Δεν χρειάζεται και μεγάλη προσπάθεια να το εντοπίσετε, επικρατεί παντού. Στα σπίτια μας, στους δρόμους, στο ντύσιμο, στους χώρους διασκέδασης. Το κυπριακό κιτς έχει εξελιχθεί σε αυτόνομη «τέχνη» που έχει καθιερωθεί και θεωρείται πια ο ενδεδειγμένος τρόπος ζωής και έκφρασης των καλλιτεχνικών μας προτάσεων. Σε πολλά μικροαστικά σπίτια θα είναι αναρτημένος σε περίοπτη θέση του σαλονιού ένας κεντητός πίνακας με κλωστές διαφόρων χρωμάτων, αγορασμένες από τη Ζάκο, που συνήθως παριστάνει τοπία ή πουλιά ή νεκρές φύσεις. Η βιβλιοθήκη έχει οπωσδήποτε βιβλία μαγειρικής και ανάνοιχτες εγκυκλοπαίδειες. Στα αυτοκίνητα, και στα πιο ακριβά, θεωρείται must να κρέμονται από το καθρευτάκι κομπολόγια, εικονίσματα αγίων, «αμματόπετρες» ή άλλα διακοσμητικά φυλαχτά. Σε εστιατόρια, ξενοδοχεία, χώρους αναψυχής, δημόσια κτήρια, στα σπίτια μας θα συναντήσετε πλαστικές καρέκλες, πλαστικά έπιπλα, πλαστικά λουλούδια, πλαστικά σερβίτσια. Τα μεγάλα σπίτια και γενικά τα κτήρια κοσμούνται με αρχαίους ελληνικούς κίονες δωρικού, ιωνικού ή... ημι-ιωνικού ρυθμού. «Περίτεχνα» γύψινα κιγκλιδώματα αποτελούν το περίφραγμα, ενώ καμιά φορά μπορεί και να δείτε πλακάκια του μπάνιου στους εξωτερικούς τοίχους πλούσιων αγροτόσπιτων.
Η εμφάνιση του βαρετού μάγκα εποχής ήταν μέχρι πριν λίγα χρόνια περίπου ως εξής: Συνήθως χρυσοστόλιστος με δακτυλίδι με λίρα χρυσή, μπρασελέ, καδένα στον λαιμό, τα πρώτα τέσσερα κουμπιά του πουκαμίσου ανοικτά ώστε να πετάγονται οι μαύρες τρίχες, μπράτσα, πρόσωπο και άλλες επιφάνειες καλυμμένες με τατουάζ, λιγδωμένο μαλλί, γυαλιστερά μαύρα παπούτσια και με ειδικό λεξιλόγιο. Η εμφάνιση αυτή έχει σήμερα μετεξελιχθεί στον trendy νεαρό μάγκα με σκουλαρίκια, extreme κόμμωση, υπερβολικά ξεβαμμένα και σκισμένα παντελόνια τζιν, σχηματισμένο μούσι και πολλά τατουάζ με κινέζικες παροιμίες.
Η κακογουστιά δεν περιορίζεται μόνο στα υλικά αντικείμενα αλλά επεκτείνεται και στα... άυλα πολιτιστικά αγαθά! Τα περισσότερα ακούσματα που εκπέμπουν καθημερινά ραδιόφωνο και τηλεόραση και κυρίως οι μουσικές των διαφημίσεων κάθε άλλο παρά προάγουν ή καλλιεργούν το μουσικό μας αισθητήριο. Το ίδιο και αυτά που στέλλουν συνήθως Facebook και TikTok.
Ως κιτς θεωρούνται ακόμη οι φθηνές απομιμήσεις αληθινών έργων τέχνης, για παράδειγμα στην αρχιτεκτονική, στη λογοτεχνία, στον κινηματογράφο αλλά και στη μόδα. Σε αυτή τη μορφή το συναντάμε συχνά στην καθημερινή ζωή σε βαθμό που τείνει να υποκαταστήσει το πραγματικό και το γνήσιο. Έχουμε φτάσει στο σημείο να προτιμούμε ένα κακέκτυπο ενός μεγάλου έργου παρά το απλό και το αυθεντικό.
Η ευαισθησία σε θέματα γλώσσας είναι ανύπαρκτη. Δεν εννοώ τις ανορθογραφίες και τις ασυναρτησίες που γράφονται όπου φανταστείς αλλά αυτά που ακούονται από την τηλεόραση και μάλιστα από το κρατικό κανάλι. Βιασμοί της γλώσσας όπως «ανθρώποι», «αντιπροσώποι», «ελέγχοι», «μέγα χορηγοί», «λόγον του ότι» και πολλά άλλα γλωσσικά διαμάντια ακούονται καθημερινά. Για τις δηλώσεις ποδοσφαιριστών και παραγόντων καλύτερα να μην μιλήσουμε. Η ενασχόληση της μεγάλης πλειονότητας του κόσμου με το ποδόσφαιρο και τα κοινωνικά φαινόμενα που το συνοδεύουν είναι ένδειξη των ενδιαφερόντων μας. Οι εκπομπές που έχουν τη μεγαλύτερη τηλεθέαση είναι οι σαπουνόπερες. Είναι «δραματικές» σειρές που το δραματικό στοιχείο πηγάζει από «τραγικές» συμπτώσεις και άλλες ακρότητες των σεναρίων.
Το κιτς είναι εκδήλωση των λαϊκών στρωμάτων αλλά και των μεγαλοαστών και εμφανίζεται σε μεγάλη ποικιλία μορφών. Στην περίπτωση του νεοπλουτισμού γίνεται πιο έντονο και πιο εμφανές. Ο πλουτισμός όταν επιτυγχάνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα συνήθως δεν ακολουθείται από πολιτιστική και μορφωτική ανάπτυξη η οποία προϋποθέτει χρόνο και προσπάθεια. Έτσι η καλαισθησία, που είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης παιδείας, δεν βαδίζει παράλληλα και ταυτόχρονα με την οικονομική ευμάρεια. Ωστόσο ο πλούτος που αποκτήθηκε πρέπει με κάποιον τρόπο να προβληθεί και να επιδειχθεί. Από εδώ προκύπτουν τα ακριβά αλλά κακόγουστα σπίτια, έπιπλα, ρούχα.
Σ’ αυτό το περιβάλλον διαμορφώνεται το καλλιτεχνικό μας αισθητήριο, οπότε αναγκαστικά αναπαράγεται και διαιωνίζεται. Απαιτείται τόλμη για να ξεφύγει κάποιος από την πεπατημένη. Προς τούτο γίνονται σοβαρά και αξιόλογα βήματα από νέους κυρίως καλλιτέχνες, εικαστικούς, αρχιτέκτονες, που βαθμιαία αλλάζουν τη γενικότερη εικόνα, ατομικά και συλλογικά. Σημαντικότατη είναι η συμβολή του εκπαιδευτικού συστήματος που με τα μαθήματα αισθητικής αγωγής, αργά αλλά σταθερά, βελτιώνει την κατάσταση.
