Σοβαρά κενά στο σύστημα ελέγχου και επιτήρησης της αλιείας στην Κύπρο παρατηρούνται μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών να έχει βγει σε ανοικτό διαγωνισμό προσφορών, για διεξαγωγή μελέτης εκτιμώμενου κόστους εκατό χιλιάδων ευρώ, η οποία θα καταδείξει τις τεχνικές προδιαγραφές για την αναδιάρθρωση του Τμήματος, ώστε να υπάρχει 24ωρη παρακολούθηση/επιτήρηση της αλιευτικής δραστηριότητας. Υπενθυμίζεται ότι η Κύπρος είναι η ευρωπαϊκή χώρα – μέλος, στην οποία εμπιστεύτηκε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το χαρτοφυλάκιο του επιτρόπου Αλιείας και Ωκεανών, με την επιλογή του Κώστα Καδή. Η αρνητική εικόνα για την Κύπρο παρουσιάζεται στο κείμενο της προκήρυξης του διαγωνισμού από το ίδιο το Τμήμα. Όπως διαφαίνεται από τις επισημάνσεις, μέχρι να διορθωθούν οι στρεβλώσεις, η Κυπριακή Δημοκρατία θα βρίσκεται υπό την απειλή ευρωπαϊκών κυρώσεων, λόγω αδυναμίας συμμόρφωσης με πρόνοιες και υποχρεώσεις που προκύπτουν από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, ενώ από το 2014 η μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας κατέδειξε την αδυναμία στο σύστημα ελέγχου και επιτήρησης της αλιείας στην Κύπρο, οι κυβερνήσεις δεν προχώρησαν σε ενέργειες θεραπείας.
Η σημερινή εικόνα
Όπως τονίζεται στα έγγραφα της προκήρυξης, η σημερινή κατάσταση αναφορικά με την πάταξη και πρόληψη της παράνομη αλιείας δεν είναι ικανοποιητική. Κατά τη συντριπτική τους πλειοψηφία οι αλιευτικές δραστηριότητες, παράνομες και μη, διεξάγονται κατά τις μη εργάσιμες ώρες του δημοσίου. Επίσης, οποιοδήποτε κενό στην επιτήρηση των δραστηριοτήτων αποτελεί και ευκαιρία για αυτούς που προχωρούν σε ενέργειες παράνομης και λαθραίας αλιείας. Το ωράριο των επιθεωρητών αλιείας, σε συνδυασμό με το μικρό ποσό που είναι διαθέσιμο για υπερωριακή απασχόληση, αλλά και η μη ύπαρξη σωστής δομής, αποτελούν τους κύριους περιοριστικούς παράγοντες για πάταξη και αποτροπή της παρανομίας στην Κύπρο, όπως τονίζεται.
Ενοποίηση γραφείων λόγω υποστελέχωσης
Σύμφωνα με το ΤΑΘΕ, τόσο ο Κλάδος Ελέγχου Αλιείας όσο και το Κέντρο Παρακολούθησης Αλιείας (ΚΠΑ), που υπάγονται στο Τμήμα, είναι υποστελεχωμένα. Το ΤΑΘΕ λόγω της υποστελέχωσης, έχει προχωρήσει αναγκαστικά σε ενοποίηση των γραφείων του. Συγκεκριμένα, όλα τα γραφεία έχουν ενσωματωθεί σε 2 Επαρχιακές Μονάδες, Λάρνακας - Αμμοχώστου και Λεμεσού – Πάφου. Στην Επαρχιακή Μονάδα Λάρνακας - Αμμοχώστου υπάγονται τα γραφεία σε Παραλίμνι, Λάρνακα και Ζύγι και στην Επαρχιακή Μονάδα Λεμεσού - Πάφου τα γραφεία σε Λεμεσό και Πάφο. Συνολικά, τα πέντε γραφεία στελεχώνονται με 20 επιθεωρητές (πέντε είναι εργοδοτούμενοι ορισμένου χρόνου - ΕΟΧ), ενώ οι ανάγκες για να καλυφθεί και η Λευκωσία και η περιοχή Πόλης Χρυσοχόους μέχρι τον Πύργο Τηλλυρίας είναι πολύ περισσότερες. Επίσης, ο Κλάδος Ελέγχου Αλιείας στελεχώνεται με μόνο δύο λειτουργούς - επιστημονικό προσωπικό (ένας μόνιμος και ένας ΕΟΧ), οι οποίοι ανάμεσα σε άλλα εκτελούν και εποπτικά καθήκοντα, είναι υπεύθυνοι για την εκπαίδευση και επιμόρφωση των επιθεωρητών, για την κατάρτιση των προγραμμάτων ελέγχου και προτάσεων πολιτικής, για την εκπροσώπηση του Κλάδου στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ελέγχου Αλιείας και σε άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
24ωρη παρακολούθηση με… σύστημα αναμονής κλήσεων
Εξάλλου στο Κέντρο Παρακολούθησης Αλιείας, το ωράριο εργασίας είναι δημοσιοϋπαλληλικό. Η κάλυψη της υποχρέωσης για συνεχή λειτουργία του εφαρμόζεται εν μέρει με υπερωριακή απασχόληση και συστήματος αναμονής κλήσεων (Απόφαση Υ.Σ. 87.801), κάτι που, σύμφωνα με το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες για 24ωρη παρακολούθηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΚΠΑ είναι επιφορτισμένο και με την εφαρμογή του Κανονισμού για την Παράνομη Λαθραία και Άναρχη Αλιεία (ΠΛΑ) μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων παρακολούθησης (REM - κάμερες σε αλιευτικά σκάφη κλπ.), για εντοπισμό σκαφών με σημαία κράτους ή και από σκάφη τρίτων χωρών που παράνομα αλιεύουν σε θαλάσσια ύδατα υπό τη δικαιοδοσία της Κυπριακής Δημοκρατίας ή δραστηριότητες που σχετίζονται με την εισαγωγή αλιευτικών προϊόντων που προέρχονται από ΠΛΑ, καθώς επίσης και ελέγχου των δραστηριοτήτων μεταφορτώσεων αλιευτικών προϊόντων από αδειοδοτημένα σκάφη ψυγεία.
Από το 2014 γνώριζαν τα κενά
Τη σημαντική αδυναμία στο σύστημα ελέγχου και επιτήρησης της αλιείας στην Κύπρο, κατέδειξε μελέτη που υλοποιήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα το 2014, τονίζοντας ως κύρια αιτία την έλλειψη προσωπικού και κυρίως στην ασυμβατότητα του υφιστάμενου ωραρίου των Επιθεωρητών Ελέγχου Αλιείας και του χρόνου που πραγματοποιούνται οι περισσότερες αλιευτικές δραστηριότητες. Επιπλέον, σημειώνεται, ότι οι παράνομες δραστηριότητες διεξάγονται σε χρονικά σημεία και χώρους όπου το σύστημα ελέγχου είναι πιο ευάλωτο. Η εν λόγω μελέτη είχε εισηγηθεί να εξεταστεί η δημιουργία μιας μονάδας ελέγχου της αλιείας που θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση χρησιμοποιώντας το σύστημα βάρδιας, ή παρόμοια συστήματα, προκειμένου να καταστεί αποτελεσματικό και αποδοτικό το τμήμα ελέγχου της αλιείας.
Αναμενόμενα οφέλη
Σύμφωνα με το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών, τα αναμενόμενα αποτελέσματα της μελέτης για τις αδυναμίες και τις απαιτούμενες αλλαγές σε ότι αφορά τον έλεγχο της αλιείας, θα είναι:
- Σωστός έλεγχος και επιτήρηση των αλιευτικών δραστηριοτήτων σε όλο το φάσμα της αλιείας και εμπορίας των αλιευτικών προϊόντων.
- Ουσιαστική διαχείριση των έμβιων πόρων και συμβολή στην ορθή καταγραφή και ανάκαμψη των ιχθυαποθεμάτων.
- Αποφυγή κυρώσεων προς τη Δημοκρατία από την αδυναμία συμμόρφωσης με πρόνοιες και υποχρεώσεις που προκύπτουν από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
- Καλύτερη και ορθότερη εξυπηρέτηση του κοινού.
- Δημιουργία σωστής εικόνας για τον Τομέα Ελέγχου και το Τμήμα γενικότερα.
- Σωστή στελέχωση του Τομέα και καλλιέργεια του αισθήματος του δικαίου και της ισονομίας και των ίσων ευκαιριών.
- Νέες θέσεις εργασίας.
H εκτιμώμενη αξία του έργου είναι εκατό χιλιάδες ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ. Συγχρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Θάλασσα, Αλιεία και Υδατοκαλλιέργεια κατά 70% και από εθνικούς πόρους κατά 30%.
Η προθεσμία παραλαβής των προσφορών ή των αιτήσεων συμμετοχής είναι μέχρι τις 19 Μαΐου. Στα μέσα Ιουλίου θα υπογραφεί η σύμβαση με τον ανάδοχο, ενώ προβλέπεται ένας χρόνος για τη διάρκεια εκτέλεσής της. Ερωτηματικό παραμένει η χρονική στιγμή υλοποίησης των μέτρων, ώστε να αντιμετωπιστούν τα σημερινά προβλήματα στην πάταξη και πρόληψη της παράνομης αλιείας.
