την ώρα που δολοφονούσαν ανθρώπους στον καφενέ, στον δρόμο.
Έχασες εκείνο τον πολύτιμο θησαυρό. Δεν μπορώ να σου πω μην λυπάσαι. Όμως, κοίτα, εδώ υπάρχουν και κάποιοι που έχασαν το μυαλό τους. Κάποτε εκπλήττομαι πώς δεν χάσαμε όλοι ξαφνικά το μυαλό μας. Πώς βγαίνουν από ομαδικούς τάφους κομμένα παιδικά κεφάλια και δεν τρελαίνεται ο άνθρωπος; Πώς δεν χάνει το μυαλό του άμα μάθει τι πέρασε ένα κορίτσι 12 χρονώβν; Καταραμένη να είσαι Κύπρος, καταραμένη να είσαι, λέω. Κατάρα! Χτύπα το κεφάλι σου στον τοίχο. Σύρε το πρόσωπό σου στις λάσπες. Πώς έζησα τόσο καιρό εδώ με εκείνους τους δολοφόνους. Σαστίζω. Πώς αναπνέουμε τον ίδιο αέρα με δολοφόνους που δεν είχαν συνείδηση και κάρφωσαν σφαίρες σε τρυφερά κορμιά βρεφών που βρίσκονταν στην κούνια;
Οι ταινίες σου είναι σαν εκπαίδευση ειρήνης, σαν μάθημα αγάπης, αγαπητέ Πανίκο. Μπορείς να διηγηθείς τα πάντα και χωρίς να δείξεις τη θηριωδία. Δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση το αίμα σώνει και καλά. Αν ήμουν εγώ, δεν θα μπορούσα να αντέξω όσο εσύ. Θα το έδειχνα. Το καλό αρχίζει με το να αηδιάζουμε, να σιχαινόμαστε αυτά που κάναμε. Πρέπει να έχουμε το θάρρος να κοιταχτούμε στον καθρέφτη. Να δούμε πώς μετατραπήκαμε σε κτήνη για να μην γίνουμε ξανά. Ίσως κάνω λάθος. Όμως, εγώ έμαθα τα καλά πιο πολύ από τα κακά. Ναι, ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο εθνικισμός, ο οποίος εμπεριέχει ρατσισμό. Όμως, αν όλο το πρόβλημα ήταν ο εθνικισμός, θα τον νικούσαμε προ πολλού. Μήπως δεν σημαίνει καταφυγή στην εύκολη λύση το να βλέπουμε τον εθνικισμό ως τη μόνη πηγή όλων των συμφορών που μας συνέβησαν; Είναι ο πιο εύκολος δρόμος για να μην αναζητήσουμε το φταίξιμο στον εαυτό μας και να τον δικαιολογήσουμε. Σαν ένα χαρτί αθωότητας που δεν έχει αυτοκριτική. Μήπως δεν είναι από τα δικά μας λάθη που παίρνουν τη δύναμή τους οι εθνικιστές; Αν εμείς ήμασταν εντάξει, θα μπορούσαν να γίνουν όλα αυτά; Κοίτα, οι αριστεροί σε αυτό το νησί είναι πιο εχθροί ο ένας με τον άλλο παρά με τους εθνικιστές. Δεν μισούν τους εθνικιστές όσο μισούν ο ένας τον άλλο.
Αγαπητέ Πανίκο. Δεν ξέρω τι να πω μετά από την τόση αξία και τον τόσο κόπο σου που έγιναν στάχτη. Είσαι δημιουργικός καλλιτέχνης. Φυλάξαμε στην καρδιά μας όσα έγιναν στάχτη. Τώρα μπορούμε να αρχίσουμε τα πάντα από την αρχή.
