Το κόστος του δημόσιου μισθολογίου: Στοιχεία και σύγκριση: Η Κύπρος συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές χώρες με τις υψηλότερες δαπάνες για μισθούς δημοσίων υπαλλήλων σε σχέση με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το ετήσιο κόστος του κυπριακού δημόσιου μισθολογίου κυμαίνεται μεταξύ 1,5 και 2 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 7-9% του ΑΕΠ. Για λόγους σύγκρισης, αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος μισθός στον δημόσιο τομέα είναι, κατά μέσο όρο, 20-30% υψηλότερος από τον αντίστοιχο στον ιδιωτικό τομέα για παρόμοια εργασία και προσόντα.
Ποιότητα Υπηρεσιών
Τέσσερις κρίσιμοι τομείς και η απογοήτευση των πολιτών: Παρά το σημαντικό κόστος για τη λειτουργία του, ο δημόσιος τομέας συχνά επικρίνεται για την ποιότητα και την ταχύτητα των υπηρεσιών που παρέχει. Η έρευνα αυτή εστιάζει σε τέσσερις κρίσιμους τομείς:
Υπηρεσίες Υγείας: Παρά την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ), τα δημόσια νοσοκομεία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Οι λίστες αναμονής για προγραμματισμένα χειρουργεία και διαγνωστικές εξετάσεις είναι συχνά μεγάλες, ενώ η γραφειοκρατία δυσκολεύει την απρόσκοπτη λειτουργία.
Υπηρεσίες Εκπαίδευσης: Το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως η υποστελέχωση και η έλλειψη αξιολόγησης της απόδοσης των εκπαιδευτικών, κάτι που εμποδίζει τη συνεχή βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου.
Αδειοδοτήσεις κατασκευών: Ο τομέας των κατασκευών πλήττεται ιδιαίτερα από την αργοπορία του κρατικού μηχανισμού. Οι χρόνοι έκδοσης πολεοδομικών αδειών και αδειών οικοδομής είναι εξαιρετικά μεγάλοι, κάτι που δημιουργεί σημαντικά εμπόδια στην ανάπτυξη και αυξάνει το κόστος για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Πολιτογραφήσεις: Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αλλοδαποί που ζουν και εργάζονται στην Κύπρο είναι οι εξαιρετικά μεγάλες καθυστερήσεις στην εξέταση αιτήσεων για πολιτογράφηση. Οι χρόνοι αναμονής μπορεί να φτάσουν τα 5-8 χρόνια, δημιουργώντας αβεβαιότητα και απογοήτευση.
Το παράδοξο των επενδύσεων και της γραφειοκρατίας: Είναι παράδοξο το γεγονός ότι ενώ η Κύπρος προσπαθεί ενεργά να προσελκύσει ξένους επενδυτές και επαγγελματίες υψηλής εξειδίκευσης, το ίδιό της το κράτος δυσχεραίνει την προσαρμογή τους. Οι άνθρωποι αυτοί, που φέρνουν κεφάλαια, γνώσεις και τεχνογνωσία, ξοδεύουν τα χρήματά τους σε επενδύσεις, αγορά γης και συντήρηση των νοικοκυριών τους. Ωστόσο, η ποιότητα των υπηρεσιών που λαμβάνουν δεν αντιστοιχεί στις προσδοκίες τους. Με την εφαρμογή του κατώτατου παγκόσμιου φόρου 15%, οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές δεν έχουν πλέον το φορολογικό κίνητρο για να μεταφέρουν τις εργασίες τους στην Κύπρο. Σε συνδυασμό με το κόστος διαβίωσης που έχει αυξηθεί κατακόρυφα μετά το 2020, οι καθυστερήσεις και η γραφειοκρατία καθίστανται ένα σημαντικό αντικίνητρο.
Για παράδειγμα, η πολυετής αναμονή για την αναγνώριση ακαδημαϊκών τίτλων από τον Κυπριακό Οργανισμό Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΔΙΠΑΕ), οι καθυστερήσεις στην έκδοση οικοδομικών αδειών για μεγάλες αναπτύξεις ή ακόμα και η δυσκολία έκδοσης μιας απλής φορολογικής βεβαίωσης μπορούν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες του κράτους να καθιερωθεί ως ένα σύγχρονο, φιλικό προς τις επενδύσεις κέντρο.
Προτάσεις για βελτίωση
Ένα σύστημα αξιολόγησης από τους πολίτες
Η Κύπρος χρειάζεται να υιοθετήσει καινοτόμες λύσεις για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα. Μια τέτοια πρόταση είναι η δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας, όπου οι πολίτες θα μπορούν επώνυμα και με τον αριθμό των κοινωνικών τους ασφαλίσεων ή κάποιον άλλον μοναδικό αριθμό ταυτοποίησης να αξιολογούν τους κρατικούς λειτουργούς με τους οποίους συναλλάσσονται. Η αξιολόγηση αυτή θα μπορούσε να αφορά τον χρόνο εξυπηρέτησης, την αποτελεσματικότητα, την ευγένεια και την κατανόηση του προβλήματος. Τα δεδομένα αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της απόδοσης των υπαλλήλων, την αναγνώριση των καλών πρακτικών και τον εντοπισμό των προβληματικών σημείων της δημόσιας διοίκησης.
Η Κύπρος δαπανά ένα σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ της για το δημόσιο μισθολόγιο αλλά η αποτελεσματικότητα και η ποιότητα των υπηρεσιών της είναι συχνά απογοητευτική. Η αναποτελεσματικότητα και η γραφειοκρατία, σε συνδυασμό με την αλλαγή του φορολογικού τοπίου και το αυξημένο κόστος διαβίωσης, καθιστούν την Κύπρο λιγότερο ελκυστική για επενδύσεις και ταλέντα. Για να γίνει το κράτος πραγματικός αρωγός στην ανάπτυξη, απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης, με έμφαση στην ψηφιοποίηση, την απλοποίηση των διαδικασιών και την αξιολόγηση της απόδοσης. Μόνο τότε το «ακριβό» κράτος θα πάψει να είναι τροχοπέδη και θα γίνει μοχλός προόδου.
Πηγές
Eurostat: Στοιχεία για τις δημόσιες δαπάνες των κρατών μελών της ΕΕ για μισθούς (τα στοιχεία είναι διαθέσιμα σε πολλαπλές εκθέσεις και βάσεις δεδομένων της Eurostat. Μπορείτε να τα αναζητήσετε στην ιστοσελίδα τους με τους όρους «general government expenditure» και «compensation of employees»).
Υπουργείο Οικονομικών Κύπρου: Στοιχεία κρατικού προϋπολογισμού και μισθολογίου (https://www.mof.gov.cy/).
Υπουργείο Εσωτερικών Κύπρου: Στοιχεία για τους χρόνους αναμονής στην πολιτογράφηση (τα στοιχεία είναι διαθέσιμα σε πολλαπλές εκθέσεις. Μπορείτε να αναζητήσετε στην ιστοσελίδα τους με τους όρους «πολιτογράφηση» ή «naturalization»).
Κυπριακή Στατιστική Υπηρεσία (CYSTAT): Στοιχεία για μισθούς στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα (https://www.cystat.gov.cy/).
Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Εκθέσεις για την αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας και δημόσιας διοίκησης. (https://ec.europa.eu/economy_finance/eu_economic_governance/cyprus/index_en.htm)
