Τα σοβαρά κενά στην πρόληψη των πυρκαγιών δεν αφορούν μόνο την ύπαιθρο (πυρκαγιά Λεμεσού), αλλά και τις βιομηχανικές περιοχές, τα όρια των οποίων εφάπτονται με τις οικιστικές ζώνες, ή μεμονωμένες μονάδες εντός αστικού ιστού, θέτοντας σε μεγάλο κίνδυνο την ασφάλεια των κατοίκων και των περιουσιών τους. Αυτό κατέδειξαν δύο γεγονότα με διαφορά μόνο μερικών ωρών, η πυρκαγιά που ξέσπασε το απόγευμα της Τρίτης εντός της περιφραγμένης αυλής εργοστασίου στη βιομηχανική περιοχή ΣΟΠΑΖ στη Λευκωσία και η πυρκαγιά τα ξημερώματα της Τετάρτης σε εργοστάσιο-αποθήκη σε κατοικημένη περιοχή στον Ύψωνα. Το πρόβλημα όμως είναι παγκύπριο. Ενδεικτικά, την περασμένη Τετάρτη, 13 Αυγούστου, σε ρεπορτάζ ο «Π» ανέδειξε τον κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιάς από τους σωρούς σκουπιδιών περιμετρικά και εντός της βιομηχανικής περιοχής Τρεμιθούσας στην Πάφο.
Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούλιο του 2023 η κυπριακή κοινωνία υπέστη μεγάλο σοκ, παρακολουθώντας για μέρες ένα φλεγόμενο εργοστάσιο ανακύκλωσης χαρτιού και πλαστικού στο Γέρι. Στάθηκε η αφορμή ώστε, μετά από συσκέψεις, η παρούσα κυβέρνηση να προβεί σε δεσμεύσεις για βελτίωση του επιπέδου ασφάλειας σε βιομηχανικές ζώνες. Μεταξύ άλλων, σε δημόσια τοποθέτησή του σε εκδήλωση στο Δάλι (27/07/2023) ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, είπε ότι «έχω καλέσει και την Υπηρεσία Περιβάλλοντος και την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας για να αυστηροποιηθούν όλοι οι όροι που τίθενται για τη λειτουργία τέτοιου είδους εργοστασίων, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα απόβλητα και τον κίνδυνο που εμπεριέχουν».
Αν και δεν έχουν ακόμη εξακριβωθεί τα αίτια (για την περίπτωση στον Ύψωνα εξετάζεται καταγγελία για εμπρησμό), τα δύο τελευταία περιστατικά, τα οποία πρόλαβε έγκαιρα να αντιμετωπίσει η Πυροσβεστική, έχουν κοινό στοιχείο την αμέλεια των ιδιοκτητών στο να ελαχιστοποιήσουν την πρόκληση πυρκαγιάς διατηρώντας την καθαριότητα, την τάξη και την ευνομία στους εξωτερικούς χώρους. Σύμφωνα με την Πυροσβεστική, η πυρκαγιά εντός της βιομηχανικής περιοχής ΣΟΠΑΖ κατέκαυσε τρία ακινητοποιημένα οχήματα, σωρούς από άχρηστα υλικά, ξυλεία και άλλα αντικείμενα. Η δεύτερη στον Ύψωνα κατέκαυσε ολοσχερώς το εργοστάσιο. Ωστόσο, αν και ήταν δηλωμένο για διαχείριση και αποθήκευση χαρτικής ύλης, εντός της περίφραξης εντοπίστηκαν εμπορευματοκιβώτια με μικρά μεταλλικά δοχεία πεπιεσμένου υγραερίου, κατασκηνωτικής χρήσης (γκαζάκια). Αυτά πήραν φωτιά και γίνονταν συνεχείς εκρήξεις, με αποτέλεσμα τον εκσφενδονισμό των μεταλλικών δοχείων σε μεγάλες αποστάσεις, θέτοντας σε κίνδυνο τους πυροσβέστες και τους κατοίκους. Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, στον φάκελο της υπόθεσης υπάρχουν καταγεγραμμένες εισηγήσεις και απόψεις ως προς τα θέματα πυρασφάλειας της μονάδας, οι οποίες, όπως διαφάνηκε, δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.
Ευθύνη τοπικών Αρχών
Την ίδια ώρα τα περιστατικά παραπέμπουν σε κενά στον μηχανισμό ελέγχου των αρμόδιων Αρχών και υπηρεσιών. Ποιες όμως είναι αυτές; Σε ένα προβληματικό πλαίσιο κατακερματισμού αρμοδιοτήτων γύρω από την πρόληψη πυρκαγιών σε βιομηχανικές περιοχές και μεμονωμένες μονάδες, όπου εμπλέκονται οι τοπικές Αρχές, το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας και η Πυροσβεστική Υπηρεσία, δημιουργώντας συχνά κλίμα αλληλοεπίρριψης και αλληλοσυγκάλυψης ευθυνών, το παράδειγμα στις βιομηχανικές ζώνες Γερίου και Ιδαλίου μπορεί να σταθεί βοηθητικό. Μετά τις επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές, με αποκορύφωμα αυτή τον Ιούλιο του 2023, τα τελευταία δύο χρόνια έχει γίνει κατά κοινή ομολογία νοικοκύρεμα από τους ιδιώτες, τόσο στους περιμετρικούς χώρους των εργοστασίων όσο και στους δημόσιους χώρους, μετά από υπεύθυνη στάση και άσκηση πίεσης των τοπικών Αρχών προς τους ιδιοκτήτες. Σε δηλώσεις του στον «Π» ο δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Νότιας Λευκωσίας - Ιδαλίου (πρόεδρος της Επιτροπής Καθαριότητας, Περιβάλλοντος και Υγείας του δήμου) και μέλος του δ.σ. της Κίνησης Βελτίωσης Ποιότητας Ζωής, Κυριάκος Κυριάκου, υπέδειξε ότι η ευθύνη ελέγχου βαραίνει πρωτίστως τις τοπικές Αρχές και το Τμήμα Περιβάλλοντος, οι οποίοι, όπως τόνισε, μπορούν να επιβάλουν σε έναν ιδιοκτήτη εργοστασίου τον όρο να διατηρεί καθαρούς τους χώρους του, ως μέτρο πρόληψης πυρκαγιάς. Πρόσθεσε ότι την ίδια ώρα οι δύο δήμοι φρόντισαν να καθαρίσουν τους δημόσιους χώρους των βιομηχανικών ζωνών, προχωρώντας σε επιπρόσθετους καθαρισμούς, δηλαδή απομακρύνοντας παρατημένα αυτοκίνητα, παράνομους σκυβαλότοπους και συλλέγοντας σκουπίδια.
Το πρόβλημα όμως είναι παγκύπριο και το παράδειγμα αυτό θα έπρεπε να ακολουθούσαν όλοι οι εμπλεκόμενοι δήμοι και κοινότητες. Ενδεικτικά, την περασμένη Τετάρτη, 13 Αυγούστου, σε ρεπορτάζ ο «Π» ανέδειξε τον κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιάς από τους σωρούς σκουπιδιών περιμετρικά και εντός της βιομηχανικής περιοχής Τρεμιθούσας στην Πάφο. Σωροί από παλέτα, κοντέινερ, τρέιλερ, παλιά αυτοκίνητα και καναπέδες συνθέτουν ένα σκηνικό, το οποίο προκαλεί μεγάλες ανησυχίες για πρόκληση πυρκαγιάς σε μία τόσο ευαίσθητη περιοχή.
Οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι
Όσον αφορά τους ελέγχους από το Τμήμα Περιβάλλοντος, φαίνεται ότι ακόμα εκκρεμεί η πλήρης υλοποίηση της δέσμευσης στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη για δημιουργία και στελέχωση ειδικής Υπηρεσίας Περιβαλλοντικού Ελέγχου. Η στήριξη σε ανθρώπινο δυναμικό και πόρους, που έχει το Τμήμα Περιβάλλοντος για το ζήτημα μοιάζει σχεδόν μηδαμινή. Σύμφωνα με πληροφόρηση από το τμήμα, μέχρι στιγμής έγιναν οι διορισμοί 15 επιθεωρητών, ωστόσο στο τέλος παρέμειναν 10, διότι στην πορεία ανατέθηκαν στους υπόλοιπους άλλα καθήκοντα. Σήμερα 10 επιθεωρητές, δύο σε κάθε επαρχία, καλούνται να ελέγξουν περίπου 10.000 εγκαταστάσεις, ένας στόχος που μοιάζει ουτοπικός. Συγχρόνως το Τμήμα Περιβάλλοντος θεωρεί δεδομένο ότι δεν είναι υποχρεωμένο να ελέγχει εργοστάσια, τα οποία δεν έχουν απαίτηση αδειοδότησης από αυτό, παραπέμποντας σε άλλες υπηρεσίες.
