Ο Σάββας Ηλιοφώτου, ιστορικό στέλεχος της ΕΔΕΚ, πρώην δήμαρχος Στροβόλου, με τακτικές του αναρτήσεις στα ΜΚΔ, επιχειρεί, μεταξύ πολλών άλλων, να στείλει στην κοινή γνώμη το μήνυμα ότι οι ατεκμηρίωτες επιθέσεις εναντίον κρατικών αξιωματούχων προκαλούν τεράστια ζημιά στη δημοκρατία. Εντοπίζω αναρτήσεις με παρόμοιο περιεχόμενο και από μερικούς άλλους επώνυμους και μη συμπατριώτες μας από όλους τους κομματικούς χώρους αλλά οι ατεκμηρίωτες μαζικές επιθέσεις δεν λένε να κοπάσουν. Με μια σειρά από δημόσιες παρεμβάσεις μου τόσο από τη στήλη αυτή όσο και από όπου αλλού μπορώ, κινούμαι στον ίδιο άξονα με τον Σάββα Ηλιοφώτου και τους λιγοστούς άλλους συμπατριώτες μας που νιώθουν την υποχρέωση να πράξουν το ίδιο. Θεωρώ τις ατεκμηρίωτες επιθέσεις εναντίον των δικαστών, του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, ακόμα και του Προέδρου της Δημοκρατίας και των πολιτικών αρχηγών ως δυναμίτη στα θεμέλια του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Για να μην αρχίσουν οι καθηγητές των ΜΚΔ να μου παραδίδουν μαθήματα, τονίζω, με όση δύναμη διαθέτω, ότι είμαι ένθερμος υποστηρικτής της αυστηρής αλλά υπεύθυνης και τεκμηριωμένης κριτικής όλων των δημοσίων προσώπων. Αυτό κάνω, άλλωστε, από τη στήλη αυτή, για πολλά χρόνια. Και αυτό έκανα όταν για 18 ολόκληρα χρόνια ήμουν στην προεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου.
Η δημοκρατία είναι εύθραυστο πολίτευμα και δεν είναι πουθενά δεδομένη. Μπορεί στη δημοκρατία να μην υπάρχουν αδιέξοδα αλλά τούτο ισχύει μόνο όταν οι πολίτες της τής συμπεριφέρονται με σεβασμό και υπευθυνότητα. Όταν οι θεσμοί που συγκροτούν αυτό που αποκαλούμε «δημοκρατικό κράτος» δέχονται από τους πολίτες μαζικά χτυπήματα κάτω από τη μέση, κάποια στιγμή θα καταρρεύσουν και τότε «δημοκρατία, αντίο». Ο γιος της αδελφής μου εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κύπρο τους τελευταίες μήνες. Αλλά ταξιδεύει συνεχώς στα πλαίσια των δουλειών του. Και στην επιστροφή του από κάθε ταξίδι μου φέρνει δώρο ένα βιβλίο. Την περασμένη βδομάδα επιστρέφοντας από τις ΗΠΑ, μαζί με ένα βιβλίο για τον Κεμάλ Αττατούρκ, μου έφερε την έκδοση των Τάιμς της Νέας Υόρκης της 3ης Ιουνίου. Και τούτο γιατί η έκδοση αυτή φιλοξενούσε άρθρο του πρώην δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Βρετανίας Τζοναθαν Σάμπτιον (Johnathan Sumption). Ενός εκ των κορυφαίων Βρετανών συνταγματολόγων και συγγραφέα του βιβλίου «The Challenges of Democracy and the Rule of Law». Το άρθρο με τίτλο «Όταν η κουλτούρα καταρρέει το ίδιο συμβαίνει στη δημοκρατία» (When culture breaks, so does democracy). Ένα κείμενο βαθυστόχαστο, που δεν χορταίνεις να το διαβάζεις. Θα σας μεταφέρω εδώ κάποια αποσπάσματα σε ελεύθερη δική μου μετάφραση. Δεν είμαι καλός στις μεταφράσεις και ελπίζω να μην αδικήσω τον υπέροχο αυτό ύμνο για τη δημοκρατία. Ξεκινά με τούτα τα εισαγωγικά: Ως παρατηρητής των δημοκρατιών και δικηγόρος υποθέσεων συνταγματικού δικαίου στη Βρετανία, παρακολουθώ με αυξανόμενη ανησυχία καθώς τόσες πολλές δυτικές χώρες κινδυνεύουν να καταστούν αποτυχημένες δημοκρατίες. Μπορεί να μην έχουν γίνει ακόμα σαν τη Βενεζουέλα, Περού, Ουγγαρία, Τουρκία ή Ρωσία. Αλλά αυτές οι χώρες δείχνουν τι μπορεί να συμβεί όταν η δημοκρατία πεθαίνει με κλαψούρα και όχι με κρότο... Μπορεί να μην υπάρχουν ακόμα άρματα στα πάρκα ή αστυνομικοί με αντιδιαδηλωτικές εξαρτύσεις στους δρόμους αλλά αργά αποστερούνται από όλα εκείνα που κάποτε τις έκαναν δημοκρατίες. Και τούτο συχνά συμβαίνει με ισχυρή υποστήριξη από το κοινό. Σε αυτές τις χώρες πραγματοποιούνται εκλογές, έχουν Κοινοβούλια, δικαστήρια κ.λπ. Το θεσμικό πλαίσιο είναι ακόμα εκεί. Αλλά δεν είναι πλέον δημοκρατίες και τούτο γιατί η πολιτική κουλτούρα πάνω στην οποία στηρίζεται η δημοκρατία έχει χαθεί. Τώρα οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να προστεθούν στον κατάλογο αυτών των χωρών...
Η δημοκρατική κουλτούρα στηρίζεται σε κάτι πέραν των θεσμικών οργάνων... Πάνω απ’ όλα η δημοκρατική κουλτούρα απαιτεί από τους πολίτες να μεταχειρίζονται τους πολιτικούς τους αντιπάλους ως συμπολίτες τους με τους οποίους έχουν διαφωνίες και όχι σαν εχθρούς που πρέπει να συντριβούν. Και τούτο μας φέρνει στον Πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος εκδηλώνει τα τρία κλασικά συμπτώματα του απολυταρχισμού: έναν χαρισματικό ηγέτη, που περιστοιχίζεται από μια Αυλή, ο οποίος ταυτίζει το κράτος με τον εαυτό του και που αρνείται να αποδεχθεί τη νομιμότητα της αντιπολίτευσης ή της διαφωνίας... Αυτό που συμβαίνει τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ουσιαστικά μια κρίση προσδοκιών, κάτι που είναι κοινό με πολλές άλλες προηγμένες δημοκρατίες. Η Ηπειρωτική Ευρώπη έχει δει σε διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις ισχυρή λαϊκή στήριξη σε αυταρχικές προσωπικότητες όπως τη Λεπέν στη Γαλλία, τον Χάιντερ στην Αυστρία, τον Όρμπαν στην Ουγγαρία και τελευταία οι προβολείς πέφτουν πάνω στο κόμμα της ακροδεξιάς στη Γερμανία. Οι αιτίες αυτές της εξέλιξης είναι πολλές και σύνθετες. Αλλά οι κυριότερες είναι οι μη ρεαλιστικές απαιτήσεις των πολιτών από το κράτος και η αυξανόμενη ισχυρή αντιπάθεια των ψηφοφόρων στον κίνδυνο. Κάποια από αυτά που οι ψηφοφόροι απαιτούν είναι εκτός των δυνατοτήτων του κράτους. Κάποια άλλα μπορεί να τα προσφέρει το κράτος αλλά σε βάρος άλλων, εξίσου σημαντικών θεμάτων. Επιθυμούμε σθεναρά το κράτος να μας προσφέρει προστασία από πολλούς κινδύνους, ακόμα και κινδύνους όπως την ανομβρία, πυρκαγιά, πλημμύρες, ατυχήματα και άλλα. Για όλους τους κινδύνους και αναποδιές απαιτούμε λύσεις από το κράτος. Και όταν λύσεις δεν έρχονται, επειδή σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να έρθουν, το αποδίδουμε στην ανικανότητα αυτών που μας κυβερνούν. Όταν αυτές οι προσδοκίες δεν ικανοποιηθούν, όπως συχνά συμβαίνει, οι άνθρωποι κατηγορούν το πολιτικό σύστημα και το «βαθύ κράτος»... Στην απουσία δημοκρατικής κουλτούρας στρέφονται προς «ισχυρούς άντρες», εμπαίζοντας τους εαυτούς τους ότι οι ισχυροί άντρες δίδουν λύσεις... Όταν η αισιοδοξία κατακρημνίζεται είναι πάντα μια επικίνδυνη στιγμή στη ζωή οποιασδήποτε δημοκρατίας. Το τραγικό είναι ότι τα ιστορικά προηγούμενα μας λένε ότι οι «ισχυροί άντρες» δεν δίδουν λύσεις. Στην καλύτερη περίπτωση προσφέρουν ικανοποίηση στις φαντασίες μιας μερίδας των πολιτών... Η συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια λίγων και η απουσία ευρύτερης διαβούλευσης και ελέγχου οδηγούν στο να λαμβάνονται αποφάσεις του ποδαριού πάνω σε σοβαρά θέματα χωρίς τον αναγκαίο προβληματισμό, σχεδιασμό και ορθολογισμό. Όλα αυτά συνήθως οδηγούν στο χάος, στην οικονομική εξαθλίωση και σε κοινωνικές αναταραχές.... Αν ικανός αριθμός Αμερικανών συνεχίσουν να εκλέγουν αυταρχικούς ανθρώπους στον Λευκό Οίκο και τους χειροκροτητές τους στο Κογκρέσο, τότε, η δημοκρατία δεν θα επιζήσει. Αλλά αυτό δεν είναι ακόμα αναπόφευκτο. Με τις ατεκμηρίωτες επιθέσεις εναντίον κάθε θεσμού, ακόμα και των δικαστών, θέτουμε σε κίνδυνο και τη δική μας Δημοκρατία.
