Ελλείψεις και παραλείψεις εκ μέρους του Τμήματος Δασών που οδήγησαν σε καθυστερήσεις, επιπλέον κόστος, και μη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος διαπίστωσε η Ελεγκτική Υπηρεσία που έθεσε κάτω από το μικροσκόπιο της, τις τέσσερις συμβάσεις που σχετίζονται με την υλοποίηση δύο βασικών έργων στο Εθνικό Δασικό Πάρκο του Ακάμα: Τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου του πάρκου (Φάση Α’) και η κατασκευή και διαχείριση 14 κόμβων υποδομών που θα εξυπηρετούν το κοινό. Μάλιστα, τα δυο έργα συγχρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα «ΘΑΛΕΙΑ 2021-2027» με ευρωπαϊκά κονδύλια ύψους €16,5 εκατ., η εξασφάλιση των οποίων τίθεται εν αμφιβόλω, διότι, στο Τμήμα Δασών τα έκαναν μαντάρα.
Ειδικότερα, για τη βελτίωση του οδικού δικτύου διαπιστώθηκε σημαντική καθυστέρηση στον τερματισμό της σύμβασης με τον εργολάβο παρόλο που ήταν προφανές ότι, υπήρχε σοβαρή απόκλιση από την τήρηση του χρονοδιαγράμματος. Το Τμήμα Δασών δεν ενήργησε έγκαιρα με αποτέλεσμα να προκύψουν πρόσθετες απαιτήσεις εκ μέρους του εργολάβου γύρω στις €500.000. Επίσης, απωλέσθηκε η δυνατότητα ρευστοποίησης των εγγυητικών του έργου ύψους €1εκατ. Αντί τα χρήματα να καταλήξουν στο κράτος, κατέληξαν στον εργολάβο.
Σχετικά με τη μελέτη του έργου, διαπιστώθηκε ελλιπής καθορισμός στόχων με αποτέλεσμα να προκληθούν καθυστερήσεις και η ανάγκη για επιπλέον σύμβαση επίβλεψης. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν διαδικασίες ανάθεσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας, τόσο για μέρος της μελέτης όσο και για την επίβλεψη, γεγονός που οδήγησε σε λανθασμένες αποφάσεις και παραβίαση της νομοθεσίας.
Για τους 14 κόμβους υποδομών διαχείρισης, το Τμήμα Δασών προκήρυξε τις σχετικές συμβάσεις πριν εξασφαλιστεί η απαιτούμενη περιβαλλοντική γνωμάτευση! Γεγονός, που επέφερε αναγκαστικές αλλαγές στη μελέτη, αύξηση κόστους κατά 135% και σοβαρές καθυστερήσεις (89,86% πέραν της συμβατικής διάρκειας). Ακόμα, καθυστέρησε η ανταπόκριση του Τμήματος Δασών στην υποβολή διευκρινήσεων και στοιχείων προς την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων, δημιουργώντας διοικητικό κόστος και δυσλειτουργία στη διαχείριση της σύμβασης. Υπενθυμίζεται ότι, όλες οι εργασίες στην περιοχή έχουν ανασταλεί κατόπιν απόφασης Υπουργικού Συμβουλίου λόγω των περιβαλλοντικών θεμάτων που προέκυψαν. Επί του ζητήματος αυτού, η Ελεγκτική Υπηρεσία ετοιμάζει ξεχωριστή έκθεση.
Τα σημαντικότερα ευρήματα
1. Το Τμήμα Δασών προχώρησε στην προκήρυξη και την κατακύρωση διαγωνισμών για τη μελέτη και κατασκευή έργων χωρίς να έχει προηγουμένως συμβουλευτεί όλους τους εμπλεκόμενους Φορείς και Τμήματα, αλλά και χωρίς να έχει λάβει έγκαιρα περιβαλλοντική γνωμάτευση από το Τμήμα Περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να υπάρξουν εκ των υστέρων αλλαγές στη μελέτη, ακόμη και μετά τη λήξη της σύμβασης του ανάδοχου Μελετητή. Εξαιτίας αυτών των σημαντικών παραλείψεων προέκυψαν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα προβλήματα:
* Υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στη μελέτη των έργων μετά τη λήξη της σύμβασης των μελετητών. Το Τμήμα Δασών προχώρησε κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας σε νέο διαγωνισμό με τη χρήση της διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση για την ολοκλήρωση εργασιών που περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση των Μελετητών και οι οποίες δεν κατέστη δυνατό να ολοκληρωθούν μέχρι τη λήξη της σύμβασής τους. Μετά την παρατήρηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, για τη μη τήρηση των προνοιών της νομοθεσίας, το Τμήμα Δασών αποφάσισε να εγκαταλείψει τη διαδικασία αυτή και να προκηρύξει ανοικτό διαγωνισμό, ο οποίος, όμως, τελικά δεν προκηρύχθηκε.
* Το Τμήμα Δασών προέβη στη σύναψη νέας σύμβασης για τον ορισμό Επιβλέποντα Μηχανικού, μετά την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών του έργου στο πάρκο του Ακάμα. Η εν λόγω παράλειψη του Τμήματος Δασών, πέραν των αχρείαστων καθυστερήσεων που προκλήθηκαν στο κατασκευαστικό συμβόλαιο, ενδεχομένως να είχε ως αποτέλεσμα την καταβολή υψηλότερου ποσού αμοιβής στους Σύμβουλους Μηχανικούς από αυτό που θα καταβαλλόταν αν η υποχρέωση αυτή περιλαμβανόταν στους όρους της αρχικής σύμβασης των Μελετητών του έργου.
* Υπήρξε σημαντική αύξηση στον εκτιμώμενο χρόνο ετοιμασίας της μελέτης και στο εκτιμώμενο κόστος κατασκευής των έργων κατά την προκήρυξή τους λόγω των αλλαγών που έπρεπε να γίνουν στις μελέτες. Όπως υποδεικνύει η Ελεγκτική Υπηρεσία στην έκθεση της, η τροποποίηση του κόστους μιας σύμβασης, μετά την ανάθεσή της, αντίκειται στην αρχή της ίσης μεταχείρισης μεταξύ όλων των πιθανών οικονομικών φορέων που θα μπορούσαν να υποβάλουν προσφορά και δεν διασφαλίζει το χαμηλότερο κόστος για το Δημόσιο, αφού δεν αποτέλεσε προϊόν ανταγωνισμού. Επιπρόσθετα, προκλήθηκε σημαντική καθυστέρηση στον χρόνο ετοιμασίας της μελέτης και της κατασκευής των έργων, με αποτέλεσμα την υποβολή χρονικών και οικονομικών απαιτήσεων εκ μέρους των αναδόχων.
2. Στο έργο της βελτίωσης του οδικού δικτύου του πάρκου του Ακάμα υπήρξε σημαντική αδικαιολόγητη καθυστέρηση εκ μέρους του αναδόχου, ο οποίος πρόδηλα, από την αρχή του έργου, δεν μπορούσε να συμμορφωθεί με τις συμβατικές του υποχρεώσεις. Παρά τις προειδοποιητικές επιστολές που αποστάλθηκαν στον εργολάβο από το Τμήμα Δασών, το Τμήμα λανθασμένα δεν προχώρησε έγκαιρα στη λύση της σύμβασης. Ως αποτέλεσμα, μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για εκτεταμένη αναστολή των εργασιών, η οποία λήφθηκε με το πέρας του 94% της συμβατικής χρονικής διάρκειας και ενώ είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες σε ποσοστό μόλις 17%, ο ανάδοχος προέβη στον τερματισμό της, υποβάλλοντας απαιτήσεις στη βάση του ότι η αναστολή των εργασιών υπερέβηκε κατά πολύ τις 84 ημέρες που προβλέπονται στο συμβόλαιο. Επιπρόσθετα, το Τμήμα Δασών δεν προχώρησε έγκαιρα στη ρευστοποίηση των εγγυητικών του έργου ύψους €1εκατ., με αποτέλεσμα να τις ρευστοποιήσει ο ανάδοχος όταν έληξαν. Με την αποτυχία ρευστοποίησης των εγγυητικών εκ μέρους του Τμήματος Δασών, δεν διασφαλίστηκε το δημόσιο συμφέρον.
3. Το Τμήμα Δασών σε αριθμό περιπτώσεων προέβη σε λανθασμένες ενέργειες/αποφάσεις, χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις των ανάλογων άρθρων του Ν.73(Ι)/2016 και των ανάλογων κανονισμών της ΚΔΠ 138/2016 που επικαλέστηκε για την εφαρμογή τους.
4. Υπήρξε μη έγκαιρη και μη ικανοποιητική ανταπόκριση από το Τμήμα Δασών στις υποχρεώσεις του όσον αφορά στην ετοιμασία και προώθηση αιτημάτων αναδόχων των έργων στις αρμόδιες Επιτροπές ΤΕΑΑ/ΚΕΑΑ. Αρκετά από τα αιτήματα που υποβλήθηκαν στην Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ) - επιλαμβάνεται θεμάτων που προκύπτουν από τις δημόσιες συμβάσεις και υπάγεται στο Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας - ήταν καθυστερημένα, ελλιπή ή/και μη τεκμηριωμένα. Γεγονός που προκάλεσε αχρείαστες καθυστερήσεις και επιπλέον διοικητικά ή/και άλλα έξοδα.
Πώς απαντά το Τμήμα Δασών
Το Τμήμα Δασών, σε ανακοίνωση, σημειώνει ότι έχει λάβει σοβαρά υπόψη τις συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και ήδη έχει προχωρήσει σε ενέργειες για βελτίωση των διαδικασιών προώθησης νέων κατασκευαστικών έργων και παρακολούθησης των σχετικών συμβάσεων.
Αυτούσια η ανακοίνωση
Το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει λάβει σοβαρά υπόψη τις συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που καταγράφονται στην Ειδική Έκθεση: TΔ/01/2025 για τον έλεγχο των Συμβάσεων των κατασκευαστικών έργων για το Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα και ήδη έχει προχωρήσει σε ενέργειες για βελτίωση των διαδικασιών προώθησης νέων κατασκευαστικών Έργων και παρακολούθησης σχετικών Συμβάσεων. Επίσης, έχει προωθήσει την περαιτέρω εκπαίδευση Προσωπικού σε θέματα διαχείρισης συμβάσεων, σχετικής νομοθεσίας και κανονισμών και ετοιμασία εγγράφων διαγωνισμού.
Βελτιώσεις που έγιναν από το Τμήμα Δασών κατόπιν των συστάσεων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, καταγράφονται στη σχετική έκθεση της Υπηρεσίας, γεγονός που καταδεικνύει τη βούληση του Τμήματος για συνεχή βελτίωση. Το θέμα των εγγυητικών του κατασκευαστικού συμβολαίου της Α’ Φάσης για τη βελτίωση του οδικού δικτύου, τυγχάνει χειρισμού από τις αρμόδιες Αρχές του Κράτους, και ως εκ τούτου, επί του παρόντος, δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε δημόσια τοποθέτηση.
Το Τμήμα επιθυμεί να σημειώσει ότι τα υπό αναθεώρηση Έργα στην περιοχή του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, είχαν σχεδιαστεί μετά από πολύχρονες, επισταμένες και επίπονες προσπάθειες συγκερασμού όλων των θέσεων των διαφόρων Υπηρεσιών/Τμημάτων και Υπουργείων. Αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη σειρά ενεργειών ώστε η Α’ Φάση να επαναρχίσει με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, νοουμένου ότι ληφθούν οι απαραίτητες εγκρίσεις από την περιβαλλοντική αρχή και αφού ακολουθηθούν όλες οι νενομισμένες διαδικασίες.
Καταλήγοντας, το Τμήμα Δασών επιθυμεί να σημειώσει ότι έχει ως βασική αρχή την προστασία του Ακάμα και την ανάδειξή του ως περιβαλλοντικού θησαυρού της χώρας μας. Γι’ αυτό, σε συνεργασία με τα συναρμόδια τμήματα, προχωρεί στην αναθεώρηση του αρχικού σχεδιασμού ώστε να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των έργων.
