Περισσότερα από 95 χιλιάδες «πρωτάκια» έκαναν ή ετοιμάζονται να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο κυπριακό σχολείο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ζήτησε και έλαβε από το Υπουργείο Παιδείας ο «Π», κατά μέσον όρο οι μαθητές πρώτης δημοτικού στα σχολεία μας είναι 8.675 μαθητές ανά σχολικό έτος. Άξιον σχολιασμού είναι παράλληλα και το γεγονός ότι ενώ σε άλλες χώρες (βλέπε Ελλάδα) την τελευταία δεκαετία παράγοντες όπως οικονομική κρίση, υπογεννητικότητα κ.λπ. έφεραν συνεχή μείωση του αριθμού των μαθητών της πρώτης τάξης του δημοτικού, στην χώρα μας, όχι μόνο δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο, αλλά υπάρχουν χρονιές όπου καταγράφεται αύξηση του αριθμού αυτού. Θετική επίδραση στον αριθμό των μαθητών φαίνεται να έχει η μετανάστευση.
Η πενταετία 2015-2020
Από τα στοιχεία που διαθέτει το Υπουργείο Παιδείας προκύπτει ότι η πενταετία 2015-2016 έως 2019-2020 χαρακτηρίζεται από μικρές αυξομειώσεις και σχετική ισορροπία στον μαθητικό πληθυσμό της πρώτης τάξης. Συγκεκριμένα:
- 2015-2016: 8.625 μαθητές
- 2016-2017: 8.857 μαθητές
- 2017-2018: 8.496 μαθητές
- 2018-2019: 9.112 μαθητές
- 2019-2020: 8.813 μαθητές
Παρά τις διακυμάνσεις που φτάνουν τα 300–400 παιδιά ανά έτος, η τάση παραμένει σταθερή.
Όταν άδειασαν τάξεις
Και από τους 8.813 μαθητές στην πρώτη τάξη του δημοτικού το 2019-2020, την επόμενη σχολική χρονιά (2020-2021) εγγράφηκαν μόλις 7.565 μαθητές. Η πτώση συνεχίστηκε και το έτος 2021-2022, με το κουδούνι να κτυπά μόλις για 7.446 μαθητές.
Οι διακυμάνσεις στον αριθμό των μαθητών δεν είναι τυχαίες. Η πτώση του 2020–2022 συνδέεται με τις μειωμένες γεννήσεις της περιόδου μετά την οικονομική κρίση του 2013-2015, καθώς και με την αβεβαιότητα, αλλά και μια σειρά από προβλήματα που έφερε στον τομέα της εκπαίδευσης η πανδημία του κορωνοϊού, με αριθμό παιδιών λόγω και του εγκλεισμού να κρίνεται ότι δεν ήταν έτοιμα για να κάνουν το μεγάλο αυτό βήμα της μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό.
Η μείωση περίπου 1.000 μαθητών σε δύο χρόνια ισοδυναμεί με τον πληθυσμό δύο μικρών δημοτικών σχολείων ή 35–40 νέα τμήματα πρώτης τάξης. Η εικόνα της Α' τάξης λειτουργεί ως βαρόμετρο για ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα. Οι μειωμένοι αριθμοί των ετών 2020–2022 θα επηρεάσουν τις εγγραφές στη Β΄ και Γ' τάξη δημοτικού και θα φτάσουν στο γυμνάσιο το 2027–2029.
Η επιστροφή στα θρανία
Η πτωτική αυτή πορεία, ευτυχώς, δεν είχε συνέχεια, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Υπουργείο Παιδείας, τη σχολική χρονιά 2022-2023 τα «πρωτάκια» ξεπέρασαν τις 9.000 και έφτασαν τις 9.068. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της αύξησης από τη μια χρονιά στην άλλη, αξίζει να αναφέρουμε ότι πρόκειται για επιπλέον 1.622 μαθητές, γεγονός που μεταφράζεται σε τουλάχιστον 65 νέες τάξεις που έπρεπε να δημιουργηθούν σε παγκύπρια βάση.
Η ανοδική τάση συνεχίστηκε και κατά το σχολικό έτος 2023-2024 με 9.383 μαθητές να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην δημοτική εκπαίδευση. Πρόκειται για τη χρονιά με τα περισσότερα «πρωτάκια», που αν τη συγκρίνουμε με τη χρονιά όπου τα σχολεία μας υποδέχθηκαν τους λιγότερους μαθητές (2021-2022, 7.446 μαθητές), τότε μιλάμε για σχεδόν 2.000 (1.937) περισσότερους μαθητές, με την αύξηση αυτή να αντιστοιχεί σε περίπου 70–75 νέα τμήματα πρώτης τάξης
Την επόμενη χρονιά (2024-2025) είχαμε μικρή μείωση, με 9.079 μαθητές, ενώ κατά τη νέα σχολική χρονιά. η οποία αρχίζει σε μερικές ημέρες, 8.983 μαθητές ετοιμάζονται για να φοιτήσουν στην πρώτη τάξη του δημοτικού. Την τελευταία διετία, παρά τη μείωση, οι αριθμοί παραμένουν σημαντικά υψηλότεροι από την τριετία 2020–2022, δείχνοντας ότι η ανάκαμψη διατηρείται.
Δεν μας άγγιξε η υπογεννητικότητα;
Παρά την υπογεννητικότητα που παρατηρείται στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, οι αριθμοί των μαθητών στην Α’ Δημοτικού παραμένουν σχετικά σταθεροί, με εξαίρεση τη διετία 2020-2022, όταν η πανδημία επηρέασε προσωρινά τις εγγραφές. Η συνολική γονιμότητα στην Κύπρο έχει μειωθεί σταδιακά, από 1,39 παιδιά ανά γυναίκα το 2022 σε 1,28 το 2024, δείχνοντας μία τάση υπογεννητικότητας που θα μπορούσε να είχε σημαντικό αντίκτυπο στον αριθμό των μαθητών στην πρώτη δημοτικού. Παρ' όλα αυτά οι εγγραφές παραμένουν σταθερές, διαφοροποιώντας την Κύπρο από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η υπογεννητικότητα και η οικονομική κρίση οδήγησαν σε μεγαλύτερες μειώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ελλάδα, όπου το 2010 ξεκίνησαν στην πρώτη δημοτικού περίπου 115.000 παιδιά, ενώ για το 2025 αναμένονται μόλις 71.000, δηλαδή μία μείωση 44.000 μαθητών σε δεκαπέντε χρόνια, που αντιστοιχεί σε περίπου 1.760 λιγότερες τάξεις.
Στην Κύπρο, η επίδραση της μετανάστευσης φαίνεται να έχει αντισταθμίσει τη μείωση των γεννήσεων. Το 2015, περίπου το 14% των μαθητών της πρώτης δημοτικού είχαν μεταναστευτική βιογραφία, ενώ το 2023 το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 19,3%, ενισχύοντας τον συνολικό αριθμό των εγγραφών. Η τάση αυτή δείχνει ότι οι νέοι κάτοικοι, οι οικογένειες μεταναστών και οι πρόσφυγες έχουν σημαντική συνεισφορά στη διατήρηση των σχολικών αριθμών, δημιουργώντας έναν πιο πολυπολιτισμικό μαθητικό πληθυσμό.
