Η Κύπρος, ένα νησί με περιορισμένους υδατικούς πόρους και έντονες κλιματικές προκλήσεις, αντιμετωπίζει εδώ και δεκαετίες ένα χρόνιο πρόβλημα λειψυδρίας. Οι βροχοπτώσεις είναι σπάνιες και ασταθείς, ενώ η ζήτηση για νερό αυξάνεται συνεχώς λόγω της ανάπτυξης της γεωργίας, του τουρισμού και της αστικοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο, η αφαλάτωση θαλασσινού νερού έχει εξελιχθεί σε έναν κρίσιμο πυλώνα της υδατικής πολιτικής της Κύπρου, προσφέροντας μια αξιόπιστη και σταθερή λύση για την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης και άρδευσης.
Η πρώτη μονάδα αφαλάτωσης στην Κύπρο λειτούργησε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ως απάντηση σε μια εξαιρετικά ξηρή περίοδο. Έκτοτε, το κράτος έχει επενδύσει συστηματικά στην ανάπτυξη νέων μονάδων, όπως αυτές στη Λάρνακα, στη Λεμεσό και στην Επισκοπή. Η συνολική παραγωγική ικανότητα ξεπερνά σήμερα τα 250.000 κυβικά μέτρα ημερησίως, καθιστώντας την αφαλάτωση ζωτικό παράγοντα της υδατικής ασφάλειας του νησιού.
Η σημασία της αφαλάτωσης για την Κύπρο είναι ζωτικής σημασίας και πολυδιάστατη, ιδιαίτερα σε μια εποχή αυξανόμενης περιβαλλοντικής αβεβαιότητας. Πρώτο, μειώνει δραστικά την εξάρτηση της χώρας από τις ολοένα και πιο ασταθείς βροχοπτώσεις και τις μειούμενες αποδόσεις των φραγμάτων, τα οποία επηρεάζονται αρνητικά από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Δεύτερον, εξασφαλίζει επάρκεια νερού για τις τουριστικές περιοχές, οι οποίες αντιμετωπίζουν αυξημένη ζήτηση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση της τουριστικής δραστηριότητας, που αποτελεί βασικό πυλώνα της κυπριακής οικονομίας. Τρίτον, επιτρέπει τον προγραμματισμό και την ασφάλεια στην άρδευση γεωργικών εκτάσεων, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής γεωργίας. Επιπλέον, η τεχνολογία της αφαλάτωσης ενισχύει τη στρατηγική υδατική αυτονομία της χώρας και δημιουργεί ευκαιρίες για καινοτόμες πρακτικές διαχείρισης των υδατικών πόρων.
Ωστόσο, η αφαλάτωση δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Πρόκειται για μια ενεργοβόρα διαδικασία με σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ιδίως όσον αφορά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και τη διαχείριση της άλμης που απορρίπτεται στη θάλασσα. Για αυτό και η νέα στρατηγική του Υπουργείου Γεωργίας και Περιβάλλοντος στοχεύει στην αναβάθμιση των μονάδων με τεχνολογίες φιλικότερες προς το περιβάλλον και στη σύνδεση της αφαλάτωσης με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η αφαλάτωση αποτελεί πια μια αναντικατάστατη λύση για τη διαχείριση των υδατικών πόρων της Κύπρου. Η πρόκληση για το μέλλον δεν είναι αν θα συνεχίσουμε να την αξιοποιούμε αλλά πώς θα την καταστήσουμε πιο βιώσιμη, οικονομικά αποδοτική και περιβαλλοντικά συμβατή. Με την κατάλληλη στρατηγική, η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει πρότυπο αειφόρου διαχείρισης νερού στην Ανατολική Μεσόγειο.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
