O πρόεδρος του συμπλέγματος κοινοτήτων Διαρίζου και κοινοτάρχης Χολετριών, Χάρης Πάζαρος μιλά για την κοινότητά του. Μια κοινότητα της επαρχίας Πάφου που πέρασε πολλά, σεισμούς, που ορθοπόδησε, που έχασε παιδιά της το 1974 και πιο πριν, που αναστήθηκε, και που προσπαθεί να καταπολεμήσει την αστυφιλία με νύχια και με δόντια. Μίλησε για τους ανθρώπους που το ήθος τους, όμως μας διδάσκει ο Ηράκλειτος, όρισε τελικά τη συμπεριφορά και τις πράξεις τους. Άνθρωποι με όνειρα, ελπίδες και σχέδια για το μέλλον. Μίλησε επίσης για τους ήρωες της κοινότητας, όλοι παιδιά της λεβεντομάνας κοινότητας των Χολετριών, παιδιά της αγροτιάς, του μεροκάματου, που έπαιζαν στην κοιλάδα του ποταμού Ξερού, κοντά στην κοινότητα. Ο κ. Πάζαρος εκτιμά ότι το να ζεις στο χωριό είναι πολύ διαφορετικό από το να ζεις στην πόλη. Κατά τη γνώμη του, ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι, όπως υποστηρίζει, η ελευθερία που έχουν τα παιδιά στην καθημερινότητά τους. Εκφράζει επίσης την ικανοποίησή του που αρκετά νεαρά ζευγάρια επιστρέφουν στην κοινότητα των Χολετριών για μόνιμη κατοίκηση, αναζητώντας καλύτερη ποιότητα ζωής.
To οδοιπορικό του «Π» στα Χολέτρια έχει στόχο να δώσει φωνή στις μικρές κοινότητες που κάνουν αγώνα επιβίωσης, και που αποτελούν τους στυλοβάτες της παράδοσης των ηθών και των εθίμων του τόπου μας αλλά και των αρχών και αξιών της Κύπρου. Ο Χάρης Πάζαρος χοροδιδάσκαλος στο επάγγελμα γνωρίζει καλά πως λαοί που δεν έχουν παράδοση, δεν έχουν ζωή. Στόχος του, όπως επισημαίνει, είναι η διατήρηση της παράδοσης, η διαφύλαξη και η συνέχιση των πολιτιστικών, κοινωνικών, ιστορικών και άλλων εθίμων και πρακτικών από γενιά σε γενιά στο χωριό του και όχι μόνο. Η διατήρηση της παράδοσης είναι ευθύνη όλων μας προσθέτει. Το χωριό βρίσκεται 22 χιλιόμετρα ανατολικά της Πάφου και είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 150 μέτρων.
Χολέτρια ένα χωριό της επαρχίας Πάφου με παράδοση 500 περίπου χρόνων, τι λέει η παράδοση για την κοινότητά σας;
Το χωριό Χολέτρια έχει ζωή 500 χρόνων περίπου. Ο πρώτος χώρος ίδρυσης των Χολετριών στα πολύ παλιά χρόνια ήταν η τοποθεσία Αγία Ειρήνη και μετά οι κάτοικοι μετακινήθηκαν σε άλλο σημείο, που σήμερα ονομάζεται «παλιό χωριό». Το χωριό, όπως κτίστηκε στους πρόποδες των δύο βουνών και στις όχθες του ποταμού Ξερού, έμοιαζε με μια μεγάλη χολέτρα λόγω της σχισμής και της μορφής του εδάφους. Από αυτή την ιδιομορφία του χώρου πιστεύεται ότι πήρε και η κοινότητα το όνομά της. Στην τοποθεσία της Αγίας Ειρήνης σώζονται μέχρι σήμερα ένα μισοχαλασμένο εκκλησάκι, τα χαλάσματα κάποιων σπιτιών και ένας ελιόμυλος. Ο κύριος λόγος εγκατάλειψης της τοποθεσίας Αγίας Ειρήνης είναι το ότι βρισκόταν σε ύψωμα απέναντι από τη θάλασσα και ήταν μεγάλο μειονέκτημα για την εποχή εκείνη. Οι Σαρακηνοί και άλλοι επιδρομείς εντόπιζαν εύκολα το χωριό και προσαράζοντας στις ακτές έκαναν επιθέσεις και λεηλασίες. Οι κάτοικοι τότε αναγκάστηκαν για μεγαλύτερη ασφάλεια, σύμφωνα με την παράδοση, να μετοικήσουν σε άλλο σημείο, που σήμερα ονομάζεται «παλιό χωριό», μέσα στην κοιλάδα του Ξερού, προφυλαγμένοι από τα γύρω βουνά, με άφθονο νερό και γόνιμο έδαφος. Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν όλοι κτηνοτρόφοι. Σιγά-σιγά άρχισαν να ασχολούνται και με τη γεωργία.
Πόσοι κάτοικοι διαμένουν σήμερα, στην κοινότητα και πόσο σας έχει αγγίξει η αστυφιλία;
Στην κοινότητά μας διαμένουν 350 περίπου μόνιμοι κάτοικοι. Η αστυφιλία ασφαλώς επηρέασε την κοινότητά μας τα τελευταία χρόνια, όπως και τις υπόλοιπες κοινότητες. Όμως, το τελευταίο έτος που βρίσκομαι στη θέση του κοινοτάρχη, παρατηρείται ότι αρκετά νεαρά ζευγάρια επιστρέφουν στην κοινότητά μας για μόνιμη κατοίκηση, λόγω του ότι η αύξηση του κόστους ζωής στην πόλη τους οδηγεί στην αναζήτηση καλύτερης ποιότητας ζωής. Είναι ξεκάθαρη η επιλογή τους για επιστροφή στο χωριό για ένα καλύτερο επίπεδο ζωής τόσο για τους ίδιους όσο και για τα παιδιά τους.
H κοινότητά σας πέρασε δυσκολίες τα παλιά χρόνια; Μιλήστε μας λίγο για το χωριό σας για τις ζημιές που υπέστη η κοινότητα με τον μεγάλο σεισμό του 1953;
Το χωριό και τα σπίτια των κατοίκων υπέστησαν ζημιές από τον σεισμό που έγινε το 1953 και από τον βαρύ χειμώνα του 1967-69. Το 1971 οι κάτοικοι ξεκίνησαν τη μετακόμισή τους στο νέο χωριό και η ολοκλήρωσή της έγινε το 1975.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 1953 ένας ισχυρός σεισμός συγκλόνισε την επαρχία της Πάφου με αποτέλεσμα αρκετά χωριά να καταστραφούν και τα Χολέτρια να υποστούν σοβαρότατες ζημιές. Παρά τις προσπάθειες των κατοίκων για μετακίνηση του χωριού σε νέα περιοχή η αποικιακή κυβέρνηση δεν έδειξε το ανάλογο ενδιαφέρον. Έγιναν ορισμένες επιδιορθώσεις σε σπίτια που έπαθαν ζημιές και κτίστηκαν μερικές παράγκες στη θέση των σπιτιών που καταστράφηκαν και η ζωή συνεχίστηκε. Αυτό όμως οδήγησε στη σταδιακή εγκατάλειψη της κοινότητας.
Το 1967 ο χειμώνας ήρθε βαρύς. Οι αλλεπάλληλες και δυνατές βροχοπτώσεις προκάλεσαν κατολισθήσεις οι οποίες ήταν μεγάλες και επικίνδυνες για τη ζωή των κατοίκων. Ο χειμώνας του 1968-69 ήταν εξίσου βαρύς και η κατάσταση επιδεινώθηκε. Υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις που σπίτια έπεσαν εξαιτίας των κατολισθήσεων και η ανάγκη για μετακίνηση του χωριού ήταν πλέον επείγουσα. Οι κάτοικοι του χωριού πίεζαν την τότε κυβέρνηση και όσους μπορούσαν να δώσουν μια λύση στο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν. Έφτασαν μέχρι και στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ο οποίος έδωσε την υπόσχεσή του για τη μετακίνηση του χωριού.
Οι εργασίες για τη μετακίνηση των Χολετριών άρχισαν στις 10 Μαρτίου του 1971. Σταμάτησαν όμως τον θλιβερό Ιούλιο του 1974 για να αρχίσουν και πάλι στις 19 Αυγούστου του 1974. Οι εργασίες συνεχίστηκαν εντατικά και στις 11 Ιανουαρίου 1975 η πρώτη οικογένεια εγκαταστάθηκε στο νέο χωριό για να ακολουθήσουν και άλλες. Στις 17 Ιουλίου 1975 το νέο χωριό ηλεκτροδοτήθηκε και μέχρι τέλος του ιδίου χρόνου όλες οι οικογένειες μετοίκησαν στο νέο χωριό.
Τι έργα προωθούνται στα Χολέτρια;
Ένα από τα πιο σημαντικά έργα της κυπριακής υπαίθρου βρίσκεται στα Χολέτρια και είναι το φυσικό σύστημα επεξεργασίας αποβλήτων τεχνητού υδροβιότοπου. Έχει πολλαπλά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι το σύστημα άρδευσης και ύδρευσης λόγω πεπαλαιωμένων κατασκευών και γι' αυτό τον λόγο, παρουσιάζονται αρκετά συχνά βλάβες και διαρροές.
Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας;
Προτεραιότητά μας είναι να προσφέρουμε ποιοτικές υπηρεσίες στους κατοίκους μας και μια αξιοπρεπή διαβίωση στην καθημερινότητα, συντηρώντας καθαρούς δρόμους, πεζοδρόμια, πάρκα και δημόσιους χώρους υγιεινής. Δεντροφυτεύοντας στηρίζουμε την αύξηση του πράσινου. Στην παιδεία έχουμε καταφέρει το Περιφερειακό Σχολείο Χολετριών να λειτουργεί ολοήμερο νηπιαγωγείο και δημοτικό. Προσφέρουμε καλύτερες κοινοτικές υπηρεσίες. Στον αθλητισμό προχωράμε στη διαδικασία ανακατασκευής του κοινοτικού γηπέδου και εκσυγχρονίζουμε έναν μεγάλο εκδρομικό χώρο στο κέντρο της κοινότητας που θα περιλαμβάνει και παιδότοπο, δημιουργώντας πελατειακό χώρο και πολυδύναμο κέντρο απασχόλησης παιδιών. Θα πραγματοποιηθεί ανακαίνιση και ενεργειακή αναβάθμιση των κοινοτικών κτηρίων του συμβουλίου και θα γίνει προώθηση δημιουργίας κέντρου απασχόλησης ηλικιωμένων. Επίσης, γίνεται προσπάθεια για κατασκευή του δρόμου προς το μοναστήρι του Αγίου Εφραίμ. Σημαντικό σημείο αναφοράς, είναι η προσπάθεια διατήρησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων για προώθηση των παραδοσιακών προϊόντων και την αναβίωση των εθίμων μας.
Τι σημαίνει κ. Πάζαρε να ζεις στο χωριό;
Το να ζεις στο χωριό είναι πολύ διαφορετικό από το να ζεις στην πόλη. Κατά τη γνώμη μου, ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η ελευθερία που έχουν τα παιδιά στην καθημερινότητά τους. Ζεις στη φύση, το κλίμα είναι διαφορετικό και οι άνθρωποι μεταξύ τους είναι πιο ανθρωποκεντρικοί. Παρόλο που ζουν μακριά από το κέντρο της πόλης, έχουν την ευκαιρία σε σύντομο χρονικό διάστημα να μεταβαίνουν σε αυτήν.
Με τι ασχολούνται οι κάτοικοι των Χολετριών;
Μεγάλη μερίδα των κατοίκων ασχολείται με την κτηνοτροφία, τη γεωργία, και τα σχολεία του χωριού. Οι υπόλοιποι κάτοικοι εργάζονται τόσο στην επαρχία Πάφου, όσο και στην επαρχία Λεμεσού. Σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε η κοινότητα είναι αρκετά κοντά και στη Λεμεσό.
Τα Χολέτρια έδιναν το παρών τους σε όλες τις μορφές των αγώνων για την ελευθερία και τη δημοκρατία της Κύπρου;
Ναι σύμφωνα με μαρτυρίες κάποιοι κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης κατά την περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα 1955-1959 ο Θεοδωρής Χριστοφίδης μόλις 21 ετών σκοτώθηκε από έκρηξη αυτοσχέδιας βόμβας τη στιγμή που ετοιμαζόταν να τη ρίξει στους Άγγλους στρατιώτες. Την περίοδο επίσης των διακοινοτικών ταραχών, δύο συγχωριανοί μας ο Δημοσθένης Περικλή και η Γαλάτεια Χριστοφίδη, έχασαν τη ζωή τους, ενώ ο Αριστόδημος Παζίλιος τραυματίστηκε σοβαρά. Στις μαύρες σελίδες της Ιστορίας καταγράφεται η 1η Ιουλίου του 1973 που σκοτώθηκε εν ψυχρώ ο 17χρονος μαθητής Κυριάκος Παπαλαζάρου από μέλος της ΕΟΚΑ Β΄ και στις 15 Ιουλίου του 1974 ημέρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος, ο Φειδία Στόκκος, μέλος του εφεδρικού σώματος σκοτώθηκε από την προδοτική οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄. Ακόμη στις 20 Ιουλίου του 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλλαν στο νησί, ο Σωτήρης Παπαλαζάρου, πρωτοετής τότε φοιτητής της ιατρικής, έπεσε μαχόμενος στη μάχη που έλαβε χώρα στην Επισκοπή Λεμεσού.
Ποιες οι φυσικές ομορφιές της κοινότητας;
Στα Χολέτρια υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, το εξωκλήσι της Αγίας Ειρήνης και το μοναστήρι του Αγίου Εφραίμ. Την κοινότητά μας κοσμεί μνημείο εις μνήμη των ηρώων, που βρίσκεται στην πλατεία του χωριού και στο προαύλιο της εκκλησίας. Η κοινότητα βρίσκεται σε μια ιδιαίτερη τοποθεσία, με θέα το φράγμα του Ασπρόκρεμμου, τη θάλασσα και τα βουνά.
Ποια η καλύτερη εποχή για να επισκεφτεί κανείς τα Χολέτρια;
Όλες οι εποχές είναι κατάλληλες για να επισκεφθεί κάποιος την κοινότητά μας, όμως είναι ιδιαίτερη η ομορφιά της την άνοιξη που είναι όλα ανθισμένα και ολοπράσινα και το καλοκαίρι που υπάρχουν αρκετές δράσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
