Sevgul Uludag
Τηλ: 99966518
Tο πρωί της Τετάρτης 19 Μαρτίου 2025, συγκεντρωθήκαμε στο Σπίτι της Συνεργασίας για να μιλήσουμε για τους «αγνοούμενους», τους μαζικούς τάφους και την αναζήτησή μας για την αλήθεια σε αυτό το νησί. Είναι μια μεγάλη ομάδα 50 ατόμων που ήρθαν από τη Δανία, μέλη της οργάνωσης «Democracy in Europe Organisation» (DEO), η οποία είναι μια «φιλελεύθερη οργάνωση εκπαίδευσης ενηλίκων που εργάζεται για την προώθηση μιας συμμετοχικής ευρωπαϊκής δημοκρατίας».
Η κ. Trine και ο κ. Zlatko οργάνωσαν αυτή τη συνάντηση με τα μέλη της «Δημοκρατίας στην Ευρώπη» και τους παρουσίασα τη δουλειά μου με μια παρουσίαση power point, με φωτογραφίες ώστε να κατανοήσουν καλύτερα το ανθρωπιστικό ζήτημα των «αγνοουμένων» και απάντησα λεπτομερώς στις ερωτήσεις τους.
Το 2021 θα συναντιόμασταν στην Κύπρο, αλλά λόγω της πανδημίας δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν και είχα μιλήσει με κάποιους από αυτούς μέσω Zoom και είχα απαντήσει στις ερωτήσεις τους.
Το έργο μας τα τελευταία 24 χρόνια
Τους διηγήθηκα ιστορίες «αγνοουμένων» Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων, πως ψάχνουμε για τους πιθανούς τόπους ταφής τους τα τελευταία 24 χρόνια με τον εξαιρετικό ρόλο που έπαιξαν οι αναγνώστες μου και από τις δύο πλευρές, καθώς και από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων κάποιων από τις σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία και η Δανία. Τους εξιστόρησα για το πώς είχα δημιουργήσει μια «τηλεφωνική γραμμή» με τα προσωπικά μου δύο κινητά τηλέφωνα -μία τουρκοκυπριακή γραμμή και μία ελληνοκυπριακή γραμμή- όπου οι αναγνώστες μου καλούσαν και μου έδιναν πληροφορίες για το τι είχε συμβεί στη γειτονιά ή το χωριό ή την πόλη τους, χωρίς απαραίτητα να αποκαλύπτουν την ταυτότητα τους. Πριν από χρόνια, παρόλο που τους έλεγα ότι «δεν χρειάζεται να μου πεις το όνομά σου, δεν χρειάζεται να ξέρω ποιος είσαι, απλώς πες μου τι είδες ή άκουσες ώστε να βοηθήσουμε να επουλωθούν οι πληγές των συγγενών των 'αγνοουμένων'», η συντριπτική πλειοψηφία όσων με καλούσαν -χιλιάδες κλήσεις όλα αυτά τα χρόνια- μου έλεγαν πάντα το όνομά τους, αφού τους ενέπνεα αρκετή εμπιστοσύνη ότι δεν θα έλεγα ποιοι είναι. Ανέφερα στους Δανούς μέλη της DEO ότι όλες τις πληροφορίες που μου έδιναν οι αναγνώστες μου, τις είχα μοιραστεί με τους αναγνώστες μου στις εφημερίδες στις οποίες αρθρογραφούσα, δηλαδή την Yeniduzen και τον Πολίτη και ότι μοιράστηκα επίσης όλες τις λεπτομέρειες αυτών των πολύτιμων πληροφοριών με τους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων. Ότι όλα αυτά τα έκανα όχι στο πλαίσιο οποιουδήποτε «προγράμματος» αλλά ως ανθρωπιστικό καθήκον, εθελοντικά για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε να κλείσουν οι πληγές των συγγενών των «αγνοουμένων».
Μαζικές δολοφονίες στην Κύπρο
Τους μίλησα για τις μαζικές δολοφονίες στην Κύπρο, όπου αθώοι Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν τόσο το 1963-64 όσο και το 1974. Τους έδωσα παραδείγματα με φωτογραφίες και λεπτομέρειες για τις μαζικές δολοφονίες στα χωριά Μαράθα-Σανταλλάρη-Αλόα, Παλαίκυθρο, Γαλάτεια, Τόχνη, Άσσια-Αφάνεια, Επηχώ και τους ανέφερα ιστορίες των συγγενών των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε αυτές τις μαζικές δολοφονίες. Τους διηγήθηκα επίσης την ιστορία του «Μαζί Μπορούμε!», της μοναδικής δικοινοτικής οργάνωσης συγγενών αγνοουμένων και θυμάτων πολέμου, για το πώς τους έφερα μαζί και πώς ιδρύθηκε το 2006. Τους διηγήθηκα τις δραστηριότητες του «Μαζί Μπορούμε!», αφηγήθηκα την ιστορία των μελών του που έχασαν τους συγγενείς τους σε τέτοιες μαζικές δολοφονίες, όπως την ιστορία της Χριστίνας Παύλου Σολωμή Πατσιά από την Κώμη Κεπήρ, του Πέτρου Σουππουρή από το Παλαίκυθρο, και του Huseyin Rustem Akansoy από τη Μαράθα.
Παρουσίαση του έργου μας σχετικά με τους «αγνοούμενους» στην ομάδα από τη Δανία.
Εκθέσεις τέχνης
Τους μίλησα για την πρώτη μας δικοινοτική έκθεση τέχνης με τίτλο «Το χρώμα της αλήθειας», η οποία εγκαινιάστηκε το 2013 στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Πράσινη Γραμμή στην Κύπρο. Η καλή μας φίλη, καλλιτέχνιδα Nilgun Guney ήταν η επιμελήτρια της έκθεσης και φέτος, έχουμε μια άλλη έκθεση με τίτλο «Από τον πόνο στην ελπίδα» που επιμελήθηκε η Nilgun και ο καλός μας φίλος, κεραμιστής Φώτος Δημητρίου. Τους έδειξα φωτογραφίες από πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά και κεραμικά και από τις δύο εκθέσεις - αυτή η έκθεση εγκαινιάστηκε τον Ιανουάριο του 2025 στα κεντρικά γραφεία του Ιδρύματος Στέλιος και συνέχισε να περιοδεύει στην Κύπρο με εκθέσεις στην Ορόκλινη, την Πάφο και τη Λεμεσό. Τους εξήγησανότι μέσα από αυτές τις εκθέσεις τέχνης, προσπαθούμε να δείξουμε τόσο τον πόνο του να έχεις κάποιον «αγνοούμενο», τις ιστορίες των μαζικών τάφων, όσο και να δημιουργήσουμε ελπίδα από το μοίρασμα αυτού του πόνου για το μέλλον μας σε αυτή τη γη.
Ο πόνος των συγγενών
Τους ανέφερα ότι δεν υπάρχει «τουρκικός πόνος», δεν υπάρχει «ελληνικός πόνος» - ότι ο πόνος των συγγενών των «αγνοουμένων» είναι ανθρώπινος πόνος και πως προσπαθήσαμε να το δείξουμε αυτό όλα αυτά τα χρόνια μέσα από τη δουλειά μας. Γιατί το κάναμε αυτό; Για να μην βλέπουν οι κοινότητές μας τον εαυτό τους ως το «μοναδικό θύμα» της σύγκρουσης, αλλά για να μπορέσουν να δουν ότι όλες οι πλευρές σε αυτή τη σύγκρουση υπέφεραν, ότι όλοι έχασαν.
Απαντώντας ερωτήσεις
Τους μίλησα επίσης για το έργο της επίσημης Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, για τις έρευνές τους, τις εκταφές και τη διαδικασία ταυτοποίησης και επιστροφής των οστών στους συγγενείς των «αγνοουμένων» για ταφή.
Συγκρίνοντας το έργο τέτοιων επιτροπών από τον κόσμο, μίλησα επίσης για τις παρατηρήσεις και τα ευρήματά μου: Για παράδειγμα, στην πρώην Γιουγκοσλαβία, χωρίς να χάσουν καθόλου χρόνο, μόλις τελείωσε ο πόλεμος (ακόμη και πριν τελειώσει ο πόλεμος), είχαν αρχίσει τις εργασίες για την αναζήτηση «αγνοουμένων», χρησιμοποιώντας δορυφορικές φωτογραφίες για να δουν τις διαφορές στο χρώμα του εδάφους προκειμένου να βρουν μαζικούς τάφους. Στην Κύπρο όμως, παρόλο που η επιτροπή συστάθηκε το 1981, σπατάλησαν χρόνια για να διαφωνούν για το πώς θα έπρεπε να λειτουργεί και τους «όρους εντολής» της και σπατάλησαν τουλάχιστον 8-9 χρόνια για το θέμα αυτό. Για παράδειγμα στην πρώην Γιουγκοσλαβία, κατά τη διάρκεια εκταφών σε μαζικούς τάφους, συνέλεγαν και στοιχεία για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εκεί, αλλά στην Κύπρο κατά τη διάρκεια εκταφών που άρχισαν μετά το 2006, δεν συλλέγονταν κανένα στοιχείο. Ποιος ήταν ο λόγος γι' αυτό; Ο λόγος ήταν η συμφωνία των δύο πλευρών, της τουρκοκυπριακής και της ελληνοκυπριακής πλευράς, να προστατεύσουν τους δικούς τους δράστες που διέπραξαν αυτές τις μαζικές δολοφονίες - είχαν καταλήξει σε μια τέτοια συμφωνία κατά τη σύσταση της ΔΕΑ το 1981 και συμφώνησαν να μην αποκαλύψουν «την αιτία θανάτου» στους συγγενείς των «αγνοουμένων» στην Κύπρο. Και ο ΟΗΕ συμφώνησε με μια τέτοια συμφωνία! Και εξαιτίας αυτού οι εκθέσεις που δίνονται μετά την ανεύρεση των οστών, την ανάλυσή τους και την ολοκλήρωση των ταυτοποιήσεων, δεν ήταν επαρκείς για να πάνε στο δικαστήριο γιατί δεν περιλαμβάνουν την «αιτία θανάτου». Ως εκ τούτου, οι συγγενείς των «αγνοουμένων» που παίρνουν πίσω τα οστά των αγαπημένων τους προσώπων θα πρέπει να φέρουν έναν εξωτερικό ιατροδικαστή για να πάρουν μια έκθεση που θα περιλάμβανε την «αιτία θανάτου», αν ήθελαν να είναι σε θέση να πάνε στο δικαστήριο και να ανοίξουν μια υπόθεση. Και όλα αυτά συνέβαιναν σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό αντανακλούσε το πως υπήρχαν «διπλά πρότυπα» που εφαρμόζονταν στην Ευρώπη.
Ανοικτή συζήτηση για τη δημοκρατία
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα τους, «η DEO προσπαθεί να εμπλέξει το ευρύ κοινό σε μια διαφοροποιημένη συζήτηση για την ευρωπαϊκή πολιτική και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακολουθώντας μια συμμετοχική δημοκρατική προσέγγιση, στόχος είναι να ενεργοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερους σε μια πολύπλευρη και ανοιχτή συζήτηση για το περιεχόμενο και το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η DEO είναι μια δανεζική οργάνωση που εργάζεται για τη δημοκρατία στην Ευρώπη». Είναι «ανεξάρτητη από τα πολιτικά κόμματα και τα όργανα της ΕΕ χωρίς συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα, αλλά στοχεύει να αναδεικνύει πολιτικά ερωτήματα, να αντιμετωπίζει προβλήματα και να συζητά ευρωπαϊκά θέματα».
Η DEO υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο του Κοινοβουλίου της Δανίας, Europa-Nævnet, και υποβάλλει επίσης αίτηση για πρόσθετη χρηματοδότηση για συγκεκριμένα έργα. Αλλά βασίζονται επίσης στην εθελοντική εργασία και τις συνεισφορές σε πολλές από τις δραστηριότητές τους.
Μιλώντας για τον μαζικό τάφο που βρέθηκε στην Επηχώ με τη βοήθεια των αναγνωστών μας.
Η DEO διατηρεί γραφεία στην Κοπεγχάγη στη Δανία
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα τους, κάθε χρόνο διοργανώνουν περισσότερες από 40 δημόσιες εκδηλώσεις, από συναντήσεις, σεμινάρια και συνέδρια μέχρι συζητήσεις σε πάνελ. Από το 2009 ασχολούνται με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, την ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού και δραστηριότητες με φοιτητές και μαθητές. Έχουν πραγματοποιήσει εκπαιδευτικά ταξίδια σε Βέλγιο/Βρυξέλλες, Γαλλία/Στρασβούργο, Πολωνία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Κόσσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία. Αυτοί είναι μερικοί από τους κύριους προορισμούς τους στα 6-10 πολιτικά οδικά ταξίδια τους κάθε χρόνο. Και φέτος, χαίρομαι που η Κύπρος συμπεριλήφθηκε επίσης στα ταξίδια μελέτης τους.
Επίσης 3-4 φορές τον χρόνο εκδίδουν ένα έντυπο ή περιοδικό για κάποιο πρόβλημα ή θέμα στο πλαίσιο της ΕΕ, της δημοκρατίας και της Ευρώπης. Περίπου 3.000 άτομα είναι συνδρομητές των βιβλίων ως μέλη της DEO.
Τους ευχαριστώ που μου έδωσαν την ευκαιρία να τους παρουσιάσω το έργο μου.
