Η κλιμάκωση της έντασης έχει φέρει στο επίκεντρο των διεθνών αγορών τον κίνδυνο διακοπής της κυκλοφορίας στα Στενά του Ορμούζ, το σημαντικότερο θαλάσσιο πέρασμα για το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου. Παρά την έντονη γεωπολιτική αβεβαιότητα, η αντίδραση των αγορών παραμένει μέχρι στιγμής ήπια και συγκρατημένη.
Μετά τα αμερικανικά πλήγματα, οι τιμές του πετρελαίου σημείωσαν αρχικά έντονη άνοδο. Το Brent εκτινάχθηκε αρχικά έως και 5,7%, στα $81,40 το βαρέλι, το υψηλότερο επίπεδο από τα τέλη Ιανουαρίου. Ωστόσο, η άνοδος αυτή αποδείχθηκε πρόσκαιρη: το Brent υποχώρησε και σταθεροποιήθηκε γύρω στα $77,31, ενώ το αμερικανικό WTI κινήθηκε στα $74,11 το βαρέλι. Αντίστοιχα, περιορισμένη ήταν και η πτώση των χρηματιστηρίων, παρά την αρχική αναστάτωση.
Η ήπια αντίδραση των αγορών οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων:
Αναμονή για την απάντηση του Ιράν: Οι επενδυτές παρακολουθούν στενά τις δηλώσεις της Τεχεράνης, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει άμεση και καθοριστική κίνηση, όπως το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ.
Εκτίμηση ότι το κλείσιμο των Στενών είναι απίθανο: Αναλυτές επισημαίνουν ότι το Ιράν έχει περιορισμένες επιλογές για αντίποινα, καθώς το ίδιο εξαρτάται από τα Στενά για τις εξαγωγές του πετρελαίου, κυρίως προς την Κίνα. Το κλείσιμο θα έπληττε και την ιρανική οικονομία.
Η πυρηνική απειλή έχει προσωρινά απομακρυνθεί: Η καταστροφή μέρους του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν θεωρείται από ορισμένους ως παράγοντας σταθερότητας, περιορίζοντας τους φόβους για γενικευμένη σύρραξη.
Εμπειρία των αγορών με παρόμοιες κρίσεις: Η απειλή για τα Στενά του Ορμούζ έχει διατυπωθεί και στο παρελθόν, χωρίς να υλοποιηθεί, γεγονός που κάνει τους επενδυτές πιο επιφυλακτικούς απέναντι σε βραχυπρόθεσμες κινήσεις πανικού.
Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η αναλύτρια της Swissquote Bank, Ιπέκ Οζκαρντεσκάγια, «έχουμε πραγματικά την εντύπωση ότι οι αγορές αντιδρούν ολοένα και λιγότερο στις ειδήσεις»
Η σημασία των Στενών του Ορμούζ
Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν το σημαντικότερο θαλάσσιο πέρασμα για το παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας. Περίπου το 20-25% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου, δηλαδή σχεδόν 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, διέρχεται από αυτό το στενό πέρασμα, πλάτους μόλις 21 μιλίων στο στενότερο σημείο του. Οι κυριότεροι αποδέκτες είναι η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, ενώ οι μεγαλύτεροι παραγωγοί της περιοχής (Σαουδική Αραβία, Ιράκ, Κουβέιτ, Κατάρ, Μπαχρέιν, Ιράν) εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτή τη δίοδο.
Ένα ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα έχει άμεσες και σοβαρές επιπτώσεις και θα μπορούσε να οδηγήσει σε πληθωριστική κρίση, ύφεση και άνοδο των επιτοκίων. Ειδικότερα, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 100 δολάρια το βαρέλι, προκαλώντας πληθωριστικές πιέσεις παγκοσμίως. Πρόσθετα θα υπάρξει αναστάτωση στις εφοδιαστικές αλυσίδες, αύξηση του κόστους ασφάλισης και μεταφοράς, ενώ οι ναύλοι θα εκτιναχθούν. Χώρες που εξαρτώνται από τις εισαγωγές ενέργειας, όπως η Κύπρος, θα αντιμετωπίσουν αύξηση του ενεργειακού κόστους.
23 κυπριακά πλοία
Στην περιοχή βρίσκονται 23 πλοία με κυπριακή σημαία, τα οποία παρακολουθούνται στενά από τις αρμόδιες Αρχές, ανέφερε στη ραδιοφωνική εκπομπή «Show me the money» του Πολίτη 107,6 & 97,6 η Υφυπουργός Ναυτιλίας, Μαρίνα Χατζημανώλη.
Η κ. Χατζημανώλη χαρακτήρισε τις εξελίξεις «ραγδαίες και χωρίς αμφιβολία πολύ ανησυχητικές», επισημαίνοντας τη στρατηγική σημασία των Στενών του Ορμούζ για το παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας, καθώς από εκεί διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου.
Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και έχει ήδη εκδώσει σχετικές οδηγίες προς την κυπριακή ναυτιλιακή κοινότητα από τις 17 Ιουνίου. «Είμαστε σε άμεση επικοινωνία με τα πλοία που βρίσκονται στην περιοχή. Αυτή τη στιγμή μιλάμε για 23 πλοία με κυπριακή σημαία, τα οποία είτε δραστηριοποιούνται εκεί ως βοηθητικά είτε διέρχονται από τα Στενά», ανέφερε.
Ερωτηθείσα για το ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών, η κ. Χατζημανώλη υπογράμμισε ότι δεν υπάρχει ανησυχία για εγκλωβισμό κυπριακών πλοίων, καθώς δεν μεταφέρουν ιρανικό πετρέλαιο λόγω των ευρωπαϊκών κυρώσεων που ισχύουν από το 2012.
«Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή οποιαδήποτε ανησυχία για εγκλωβισμό κυπριακών πλοίων. Τα 23 πλοία είναι διαφόρων τύπων –κάποια βοηθητικά, κάποια τάνκερ και κάποια μεταφέρουν γενικό φορτίο», σημείωσε.
Η υφυπουργός διαβεβαίωσε ότι το υφυπουργείο βρίσκεται σε ετοιμότητα 24 ώρες το 24ωρο για να παρέμβει εφόσον χρειαστεί και εξέφρασε την ελπίδα για αποκλιμάκωση της κατάστασης.
«Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος αυτή τη στιγμή. Είμαστε σε άμεση επικοινωνία με τα συγκεκριμένα πλοία και ελπίζουμε ότι θα επιτευχθεί η αποκλιμάκωση γιατί αυτό δεν θα βοηθήσει κανέναν στο τέλος», κατέληξε.
