Στην εφαρμογή της ελεγχόμενης ή συνταγογραφούμενης καύσης (prescribed burning) στην Κύπρο, στη βάση πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων γραμμών που έδωσαν Ισπανοί εκπαιδευτές του Pau Costa Foundation, στοχεύει το Τμήμα Δασών, δεδομένου ότι η εγκατάλειψη της υπαίθρου έχει οδηγήσει σε συσσώρευση μεγάλου όγκου καύσιμης ύλης, η οποία τα προηγούμενα χρόνια αποτέλεσε παράγοντα εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιών. Η αρχή έγινε αυτές τις μέρες, όταν έγινε πιλοτική εφαρμογή της τεχνικής, για πρώτη φορά στην Κύπρο, σε δασική περιοχή του Λυθροδόντα, υπό την επίβλεψη ειδικών εμπειρογνωμόνων από την Κύπρο και το εξωτερικό. Συγκεκριμένα, έγινε καύση περίπου ενός εκταρίου γης σε διάστημα δύο περίπου ωρών, με τα δέντρα να έχουν μείνει ανέπαφα από τη φωτιά. Η δράση αυτή υλοποιήθηκε από το Ερευνητικό Κέντρο Επιστημών Κινδύνου και Αποφάσεων CERIDES του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με το Τμήμα Δασών.
Η μέθοδος θα ενσωματωθεί στη συνολική στρατηγική πυροπροστασίας της Κύπρου, ενισχύοντας τα υφιστάμενα μέτρα πρόληψης και διαχείρισης των δασικών εκτάσεων του νησιού, αλλά και τη διατήρηση και βελτίωση της οικολογικής ισορροπίας. Όπως πληροφορείται ο «Π», τα επόμενα βήματα είναι ο έλεγχος της περιοχής σε δύο μήνες, με σκοπό να αξιολογηθεί ο βαθμός επιτυχίας της μεθόδου με βάση την αναβλάστηση, και η μετάβαση λειτουργών του Τμήματος Δασών το Φθινόπωρο στην Ισπανία (Καταλονία), για συνέχιση της εκπαίδευσής τους από τους Ισπανούς. Το Pau Costa Foundation είναι ένας οργανισμός με εξειδίκευση σε αυτήν την πρακτική, όχι μόνο για σκοπούς πρόληψης δασικών πυρκαγιών αλλά και για σκοπούς διατήρησής της βιοποικιλότητας, ειδικότερα σε εγκαταλελειμμένες αγροτικές περιοχές μέσω στρατηγικών σχεδίων διαχείρισης.
Παράγοντες
Στόχος είναι να εφαρμοστεί η ελεγχόμενη καύση σε περιοχές του νησιού που κρίνεται αναγκαία. Υπάρχουν προϋποθέσεις, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα των Ισπανών. Η επιτυχής εφαρμογή απαιτεί λεπτομερή σχεδιασμό και προετοιμασία. Ως εκ τούτου, η διαδικασία και οι παράγοντες που εξετάζονται από τους διαχειριστές που εφαρμόζουν τη μεθοδολογία είναι οι καιρικές συνθήκες (οι κατάλληλες συνθήκες, όπως η υγρασία, η θερμοκρασία και η κατεύθυνση του ανέμου, είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί ότι η καύση θα παραμείνει ελεγχόμενη), ο τύπος βλάστησης (η ποσότητα και η σύνθεση της βλάστησης που θα καεί είναι επίσης σημαντικές, καθώς διαφορετικά είδη φυτών αντιδρούν διαφορετικά στη φωτιά) και η ασφάλεια (πριν ξεκινήσει η καύση, λαμβάνονται μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι γειτονικές κοινότητες, η άγρια ζωή και οι υδάτινοι πόροι δεν θα επηρεαστούν αρνητικά).
Κύριοι στόχοι
Οι κύριοι στόχοι της ελεγχόμενης καύσης είναι τέσσερις: Πρόληψη δασικών πυρκαγιών: Με την απομάκρυνση του ξηρού υλικού που μπορεί να αποτελέσει καύσιμο για ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος μεγάλης κλίμακας πυρκαγιών. Διαχείριση οικοσυστημάτων: Πολλά δασικά οικοσυστήματα, όπως τα πευκοδάση, έχουν προσαρμοστεί στο να επιβιώνουν και να αναπτύσσονται καλύτερα μετά από μια φωτιά. Με την ελεγχόμενη καύση, τα δάση διατηρούν τη βιοποικιλότητά τους και τις φυσικές τους λειτουργίες. Η απομάκρυνση ξενικών ειδών: Η ελεγχόμενη καύση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την εξάλειψη ξενικών φυτικών ειδών που επιβαρύνουν τα οικοσυστήματα, επιτρέποντας την ανάπτυξη της τοπικής βλάστησης. Η αναγέννηση τους εδάφους και της βλάστησης: Μετά από μια φωτιά, το έδαφος εμπλουτίζεται με θρεπτικά συστατικά από την καύση της οργανικής ύλης, βοηθώντας την ανανέωση της βλάστησης.
Ιστορία
Στην Κύπρο και ευρύτερα σε χώρες της Μεσογείου η ελεγχόμενη καύση δεν είναι άγνωστο κεφάλαιο, καθώς απαντάται δεκαετίες πίσω. Ενδεχομένως να αποτελεί μακρινή ανάμνηση για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, όταν η πρακτική αυτή εφαρμοζόταν εκτεταμένα από επαγγελματίες του πρωτογενούς τομέα, όπως κτηνοτρόφοι και αγρότες, αλλά και δασονόμοι. Σταδιακά εγκαταλείφθηκε, ως αποτέλεσμα της έλλειψης σαφούς νομικού πλαισίου και διακριτών διαχειριστικών στόχων. Σήμερα, η καύση αγροτικής ή δασικής βλάστησης, από ομάδα ειδικών ή εκπαιδευμένων ομάδων, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και σε καθορισμένες περιοχές, εφαρμόζεται σε χώρες του εξωτερικού και πλέον στηρίζεται σε έρευνες και εκτενή βιβλιογραφία.
