Οι τελευταίες τουρκοκυπριακές δηλώσεις ότι κάθε «τραπέζι» που στήνεται εναντίον των Τουρκοκυπρίων «θα το γκρεμίσουν μαζί με τη μητέρα πατρίδα Τουρκία», συνοδεύτηκαν από ψυχολογικό πόλεμο για διπλασιασμό των κατοχικών στρατευμάτων. Πρόκειται για μέρος μιας στρατηγικής κλιμάκωσης, την ώρα που η Κύπρος αμύνεται ενισχύοντας τη συνεργασία της με το Ισραήλ, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Βρετανία, την Αίγυπτο, την Ινδία και άλλες φίλιες χώρες σε αμυντική αναβάθμιση, αεράμυνα και κοινές ασκήσεις. Η Άγκυρα επιχειρεί να παρουσιάσει την αμυντική θωράκιση της Λευκωσίας ως απειλή, αναβιώνοντας το αφήγημα της «απομόνωσης» των Τουρκοκυπρίων και επαναφέροντας τον στόχο της λύσης δύο κρατών.
Η Λευκωσία, μαζί με Αθήνα, Τελ Αβίβ, Κάιρο και Δελχί, επενδύει στρατηγικά στην ενεργειακή ασφάλεια και στην αποτροπή. Έργα όπως ο Great Sea Interconnector και ο EastMed συνδέονται όχι μόνο με την ενεργειακή αυτάρκεια αλλά και με τον ρόλο της Κύπρου ως στρατηγικού κόμβου για την Ευρώπη. Η Άγκυρα αντιλαμβάνεται αυτή την εξέλιξη ως υπονόμευση των δικών της φιλοδοξιών και απειλεί με παρεμπόδιση.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος καλείται να βαδίσει σε λεπτή ισορροπία. Χρειάζεται εκσυγχρονισμό της αεράμυνας και ενίσχυση αποτροπής, χωρίς όμως να οδηγηθεί σε ανεξέλεγκτη κλιμάκωση. Η πρόκληση είναι να ενισχύσει συμμαχίες χωρίς να δώσει στην Άγκυρα πρόσχημα να παρουσιαστεί ως θύμα.
Η διεθνής συγκυρία προσφέρει ερείσματα. Η ΕΕ στηρίζει απερίφραστα την Κυπριακή Δημοκρατία, απορρίπτοντας λύση δύο κρατών. Τα ψηφίσματα του ΟΗΕ καθιστούν παράνομη κάθε αναβάθμιση της υποτελούς στην Τουρκία «ΤΔΒΚ». Παράλληλα, στρατηγικές σχέσεις με Γαλλία, ΗΠΑ, Βρετανία και Ινδία ενισχύουν τη θέση της Κύπρου, αν και η Ουάσινγκτον υπό τον Ντόναλντ Τραμπ ακολουθεί πραγματιστική στάση απέναντι στην Τουρκία, ωθώντας τη Λευκωσία να στηριχθεί ακόμη περισσότερο στην Ευρώπη και στο Ισραήλ.
Οι στρατηγικές επιλογές κινούνται σε τρεις άξονες. Πρώτον, διπλωματική ενίσχυση με ανάδειξη των τουρκικών απειλών σε διεθνή φόρα, μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και φίλια κράτη. Δεύτερον, θεσμική κατοχύρωση μέσω του Δικαίου της Θάλασσας και αξιοποίησης του ευρωπαϊκού πλαισίου. Και τρίτον, αμυντική αναβάθμιση με έμφαση στην αποτροπή, αναβάθμιση υποδομών και εξοπλισμού, και στη συνεργασία με φίλιες χώρες.
Το ζητούμενο δεν είναι απλώς η απόκρουση των απειλών, αλλά η ανάδειξη της Κύπρου ως παράγοντα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, απελευθέρωσης και επανένωσης. Με ψύχραιμη αλλά αποφασιστική στάση, ισχυρές συμμαχίες και σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να απαντήσει στις προκλήσεις όχι με ένταση, αλλά με τη δύναμη της νομιμότητας, της ασφάλειας και της αξιοπιστίας.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
