Υποτίθεται ότι ο στόχος της πενταμερούς διάσκεψης στη Γενεύη, που θα πραγματοποιηθεί στις 17 και 18 Μαρτίου, είναι η συμφωνία για μια νέα διαπραγματευτική διαδικασία. Πώς όμως θα επιτευχθεί μια νέα τέτοια συμφωνία όταν η Τουρκία και, επομένως, ο Τατάρ υποστηρίζουν μία λύση που οδηγεί στη σύσταση δύο χωριστών κρατών; Με γραπτή του δήλωση, πρόσφατα, ο Τατάρ ισχυρίστηκε πως η συγκεκριμένη θέση δεν είναι απλά στρατηγική αλλά η μόνη φόρμουλα λύσης. Με άλλα λόγια, ο Τ/Κ ηγέτης αξιώνει λύση στη βάση της συνεργασίας των δύο κρατών που βασίζονται στην κυριαρχική ισότητα και το ίσο διεθνές καθεστώς, μια πρόταση που απορρίπτεται ασυζητητί από όλα τα ε/κ κόμματα. Άρα -κι εύχομαι από καρδιάς να διαψευσθώ πανηγυρικά- η πενταμερής διάσκεψη είναι a priori καταδικασμένη σε παταγώδη αποτυχία.
Φοβάμαι ότι σε μια τέτοια εξέλιξη ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, και άλλοι διπλωμάτες που έχουν ασχοληθεί με το Κυπριακό δεν θα ρίξουν το φταίξιμο για την αποτελμάτωσή του μόνο στην τ/κ πλευρά αλλά και σε εμάς. Οι λόγοι είναι ότι η πολιτική μας στο Κυπριακό είναι αλλοπρόσαλλη σε σημείο που τα ΗΕ, η ΕΕ και οι διπλωμάτες να μην ξέρουν πώς να αντιδράσουν και πώς να φερθούν μαζί μας. Δεν θα αναφερθώ στο σχέδιο Ανάν που εμείς απορρίψαμε χωρίς να υπολογίσουμε τις συνέπειες. Ούτε στην εγκατάλειψη του Κραν Μοντανά άρον άρον λες και εμείς ήμασταν οι νικητές το 1974 και δεν μας ένοιαζε αν επιτυγχανόταν ή όχι μια διευθέτηση του Κυπριακού. Ούτε στη μάταια παράκληση του Ακιντζί, το 2018, προς τον Αναστασιάδη να αποδεχθεί το πλαίσιο Γκουτέρες χωρίς αλλοιώσεις, όπως υποβλήθηκε στις 30/06/2017, και να υιοθετείτο ως «στρατηγική συμφωνία-πακέτο».
Θα αναφερθώ στη συμπεριφορά της παρούσης ηγεσίας που δημιουργεί την εντύπωση στους ξένους ότι σκαρφιζόμαστε διάφορες προφάσεις για να ματαιώσουμε μια ομοσπονδιακή λύση. Καταρχάς, συμφωνούμε ότι η πολιτική ισότητα προϋποθέτει αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/Κ στις αποφάσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Το σύνταγμα του 1960 προνοούσε βέτο του αντιπρόεδρου. Πάνω σ' αυτό το θέμα, συμφωνήθηκε στο Μον Πελεράν να καταργηθεί το βέτο αλλά σε μια κυβέρνηση που θα είχε 7 Τ/Κ και 4 Τ/Κ υπουργούς θα 'πρεπε να υπάρχει τουλάχιστον μια θετική ψήφος ενός Τ/Κ υπουργού. Αυτή η διευθέτηση θεωρήθηκε πιο λειτουργική και δίκαιη σε σύγκριση με το βέτο. Η ε/κ πλευρά όμως ανέκρουσε πρύμναν. Η θέση τώρα του Νίκου Χριστοδουλίδη, όπως και εκείνη του Αναστασιάδη, είναι ότι η μία θετική ψήφος πρέπει να ισχύει μόνο για θέματα που αφορούν την τ/κ κοινότητα, κάτι που απορρίπτεται από τους συνταγματολόγους αφού η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, εξ ορισμού, θα ασχολείται με τα προβλήματα που αφορούν όλη την επικράτεια.
Όσον αφορά το πλαίσιο Γκουτέρες ο εμπνευστής του, όπως και όλοι που ασχολούνται με το Κυπριακό, πρέπει να τα έχουν χαμένα. Από τη μια ο ΠτΔ δηλώνει ότι το αποδέχεται κατ' αρχήν (όμως δεν μας έχει πει αν το αποδέχεται «χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις»), αλλά τα κόμματα που τον υποστηρίζουν το απορρίπτουν, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών υποστηρίζει σθεναρά ότι το πλαίσιο Γκουτέρες δεν είναι συμφωνημένο! (Legal Matters, 20/02/2025). Βγάλτε άκρη!
Την εκ περιτροπής Προεδρία με διασταυρούμενη σταθμισμένη δεν φαίνεται να την αποδέχεται η ε/κ ηγεσία. Αν εφαρμοστεί αυτή η αρχή, αντί να έχουμε μόνιμα Πρόεδρο Ε/Κ και αντιπρόεδρο Τ/Κ με το δικαίωμά του για άσκηση βέτο (όπως στο Σύνταγμα του 1960), θα έχουμε εκ περιτροπής Προεδρία, με 2/3 του χρόνου Ελληνοκύπριο Πρόεδρο και 1/3 του χρόνου ο Τουρκοκύπριος αντιπρόεδρος να ασκεί τα καθήκοντα Προέδρου. Έτσι, οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν λόγο στο ποιος θα είναι Πρόεδρος, όπως και οι Ελληνοκύπριοι στο ποιος θα είναι αντιπρόεδρος. Οι Τουρκοκύπριοι, όπως τόνισε πολλές φορές ο Ακιντζί, δεν θα εγκρίνουν μία λύση του Κυπριακού αν δεν προνοεί την εκ περιτροπής Προεδρία. Με άλλα λόγια, η εκ περιτροπής Προεδρία είναι πολύ σημαντική για τους Τουρκοκυπρίους, οι οποίοι τη θεωρούν μέρος της πολιτικής ισότητας. Αυτό που δημιουργεί ερωτηματικά είναι γιατί ο Ν. Χριστοδουλίδης τηρεί σιγήν ιχθύος πάνω σ΄αυτό το θέμα. Η στάση του αυτή ερμηνεύεται ότι δεν υποστηρίζει αυτή τη συνταγματική τροπολογία.
Είναι γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα δεν προσπαθεί να μεταπείσει την Τουρκία και τον Τατάρ από το να επιμένουν στη λύση δύο κρατών και να ξαναρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις με βάση τη ΔΔΟ. Έχει εξασθενήσει το ενδιαφέρον της για το Κυπριακό διότι θεωρούν οι ξένοι ότι είναι μάταιος κόπος μια τέτοια προσπάθεια. Ψιθυρίζεται μεταξύ των διπλωματών ότι οποιαδήποτε σχέδιο για λύση που δεν προνοεί ελληνοκυπριακή κυριαρχία, μηδέν εγγυήσεις, μηδέν στρατό πριν από την έναρξη εφαρμογής της λύσης είναι καταδικασμένο να πεθάνει εν τη γενέσει του αφού σε μια τέτοια περίπτωση δεν πρόκειται να εγκριθεί σ’ ένα δημοψήφισμα το αποτέλεσμα του οποίου θα διαμορφωθεί από το βαθύ κράτος της Κύπρου που ελέγχει σχεδόν όλα τα ΜΜΕ. Γιατί, λοιπόν, τα ΗΕ, η ΕΕ να σπαταλούν πόρους, χρόνο και φαιά ουσία να εκπονήσουν ένα σχέδιο ΔΔΟ -που, να είμαστε ρεαλιστές, δεν μπορεί να διαφέρει ριζικά από το σχέδιο Ανάν- όταν γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι η δική μας πλευρά θα το απορρίψει; Ότι κατά βάθος η άρχουσα τάξη δεν υποστηρίζει το δικοινοτικό κράτος αφού δεν είναι διατεθειμένη να μοιραστεί την εξουσία με τους συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριους;
Συμπερασματικά, έστω κι αν οι Τ/Κ κάνουν στροφή και συμφωνήσουν για μια ομοσπονδιακή λύση, πάλι οι προοπτικές λύσης θα είναι ανύπαρκτες.
Γιώργος Κουμουλλής
Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας
