Από την προεκλογική περίοδό του, ο Νίκος Χριστοδουλίδης, είχε υποσχεθεί ότι αν εκλεγόταν Πρόεδρος θα προχωρούσε στον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα. Είχε υποσχεθεί την κατάργηση του διττού ρόλου που απολαμβάνει ο Γενικός Εισαγγελέας. Ενός ρόλου που συγκεντρώνει όλες τις αρμοδιότητες, και αποτελεί σύγκρουση συμφερόντων. Αυτή τη στιγμή ο Γενικός Εισαγγελέας είναι ταυτόχρονα και υπεύθυνος για την παροχή νομικών γνωμοδοτήσεων στην εκτελεστική εξουσία και παράλληλα διαχειρίζεται και διευθύνει την ποινική δίωξη υποθέσεων που αφορούν το κράτος. Τρανό παράδειγμα σύγκρουσης συμφερόντων η διαχείριση της υπόθεσης «χρυσών» διαβατηρίων από τον Γενικό Εισαγγελέα.
Ο Γενικός Εισαγγελέας επικαλείται συνεχώς, ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να τροποποιηθεί. Κρύβεται πίσω από τον δικοινοτικό χαρακτήρα του Συντάγματος και το γνωστό δίκαιο της ανάγκης. Οι πραγματικοί όμως λόγοι της τόσο μεγάλης κωλυσιεργίας και ουσιαστικά της αποφυγής της κυβέρνησης και του ιδίου του Γενικού Εισαγγελέα στο να προχωρήσει στην τροποποίηση του Συντάγματος και στον διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων του δεν είναι αυτοί που επικαλούνται. Η υπόθεση των «χρυσών» διαβατηρίων και η έκθεση Νικολάτου για πολλούς έγκυρους νομικούς προσέφερε τη δυνατότητα για καταλυτικές ενέργειες του Γενικού Εισαγγελέα. Επίσης, πολλοί ισχυρίζονται ότι η στάση του Γενικού Εισαγγελέα στο θέμα αυτό, διαμορφώθηκε λόγω της στενής φιλικής σχέσης του με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
Γιατί η Κύπρος, παρά τις πιέσεις μέσα από τις εκθέσεις GRECO, OSCE, Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν συμμορφώνεται και δεν προωθεί τη μεταρρύθμιση και τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα; Γιατί η κυβέρνηση δεν ακολουθεί το παράδειγμα της Μάλτας; Γιατί προτιμά τις άσκοπες χωρίς δομή συναντήσεις με κάποιους συνταγματολόγους αλλά δεν αποφασίζει να ξεκινήσει μια σοβαρή διαδικασία μεταρρύθμισης του Συντάγματος. Η Μάλτα μέσα σε έναν χρόνο ολοκλήρωσε τον διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων του Γενικού Εισαγγελέα μέσω της συνεργασίας διαφορετικών θεσμών και φορέων, με καθοριστικό ρόλο της κυβέρνησης, του Κοινοβουλίου και διεθνών οργανισμών.
Ο διαχωρισμός των εξουσιών στη Μάλτα ήταν προϊόν εθνικής και ευρωπαϊκής συνεργασίας. Η μεταρρύθμιση που έγινε θεωρήθηκε ένα θετικό βήμα για την ενίσχυση του κράτους δικαίου στη χώρα.
Οι διεθνείς και παγκόσμιοι οργανισμοί που συνέβαλαν σε αυτή τη μεγάλη μεταρρύθμιση ήταν:
1. Η Επιτροπή της Βενετίας, ένα συμβουλευτικό σώμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για συνταγματικά, έπαιξε κεντρικό ρόλο. Ανέδειξε τη σύγκρουση συμφερόντων στον διττό ρόλο του Γενικού Εισαγγελέα. Ενθάρρυνε τη δημιουργία ξεχωριστού θεσμού για τις ποινικές διώξεις και την ενίσχυση της δικαστικής ανεξαρτησίας.
2. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολούθησε στενά τις εξελίξεις στη Μάλτα, ειδικά στο πλαίσιο του Μηχανισμού Κράτους Δικαίου (Rule of Law Mechanism). Η Μάλτα πιέστηκε να συμμορφωθεί με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, μέσω των ετήσιων εκθέσεων της Επιτροπής προκειμένου να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα.
3. Η GRECO-Συμβούλιο της Ευρώπης για την καταπολέμηση της διαφθοράς, επισήμανε την αδυναμία διαχωρισμού της πολιτικής και δικαστικής εξουσίας, τονίζοντας την ανάγκη μεταρρύθμισης του Γενικού Εισαγγελέα. Οι συστάσεις της GRECO ενσωματώθηκαν στις εθνικές μεταρρυθμίσεις.
4. Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE) υποστήριξε την ανεξαρτησία των εισαγγελικών αρχών της Μάλτας. Παρείχε κατευθυντήριες γραμμές για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Υποστήριξε τη Μάλτα με εμπειρογνωμοσύνη από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
5. Παγκόσμια Τράπεζα και ΔΝΤ με έμμεση παρέμβαση πρότειναν βελτιώσεις στη διακυβέρνηση και τη διαφάνεια των θεσμών της Μάλτας στο πλαίσιο οικονομικών αξιολογήσεων.
6. Κοινωνία των Πολιτών και Διεθνή Δίκτυα - Transparency International υποστήριξαν τη μεταρρύθμιση.
7. Διεθνείς δημοσιογράφοι και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπογράμμισαν τη σημασία της μεταρρύθμισης αναδεικνύοντας τη δολοφονία της δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia, ως υπόθεση διαφθοράς.
Η μεταρρύθμιση του διαχωρισμού των εξουσιών στη Μάλτα ήταν αποτέλεσμα έντονης πίεσης από διεθνείς οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Επιτροπή της Βενετίας, η GRECO και η OSCE, καθώς και από τη συνεργασία με δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών. Αυτές οι συνεργασίες έφεραν τη Μάλτα σε ευθυγράμμιση με ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα δικαιοσύνης.
Η κυβέρνησή μας πότε θα είναι έτοιμη για ένα τέτοιο άλμα; Πρέπει να ζήσουμε και εμείς δολοφονίες για να εξαναγκαστούμε γι’ αυτή την αναγκαία μεταρρύθμιση; Ο διαχωρισμός των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα είναι μονόδρομος. Για πόσο ακόμα θα κουκουλώνονται εγκλήματα και καταχρήσεις από ανθρώπους που είχαν (ή έχουν) την εξουσία;
