Κάτω από το μικροσκόπιο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας έχουν τεθεί οι εξαγορές νοσηλευτηρίων στην Κύπρο. Τα τελευταία χρόνια αρκετά ιδιωτικά νοσηλευτήρια, εντός και εκτός ΓεΣΥ, έχουν αλλάξει ιδιοκτησιακό καθεστώς, εξέλιξη που προκαλεί προβληματισμό για πιθανές επιπτώσεις στο Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ), και από πλευράς Ελεγκτικής.
Πριν από μερικές εβδομάδες, πραγματοποιήθηκε συνάντηση μεταξύ εκπροσώπων της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού και μελών της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, στην παρουσία του Γενικού Ελεγκτή, Ανδρέα Παπακωνσταντίνου. Σε δηλώσεις του στον «Π», ο Γενικός Ελεγκτής ανέφερε ότι υπάρχει μια ανησυχία από πλευράς της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ως προς το κατά πόσο οι εξαγορές αυτές, οι οποίες αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, δημιουργούν ή ενδέχεται να δημιουργήσουν μελλοντικά ολιγοπώλια ή ακόμη και μονοπώλια εντός του ΓεΣΥ. Όπως εξήγησε, αυτός είναι και ο λόγος που το θέμα τέθηκε υπό διερεύνηση, προσθέτοντας ότι η Υπηρεσία αποτάθηκε με αίτημα προς τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), προκειμένου να λάβει στοιχεία που αφορούν τον αριθμό εξειδικευμένων ενδονοσοκομειακών υπηρεσιών. Στόχος, σημείωσε, να διαπιστωθεί κατά πόσο παρατηρείται πιθανό μονοπώλιο σε κάποιες από αυτές τις υπηρεσίες, οι οποίες παρέχονται σε δικαιούχους του ΓεΣΥ είτε από συγκεκριμένα νοσηλευτήρια είτε από νοσηλευτήρια που ανήκουν στον ίδιο όμιλο.
Στο στόχαστρο και ο «Ευαγγελισμός»
Την ώρα που η Ελεγκτική ετοιμάζεται να αρχίσει το «ξεσκόνισμα» στο λογισμικό του ΓεΣΥ, η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) εξετάζει αίτημα για την εξαγορά του νοσηλευτηρίου «Ευαγγελισμός» στην Πάφο από τον όμιλο PureHealth, ο οποίος ήδη κατέχει τα νοσηλευτήρια «Απολλώνειο» και «Αρεταίειο». Η υπόθεση βρίσκεται υπό στενή εξέταση, με τις αρμόδιες Αρχές να αξιολογούν τις πιθανές επιπτώσεις στον ανταγωνισμό και στη λειτουργία του ΓεΣΥ.
Η τάση εξαγοράς ιδιωτικών νοσηλευτηρίων από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους εντάθηκε τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την πλήρη εφαρμογή του ΓεΣΥ. Μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ, η κυπριακή ιδιωτική υγειονομική αγορά γνώρισε σημαντικές ανακατατάξεις, με μεγάλα ιδιωτικά νοσηλευτήρια να αλλάζουν χέρια και να εντάσσονται σταδιακά σε επενδυτικά σχήματα με διεθνή εμπλοκή. Από το 2021 και εντεύθεν:
- Οκτώβριος 2021: Η Hellenic Healthcare Group εξαγοράζει το Απολλώνειο Νοσοκομείο στη Λευκωσία.
- Ιούνιος 2022: Η Hellenic Healthcare Group προχωρά στην εξαγορά του Αρεταίειου Νοσοκομείου στη Λευκωσία.
- Δεκέμβριος 2023: Η ECM Partners αποκτά το πλειοψηφικό πακέτο 68% της Πολυκλινικής «Υγεία» στη Λεμεσό.
- Ιούλιος 2024: Η Hellenic Healthcare Group υπογράφει συμφωνία για απόκτηση 50% των μετοχών του American Medical Center.
- Ιανουάριος 2025: Η PureHealth Holding εξαγοράζει πλειοψηφικό μερίδιο 60% στη Hellenic HealthcareGroup.
- Ιούνιος 2025: Η ECM Partners πήρε την έγκριση της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού για την εξαγορά του Eden Medical Centre στη Λάρνακα
Οι ανησυχίες
Οι διαδοχικές εξαγορές στον τομέα της υγείας –που δεν περιορίζονται μόνο σε νοσηλευτήρια, επεκτείνονται και σε ιατρικά κέντρα και άλλες σχετικές υπηρεσίες –έχουν ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση για τον ρόλο και τη λειτουργία της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού. Πολιτικά κόμματα αλλά και άλλοι φορείς εκφράζουν επιφυλάξεις για το κατά πόσο η ΕΠΑ παρεμβαίνει αποτελεσματικά ώστε να προστατευτεί η ισορροπία και ο ανταγωνισμός στον ευαίσθητο χώρο της υγείας. Τον Ιούλιο του 2024, ο ίδιος ο πρόεδρος του ΟΑΥ, Σταύρος Μιχαήλ, είχε απευθυνθεί με επιστολή του προς την ΕΠΑ, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι συνεχής εξαγορά νοσηλευτηρίων ή άλλων δομών παροχής υπηρεσιών Υγείας από ένα και μόνο επενδυτικό ταμείο εγκυμονεί κινδύνους για το ΓεΣΥ.
Πώς απαντά η ΕΠΑ
«Σε κάθε υπόθεση συγκέντρωσης που εμπίπτει στον σχετικό νόμο περί συγκεντρώσεων πραγματοποιείται δέουσα έρευνα και λαμβάνονται υπόψη όλα τα δεδομένα», ανέφερε σε δηλώσεις της στον «Π» η πρόεδρος της ΕΠΑ, Εύα Παντζαρή. Εξήγησε δε πως η Επιτροπή κατά την εξέταση συγκεντρώσεων επιχειρήσεων, όπως εξαγορές ή συγχωνεύσεις, καταρχάς ορίζει τις σχετικές αγορές της υπόθεσης για να προσδιορίσει τους ανταγωνιστές και στη συνέχεια εξακριβώνει τα μερίδια αγοράς τους, ούτως ώστε να διαπιστωθεί ο βαθμός επηρεασμού των αγορών ως αποτέλεσμα της συγκέντρωσης. Πρόσθεσε ότι, στις περιπτώσεις συγκεντρώσεων που αφορούν νοσηλευτήρια, η ΕΠΑ λαμβάνει υπόψη τόσο τον αριθμό των κλινών όσο και τον αριθμό των ασθενών και τον κύκλο εργασιών, ώστε να έχει πλήρη εικόνα της αγοράς. Τόνισε μάλιστα ότι «αυτή η πρακτική της ΕΠΑ τελεί σε ευθυγράμμιση με τη σχετική νομολογία». Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρακτικής αυτής ανέφερε την απόφαση της Επιτροπής στην κοινοποίηση συγκέντρωσης αναφορικά με την απόκτηση μετοχικού κεφαλαίου της C&S American Heart Institute Limited και της C & SO Medical PropertiesLimited από τη Hellenic Healthcare Holding Single Member S.A., μέσω της Evacol Limited.
Σε σχέση με το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν ολιγοπώλια ή μονοπώλια στον τομέα της υγείας, όσον αφορά τα νοσηλευτήρια, υπογράμμισε ότι η ΕΠΑ είναι υποχρεωμένη να εξετάζει κάθε υπόθεση συγκέντρωσης ξεχωριστά και να λαμβάνει υπόψη της τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εκάστοτε αγοράς. Επεσήμανε ότι πριν καταλήξει οριστικά στις συνέπειες μίας συγκέντρωσης στην αγορά, η ΕΠΑ πραγματοποιεί δέουσα έρευνα με σκοπό να συγκεντρώσει τα απαραίτητα στοιχεία που θα της επιτρέψουν να ασκήσει την κρίση της. Σημείωσε δε ότι όταν η ΕΠΑ εγκρίνει μία συγκέντρωση, ουσιαστικά δεν αντιτίθεται στην κοινοποιηθείσα συγκέντρωση, διότι αυτή θεωρείται συμβατή με τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην αγορά.
Τόνισε επίσης ότι κάθε συγκέντρωση που κοινοποιείται στην ΕΠΑ δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και στην ιστοσελίδα της Επιτροπής, δίνοντας την ευκαιρία σε οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο μέρος να εκφράσει τις θέσεις ή τις απόψεις του πριν τη λήψη της τελικής απόφασης από την ΕΠΑ. Κατέληξε επισημαίνοντας ότι «υπάρχει πλήρης διαφάνεια σε αυτό το ζήτημα» και ότι οι αποφάσεις της ΕΠΑ αποτελούν διοικητικές πράξεις, οι οποίες μπορούν να προσβληθούν και να ελεγχθούν από το Διοικητικό Δικαστήριο.
