Το βιβλίο «Κύπρος 1974 – Φωνές Αιχμαλωσίας», μιας συλλογικής έκδοσης μαρτυριών που φωτίζει τις βιωματικές εμπειρίες των Ελληνοκυπρίων αιχμαλώτων του πολέμου παρουσιάστηκε το βράδυ της Παρασκευής από το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Αιχμαλώτων Πολέμου 1974, στο Αμφιθέατρο «Κερύνεια» του Πανεπιστημίου.
Η εκδήλωση περιλάμβανε παρεμβάσεις από τον Πρόεδρο του Συνδέσμου κ. Βάσο Χρίστου, τον εκπρόσωπο της Ένωσης κ. Ανδρέα Χριστοφή, καθώς και τον Καθηγητή Κυριάκο Ιακωβίδη, Λέκτορα Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος.
Σε χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αιχμαλώτων Πολέμου 1974 Βάσος Χρίστου ανέφερε πως « Ένα κομμάτι της ιστορίας της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974 είμαστε και εμείς οι αιχμάλωτοι Πολέμου, θύματα του προδοτικού πραξικοπήματος και της βάρβαρης τουρκικής εισβολής που ακολούθησε βιώνουμε μέχρι σήμερα τες επώδυνες συνέπειες της αιχμαλωσίας μας, σωματικές και ψυχικές με όλα τα κατάλοιπα που μας έχει αφήσει ο προδομένος πόλεμος του 1974».
Συλληφθήκαμε αιχμάλωτοι όχι γιατί φοβηθήκαμε τούς Τούρκους είπε ο κ. Χρίστου, αλλά γιατί προδοθήκαμε, μείναμε στις θέσεις μας στα πεδία τών μαχών στις προδομένες Θερμοπύλες της πόλης του Κηφέα και του Πραξάνδρου, στον Πενταδάκτιλο και αλλού χωρίς να εγκαταλείψουμε τις θέσεις μας ούτε τα σπίτια και τα χωριά μας.
Κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας τους συνέχισε, είχαν υποστεί τα πάνδεινα στα μπουτρούμια των τουρκικών φυλακών, βιώσανε κακομεταχείριση, βιαιότητα, εξευτελισμούς, βασανιστήρια, ανακρίσεις, εικονικές εκτελέσεις και άλλα πολλά. Δυστυχώς συνέχισε, « τα μίση και τα πάθη τής συμφοράς δεν τα αφήσαμε κατά μέρος, κάποιοι τα είχαν μεταφέρει και στές φυλακές της Τουρκίας με ολέθρια αποτέλεσμα », προσθέτοντας πως πολλοί από τους αιχμαλώτους βιώνουν μέχρι σήμερα τις επώδυνες συνέπειες της αιχμαλωσίας, ενώ η πολιτεία στο διάστημα αυτό των 51χρονων πού μεσολάβησαν " διακρίθηκε " από αδιαφορία και απραξία .
Ελάχιστα σημείωσε ο κ. Χρίστου έγιναν για την αποκατάσταση των προβλημάτων πού υπέστησαν οι αιχμάλωτοι γία να συνεχίσουν την πορεία της ζωής τους μετά την αιχμαλωσία. Όταν απελευθερωθήκαμε από την αιχμαλωσία ήταν σαν να ξαναγεννηθήκαμε, είπε χαρακτηριστικά .
Επεσήμανε επίσης μεταξύ άλλων «πως την ημερομηνία της απελευθέρωσης του ο κάθε αιχμάλωτος την κρατά και την γιορτάζει ως μέρα επιστροφής στην ζωή. Μία φορά έχει ο άνθρωπος γενέθλια, εμείς προσθέσαμε και δεύτερα. Το ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας στην ουδέτερη ζώνη ήταν το μαιευτήριο της ξαναγέννησης μας. Σκύβανε οι αιχμάλωτοι και προσκυνούσαμε το ελεύθερο κυπριακό μας χώμα. Το χώμα μούσκευε από δάκρυα και σκορπούσε άρωμα ελευθερίας. Στον περίβολο τού ξενοδοχείου όπου έγινε η ανταλλαγή αιχμαλώτων, στούς γύρω δρόμους, μας περίμεναν χιλιάδες κόσμος». Συνεχίζοντας τηνπεριγραφή του ο κ. Χρίστου είπε, γονείς αγνοουμένων με τες φωτογραφίες των παιδιών τους να τρέχουν δίπλα στα εν κινήσει λεωφορεία και με απελπισμένη ανυπομονησία να ρωτούν " μήπως είδατε τον γιό μου, το πρόσωπο αυτό " .Υπήρχαν πολλές μαυροφορεμένες γυναίκες και άντρες αξύριστοι με πόνο και αγωνία στα πρόσωπα. Σαν καλοστημένος χορός αρχαίας τραγωδίας θύμιζε η εικόνα. Ένα ένα μας κοιτούσαν παθιασμένα εκατοντάδες μάτια.
Αναφορικά με το Σύνδεσμο τους ο κ. Χρίστου ανέφερε πως αυτός ιδρύθηκε το 1990 με την ονομασία "Σύνδεσμος Αιχμαλώτων Πολέμου 1974 ", προσθέτοντας πως σκοπός της ίδρυσης του Συνδέσμου ήταν η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των αιχμαλώτων πολέμου που είναι σκορπισμένοι σε όλες τες ελεύθερες περιοχές της Κύπρου, αλλά και διαφώτιση του απανταχού Ελληνισμού όσον αφορά τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξε η Τουρκία σε βάρος της Κύπρου.
Δεν παρέλειψε ωστόσο να κάνει αναφορά και σε εκείνους που δεν είχαν την δική τους τύχη, αναφερόμενος στούς αγνοούμενους μας, γία τους οποίους εδώ και 50 χρόνια η Τουρκία αρνείται να δώσει τα απαραίτητα στοιχεία για την εξακρίβωση της τύχης τους, πόσω δε μάλλον να λογοδοτήσει για την εξαφάνιση τους.
Στον δικό του χαιρετισμό ο Καθηγητής Κυριάκος Ιακωβίδης, Λέκτορας Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφο , ανέφερε πως χάσαμε την γενιά των πολεμιστών του Β Παγκοσμίου Πολέμου που κανείς, τόνισε δεν σκέφτηκε να τους πάρει μια συνέντευξη για να αφηγηθούν τα βιώματα τουςστο μέτωπο του πολέμου. Χάσαμε συνέχισε, σημαίνουσες αφηγήσεις από αγωνιστές της ΕΟΚΑ για τον ίδιο λόγο συνέχισε, ας μην χάσουμε και την γενιά του 1974. Ο κ. Ιακωβίδης σημείωσε πως αναντίλεκτα το βιβλίο αυτό μετέχει στην διασωστική διαδικασία των αφηγήσεων του 1974. Επιπλεόν το παρόν βιβλίο σημείωσε χρησιμοποιώντας, όπως είπε, μια έκφραση της σχολής των Annales είναι « μια ιστορία από τα κάτω».Δηλαδή εξήγησε μια ιστορία που εστιάζει στον άνθρωπο, στις μικροϊστορίες , στο προσωπικό βίωμα.
Με ελάχιστες εξαιρέσεις μέχρι τώρα είπε ο κ. Ιακωβίδης καταπιανόμασταν με τις συνομιλίες Κληρίδη – Ντενκτάς και την απόληξη τους, δηλαδή την συμφωνία ανταλλαγής αιχμαλώτων αγνοώντας πως αυτή η συμφωνία επηρέασε τις ζωές των αιχμαλώτων. Τέλος εκ μέρους του Πανεπιστημίου Νεάπολις ο κ. Ιακωβίδης μετέφερε την ικανοποίηση του ιδρύματος για την ευκαιρία να συμβάλει στην ανάδειξη συγγραφικών έργων που προσθέτουν στο ιστοριογραφικό μας πλούτο.
Εξάλλου σε χαιρετισμό του ο εκπρόσωπος της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας ( Κύπρου) κ. Ανδρέα Χριστοφή και ένας από τους συγγραφείς του ανά χείρας βιβλίου είπε πως για την απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων που είχε στο αρχείο του ο Σύνδεσμος Αιχμαλώτων εργάστηκαν τα μέλη της ΕΠΙΚΥ Χαράλαμπος Αλεξάνδρου, Άντρη Κωνσταντίνου,Γιώτα Χριστοδούλου , Ειρήνη Χαραλάμπους , Ευδόκιος Δημητρίου, Ιλιάνα Κουλαφέτη , Κωνσταντίνος Παναγή , Κωνσταντίνος Πετρίδης , Λούκας Συμεού , Μαρία Γαλανού,Μιχάλης Σταυρή , Πάρης Πάτσαλος , Πέτρος Τσουρής και ο ίδιος ο Ανδρέας Χριστοφή.
Πρόσθεσε πως το υπό μελέτη υλικό αποτέλεσαν 25 μαρτυρίες από το ντοκιμαντέρ του Συνδέσμου, 18 μαρτυρίες που έλαβαν οι ερευνητές της ΕΠΙΚΥ και τέσσερις επιπλέον μαρτυρίες από άλλες πηγές.
Συνολικά δηλαδή, όπως είπε, 46 φωνές αιχμαλώτων. Με αυτό το υλικό συνέχισε, ξεκίνησε η δεύτερη φάση του έργου που ήταν η μελέτη των μαρτυριών, η αξιολόγηση τους και η σύνθεση των επί μέρους κεφαλαίων . Είπε ακόμη πως συγγραφείς των κεφαλαίων ανά χείρας τόμου είναι οι Χαράλαμπος Αλεξάνδρου,Ευάγγελος Φιακάς. Ιλιάνα Κουλαφέτη, Ιωάννα Αλεξάνδρου , Πέτρος Τσουρής , Κωνσταντίνος Πετρίδης , Αναστασία Χάματσου και ο ίδιος. Επεσήμανε ακόμη πως η προσωπική αφήγηση του κάθε αιχμαλώτου αποτελεί ταυτόχρονα κομμάτι της ιστορικής μνήμης . Έτσι συνέχισε μέσα από εκδόσεις σαν και αυτές , η συλλογική μνήμη κομματιάζεται , εμπλουτίζεται , ανασυντίθεται και μετατρέπεται σε δημόσια μνήμη.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης προβλήθηκε ντοκιμαντέρ μικρού μήκους παραγωγής ΡΙΚ, το οποίο καταγράφει στιγμές από την απελευθέρωση αιχμαλώτων στο Λήδρα Πάλας και τη μεταφορά τους στη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων.
Η εκδήλωση ήταν ανοιχτή στο κοινό και εντάσσεται στις δράσεις του Πανεπιστημίου για την ενίσχυση της ιστορικής μνήμης, του δημόσιου διαλόγου και της κοινωνικής συνείδησης.
