Στο περίφημο θεατρικό του έργο «Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε», ο Λουίτσι Πιραντέλο πραγματεύεται με μαεστρία το μεγάλο θέμα των πολλαπλών αναγνώσεων της πραγματικότητας και τη μεγάλη δυσκολία να προσεγγίσει κανείς με ασφάλεια την αλήθεια.
Αυτή η δυσκολία δίνει πολύ χώρο στην εντύπωση να διαδραματίζει για μεγάλα χρονικά διαστήματα τον ρόλο της «αλήθειας», μέχρι μια νέα εντύπωση να έρθει να την αντικαταστήσει. Το αποτέλεσμα είναι συχνά να θεωρούμε ως «αλήθεια» μια σειρά από κρίκους εντυπώσεων· οι οποίες, είτε χωριστά είτε συνολικά ως αλυσίδα, δεν έχουν μεν σχέση με την αλήθεια αλλά στο τέλος εγκαθίστανται ως τέτοια στην αντίληψή μας.
Το προτέρημα και το «προτέρημα»
Οι αναλυτές που ήταν σύγχρονοι του Ελευθέριου Βενιζέλου απέδιδαν τις μεγάλες του επιτυχίες στην τρομερή ευστροφία του και στη διορατικότητά του. Σχεδόν θεοποιούσαν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Οι σύγχρονοι μελετητές του έργου του δεν τους διαψεύδουν. Όμως, μετά από έρευνα αρχείων και χιλιάδων εγγράφων, δίνουν πια έμφαση σε ένα άλλο χαρακτηριστικό του: Ήξερε να βγάζει από τους ανθρώπους τον καλύτερό τους εαυτό και να επιλέγει πάντα τον καταλληλότερο για κάθε πόστο. Σύμφωνα μάλιστα με τη Λένα Διβάνη, η πρώτη του τετραετία (1911-1915) ήταν, από άποψη επιλογής των καταλληλότερων, η καλύτερη κυβέρνηση που είχε η Ελλάδα, από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Και μιλάμε για την τετραετία όπου, παράλληλα με δύο νικηφόρους πολέμους που διπλασίασαν τη χώρα, έγινε το μεγαλύτερο και πιο επαναστατικό μεταρρυθμιστικό έργο στους σημαντικότερους τομείς.
Θα ήταν οπωσδήποτε άστοχη οποιαδήποτε σύγκριση των επιτευγμάτων του τότε με τη σημερινή Ελλάδα. Όμως, τηρουμένων των αναλογιών, μπορούμε να πούμε ότι η σχετική πρόοδος της Ελλάδας τα τελευταία πέντε χρόνια οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις επιλογές Μητσοτάκη: Υπήρξαν υπουργοί και υφυπουργοί κατώτεροι των περιστάσεων. Όμως, περισσότερες από τις μισές του επιλογές ήταν και είναι καίριες. Και σε εκείνους ακριβώς τους τομείς έγινε η διαφορά.
Το ίδιο άστοχη θα ήταν μια σύγκριση του ελλαδικού με το κυπριακό σήμερα. Κι όμως, το γεγονός ότι σε πολλούς τομείς της εσωτερικής πολιτικής υπάρχουν απανωτές αποτυχίες τα τελευταία δύο χρόνια, δεν οφείλεται σε μειωμένη αντίληψη του Προέδρου. Οφείλεται σε άστοχη επιλογή προσώπων. Για την ακρίβεια, οφείλεται στο γεγονός ότι η επιλογή δεν γίνεται με στόχο το αντικειμενικό αποτέλεσμα αλλά με βάση το δίδυμο «εξόφληση υποχρεώσεων-δημιουργία προσωπικού καθεστώτος με στόχο την επανεκλογή».
Ο Ν. Χριστοδουλίδης δεν είναι τόσο αδύναμος όσο φέρεται να ισχυρίζεται σε συνομιλίες του ο Ν. Αναστασιάδης. Είναι απλώς πιστός μαθητής του –ίσως σε σημείο που να παραγνωρίζει υπερβολικά την αποτελεσματικότητα, περισσότερο απ’ ό,τι εκείνος: Κυρίαρχος στόχος είναι η δεύτερη θητεία. Και ό,τι και να λένε σήμερα οι δημοσκοπήσεις, έχει τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας του στόχου. Επειδή είναι εξαιρετικά αφοσιωμένος σε αυτόν, με μυθιστορηματικού τύπου μελετημένες κινήσεις. Εργάζεται από τώρα ακόμη και για το ποιοι θα πρέπει να είναι οι αντίπαλοί του, για να έχει διασφαλισμένη την επανεκλογή!
Τα πράγματα, λοιπόν, δεν είναι πάντα όπως φαίνονται να είναι…
Γιοχάνες Χαν
Ο διορισμός του Γιοχάνες Χαν ως προσωπικού απεσταλμένου της προέδρου της Κομισιόν για το Κυπριακό είναι μια θετική εξέλιξη. Κυρίως γιατί έχει εμπειρία στις ευρωτουρκικές σχέσεις και θα μπορεί να συνεισφέρει στη διασύνδεση των δύο θεμάτων. Ως εκ τούτου, εν πολλοίς δικαίως πανηγυρίζει ο Πρόεδρος για αυτή την εξέλιξη.
Τα πράγματα γίνονται λίγο πιο πολύπλοκα αν προσμετρήσουμε και όσα βρίσκονται κάτω από το χαλί των εντυπώσεων:
• Δεν πρόκειται για διορισμό από την Κομισιόν. Σε σύγκριση με τη θεσμική εμπλοκή του ίδιου του Γιούνκερ και της Μογκερίνι το 2016-17, πρόκειται για αρκετά «ασθενέστερη» εμπλοκή. Με διαβεβαιώσεις προς την Άγκυρα για περιορισμό του ρόλου του ουσιαστικά σε επίπεδο οιονεί παρατηρητή. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενέταξε τον διορισμό του σε κινήσεις τακτικής άλλου χαρακτήρα, οι οποίες δεν έχουν σχέση με το Κυπριακό ή με την Άγκυρα. Εξ ου και η πολύ χαμηλής έντασης αντίδραση της τελευταίας. Η πρόεδρος της Κομισιόν ασπάζεται παράλληλα το δόγμα: «Δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό αλλά η συντήρηση της κινητικότητας μάς προστατεύει από κρίσεις».
• Ο διορισμός του συνέπεσε με την επίσημη εξαγγελία του διορισμού Ολγκίν. Για την οποία Πρόεδρος, υπουργός Εξωτερικών, και Μίστερ Χ κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια για να μην γίνει. Επειδή η Ολγκίν μάς κατάλαβε και μας ξέρει καλά! Όσοι γνωρίζουν από το παρασκήνιο, ισχυρίζονται ότι η Ολγκίν δεν έδωσε απλώς εκ των υστέρων την έγκρισή της για τον διορισμό του. Τον ζήτησε (εξ ου και η ενθουσιώδης επίσημη αντίδραση του ΟΗΕ). Αυτή τη φορά η Ολγκίν θέλει μάρτυρες για όσα θα διαδραματιστούν.
• Ο Γιοχάνες Χαν είναι γνώστης αλλά όχι ιδιαίτερα παρεμβατικός. Αυτό, σε συνδυασμό με τους πολύ επικουρικούς όρους εντολής του, προδιαγράφει δύο παραπλήσια ενδεχόμενα: Είτε η παρουσία και εμπλοκή του θα είναι ήπια, άρα θα περάσει σχεδόν απαρατήρητη, είτε θα κριθεί από τη Λευκωσία ως ουδέτερη, άρα φιλοτουρκική! Στο δεύτερο ενδεχόμενο, αναμείνατε σε λίγους μήνες «ρεπορτάζ» και σκίτσα με τον Γιοχάνες Χαν να φορά φέσι…
Τα πράγματα, λοιπόν, δεν είναι πάντα όπως φαίνονται να είναι…
Οι σφετεριστές
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κάθε δικαίωμα να συλλαμβάνει και να δικάζει όσους σφετερίζονται ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόμενα.
Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι η σχετική εκστρατεία, την οποία ξεκίνησε πριν από λίγους μήνες η κυβέρνηση, μπορεί να λειτουργήσει και αποτρεπτικά: Να ανακόψει κάπως το τεράστιο κύμα ξένων επενδύσεων στα κατεχόμενα –τουλάχιστον το κομμάτι τους που αφορά εκμετάλλευση ελληνοκυπριακών περιουσιών.
Το θέμα δεν είναι αν έχεις ή όχι ένα δικαίωμα (στην προκειμένη περίπτωση σαφώς και το έχει η Κυπριακή Δημοκρατία). Το θέμα είναι πότε το ασκείς, πώς το ασκείς και με ποιον στόχο.
Τουλάχιστον το «πότε» συμπίπτει περιέργως με την περίοδο της (όποιας) κινητικότητας στο Κυπριακό. Πριν την πρώτη πενταμερή και ανάμεσα στην πρώτη και δεύτερη, ενώ διεξάγονται συνομιλίες για ΜΟΕ. Ο Τατάρ, όπως ήταν αναμενόμενο, ανήγαγε το θέμα σε πρωτεύον, τόσο στις συναντήσεις του με τον Ν. Χριστοδουλίδη όσο και στο εσωτερικό της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Επίσης σημαντικό: Οι συλλήψεις κορυφώνονται έξι μήνες πριν από τις λεγόμενες προεδρικές εκλογές στα κατεχόμενα και οι δίκες αναμένεται να κορυφωθούν πολύ εγγύτερα χρονικά σε αυτές. Κατά τις οποίες παίζεται αν θα εκλεγεί ο Τουφάν Ερχιουρμάν, άνθρωπος με θέσεις πολύ διαφορετικές από εκείνες του Ερσίν Τατάρ στο Κυπριακό. Το κλίμα που δημιουργείται στην τουρκοκυπριακή κοινότητα ήδη επηρεάζει αρνητικά σε δημοσκοπικό επίπεδο τον Ερχιουρμάν. Με συνέχιση αυτής της τακτικής –και με κανένα-δυο βανδαλισμούς σε οδοφράγματα από ακροδεξιούς, όπως έγινε τις μέρες των «προεδρικών» του 2020– ο Ερσίν Τατάρ επανεκλέγεται πανηγυρικά.
Τα πράγματα, λοιπόν, δεν είναι πάντα όπως φαίνονται να είναι…
Το καλάθι
• … με τον τρύπιο πάτο (1): Έκαναν επιτέλους μια κίνηση της προκοπής σχετικά με το ΕΛΑΜ τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου (διαχωρίζοντας τη θέση τους), και ο μηχανισμός αποκατάστασης τέθηκε αμέσως σε εφαρμογή: Ο πρόεδρος και τα στελέχη του ΕΛΑΜ προσκαλούνται σωρηδόν από τα κανάλια για να πουν τις θέσεις τους! Αν ζούσαν ο Παπαδόπουλος και ο Ιωαννίδης, τα κανάλια μας, με το πρόσχημα να τους «ανακρίνουν», θα τους έδιναν καθημερινά βήμα· μέχρι να πάρουν 30% σε εκλογές.
• …με τον τρύπιο πάτο (2): Η «είδηση» της εβδομάδας: Τρομερός διάλογος Χριστοδουλίδη-Ερντογάν στα Τίρανα. Χριστοδουλίδης: «Κύριε Πρόεδρε, πρέπει να συζητήσουμε μεταξύ μας για το Κυπριακό και τα Ευρωτουρκικά». Ερντογάν: «Είμαι υπέρ του διαλόγου και με ενδιαφέρουν τα Ευρωτουρκικά». Τέλος διαλόγου! Αρκετό όμως για να διοχετευτεί και να γίνει πρώτη είδηση. Ενόσω είμαστε στο επίπεδο της φωτογράφησης χειραψιών και των σχετικών διοχετεύσεων, δεν πρόκειται να γίνει απολύτως τίποτε.
• … με τον τρύπιο πάτο (3): Ξεκίνησαν σε χαμηλό επίπεδο συνομιλίες Ρωσίας-Ουκρανίας. Οι πρώτες ενδείξεις μιλούν για χάσμα απόψεων. Όπως έγινε κανονικότητα ο πόλεμος, θα γίνουν κανονικότητα και οι μακρόσυρτες συνομιλίες. Ένα νέο Κυπριακό γεννιέται. Αυτά, ενώ ακριβώς δίπλα μας, στη Γάζα, απέχουμε πολύ ακόμη κι απ’ αυτό το σημείο. Ο Νετανιάχου, εντελώς ανενόχλητος, συνεχίζει ακατάπαυστα τη γενοκτονία.
