Με πρόσφατη εγκύκλιο προς όλους τους αξιωματούχους, η Αρχή κατά της Διαφθοράς επεξηγεί τις πρόνοιες του περί της Διαφάνειας στις Διαδικασίες λήψης Δημόσιων Αποφάσεων και Συναφών Θεμάτων Νόμου, με κύριο αντικείμενο την επικοινωνία με τους λομπίστες. Η Αρχή διευκρινίζει ότι η εγκύκλιος αφορά την ορθή και καλύτερη ερμηνεία του νόμου και έχει ως σκοπό την επισήμανση των υποχρεώσεων και ενεργειών οι οποίες αφορούν αξιωματούχους.
Μέσω της εγκυκλίου της Αρχής διασαφηνίζεται ότι ο κάθε αξιωματούχος, δύναται να συναντηθεί με εκπρόσωπο ομάδας ειδικού ενδιαφέροντος («λομπίστας»), εφόσον προηγουμένως ζητηθεί από λομπίστα τέτοια επικοινωνία και αφού ο αξιωματούχος βεβαιωθεί ότι:
ο λομπίστας είναι πρόσωπο εγγεγραμμένο στο μητρώο www.iaac.orq.cy (νοουμένου ότι αυτός είναι υπόχρεος προς εγγραφή)
το αντικείμενο της επικοινωνίας σχετίζεται με τομέα δραστηριοτήτων για τον οποίο ο λομπίστας είναι δηλωμένος στο μητρώο www.iaac.orq.cy
γνωρίζει το αντικείμενο της επικοινωνίας μέσω των σχετικών εντύπων τα οποία ο λομπίστας έχει υποβάλει.
γνωρίζει το αποτέλεσμα στο οποίο αποσκοπεί η επικοινωνία μέσω των εντύπων τα οποία ο λομπίστας έχει υποβάλει.
έχει βεβαιωθεί ότι ο ίδιος, ως αξιωματούχος έχει αρμοδιότητα από τη θέση την οποία κατέχει, να αρχίσει ή να διαμορφώνει το περιεχόμενο ή να καθορίσει την τελική έκβαση δημόσιας απόφασης σε σχέση με το αντικείμενο της συνάντησης.
Υποχρέωση εγγραφής στο μητρώο
Σε άλλο σημείο της εγκυκλίου της Αρχής κατά της Διαφθοράς τονίζεται ότι ο αξιωματούχος, οφείλει να εφιστά στον λομπίστα την προσοχή στον νόμο. «Να τον προτρέπει σε προηγούμενη εγγραφή στο μητρώο, εφόσον ο λομπίστας ζητά επικοινωνία με πρόθεση να εμπλακεί σε διαδικασία λήψης δημόσιας απόφασης (νοουμένου ότι είναι υπόχρεος προς εγγραφή στο μητρώο σύμφωνα με τον νόμο)», αναφέρεται.
Επιπρόσθετα, ο αξιωματούχος υποχρεούται μετά από κάθε επικοινωνία με λομπίστα, να υποβάλει εντός δύο μηνών από την πραγματοποίηση της επικοινωνίας, υποβάλλοντας το σχετικό έντυπο και καταγράφοντας το αντικείμενο της συνάντησης και τον σκοπό ο οποίος ήταν η επιδίωξη του λομπίστα. Το εν λόγω έντυπο συνυπογράφεται από τα εμπλεκόμενα μέρη και αποστέλνεται στην Αρχή. Διευκρινίζεται ότι, σε περίπτωση κατά την οποία ο λομπίστας αρνηθεί να υπογράψει το έντυπο, ο αξιωματούχος καταγράφει τον λόγο της άρνησής του στο ίδιο έντυπο και το αποστέλλει στην Αρχή.
Ποινές για παράλειψη
Στην ιστοσελίδα της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, δίδονται κατευθυντήριες γραμμές για τη συμπλήρωση και υποβολή του εντύπου επικοινωνίας. Μεταξύ άλλων, επισημαίνεται ότι, η ανταπόκριση των αξιωματούχων σε αυτήν την υποχρέωση, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική διότι σύμφωνα με τον νόμο, αξιωματούχος ο οποίος παραλείπει να συμπληρώσει έντυπο επικοινωνίας αναφορικά με τις επικοινωνίες που πραγματοποίησε με (εκπροσώπους ομάδων ειδικού ενδιαφέροντος) που σκοπό έχουν τον επηρεασμό λήψης δημόσιας απόφασης και να το υποβάλει στην Αρχή, είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πέντε χιλιάδες ευρώ (€5.000) ή/και στις δύο αυτές ποινές.
Σύγκρουση συμφέροντος
Τονίζεται επίσης η υποχρέωση των αξιωματούχων, όπως σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας λήψης δημόσιας απόφασης προκύψει σύγκρουση συμφέροντος σε σχέση με τη συμμετοχή του αξιωματούχου ή συνδεδεμένων με αυτόν προσώπων στη διαδικασία αυτή, να δηλώσει γραπτώς στην Αρχή και στον εμπλεκόμενο φορέα ποιο είναι το συμφέρον για το οποίο προκύπτει σύγκρουση και να δηλώσει σύγκρουση συμφέροντος προς την Αρχή.
Για την καθοδήγηση σε σχέση με την ορθή εφαρμογή του νόμου, θα γίνουν παρουσιάσεις σε υπουργεία, υφυπουργεία, κρατικούς και ημικρατικούς οργανισμούς, αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οργανισμούς δημοσίου δικαίου.
Καταληκτικά, η εγκύκλιος της Αρχής κατά της Διαφθοράς, αναφέρεται ότι σε περίπτωση κατά την οποία φορέας του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα δεν έχει δηλώσει πρόσωπο/α επικοινωνίας, ως υπεύθυνο/α για σκοπούς εφαρμογής του νόμου, καλείται να το πράξει άμεσα. Η δήλωση να περιλαμβάνει, ονοματεπώνυμο λειτουργού, τίτλο θέσης, τηλέφωνο, ηλεκτρονική διεύθυνση, με τη σημείωση ότι όλα τα στοιχεία θα πρέπει να σταλούν στην Αρχή. Σημειώνεται επίσης όπως πρόνοιες της συγκεκριμένης εγκυκλίου να γνωστοποιηθούν προς όλους τους αξιωματούχους και εργαζόμενους προς όφελος αξιωματούχων (μόνιμους και συμβασιούχους) της κρατικής υπηρεσίας οι οποίοι ως εκ της θέσεώς τους, λαμβάνουν μέρος σε διαδικασίες λήψης δημοσίων αποφάσεων.
Υποχρεώσεις λομπιστών
Με την εγγραφή του στο μητρώο ο κάθε λομπίστας δεσμεύεται ότι θα συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας. Ο κώδικας στηρίζεται στις αρχές της νομιμότητας, της διαφάνειας και της ακεραιότητας που θα πρέπει να χαρακτηρίζουν την άσκηση αυτών των δραστηριοτήτων. Περιλαμβάνει, επίσης, τις αρχές της ευπρέπειας, της εμπιστευτικότητας, της υπευθυνότητας και της αποφυγής σύγκρουσης συμφέροντος. Ο λομπίστας κυρίως οφείλει να:
Γνωρίζει τον προσωποπαγή χαρακτήρα του δικαιώματός του ως εγγεγραμμένου προσώπου και συνεπώς γνωρίζει τα δικαιώματα που απορρέουν από την εγγραφή του στο μητρώο, δεν δύναται να μεταβιβαστούν και εκχωρηθούν σε άλλο πρόσωπο με οποιοδήποτε τρόπο.
Συμμορφώνεται με τον Κώδικα Δεοντολογίας όπως και να σέβεται τις εγκυκλίους τις οποίες η Αρχή εκδίδει και δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της για την ορθή εφαρμογή του νόμου.
Ενεργεί και εφαρμόζει οποιοδήποτε σχετικό υλικό καθοδήγησης το οποίο δημοσιεύεται από την Αρχή.
Εκπληρώνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του με τρόπο που να υποδηλώνει την προσήλωσή του στους δημοκρατικούς θεσμούς και στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος.
Ο κάθε λομπίστας έχει υποχρέωση υποβολής εξαμηνιαίων αναφορών προς την Αρχή. Οι αναφορές πρέπει να υποβάλλονται κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του μηνός Μαρτίου και κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του μηνός Σεπτεμβρίου κάθε έτους εξαμηνιαία σε σχέση με την πραγματοποίηση κάθε δραστηριότητας εμπλοκής του σε διαδικασία λήψης δημόσιας απόφασης, η οποία έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του προηγούμενου εξαμήνου. Λομπίστας ο οποίος παραλείπει να υποβάλει την αναφορά του στην ΑΑκΔ, είναι ένοχος αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή/και τις δύο αυτές ποινές. Συναφώς επισημαίνεται ότι είτε αυτεπάγγελτα ή μετά από καταγγελία, η Αρχή είναι αρμόδια να εξετάσει ποινικές ευθύνες σε τυχόν παραβίαση των υποχρεώσεών τους.
Τα αδικήματα αυτά είναι η εμπλοκή μη εγγεγραμμένου προσώπου σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων, εγγραφή στο μητρώο με ψευδείς παραστάσεις, παράλειψη υποβολής αναφορών, υποβολή ψευδούς αναφοράς, παράλειψη συμπλήρωσης και υποβολής εντύπου επικοινωνίας από αξιωματούχο. Για τα αδικήματα αυτά, προβλέπεται στον νόμο ποινή φυλάκισης, η οποία κυμαίνεται από 6 μήνες μέχρι 3 έτη, η δε χρηματική ποινή κυμαίνεται από €5.000 έως €30.000. Απαραίτητο συμπλήρωμα της παρακολούθησης και επαλήθευσης των διατάξεων του νόμου είναι οι διοικητικές κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση στις διατάξεις του νόμου. Σε περίπτωση που λομπίστας προβεί σε πράξη ή παράλειψη, η οποία παραβιάζει τον νόμο ή τους κανονισμούς, η Αρχή είναι αρμόδια για την επιβολή διοικητικού προστίμου (έως €100.000) ή την επιβολή αναστολής ή ανάκλησης της εγγραφής στο μητρώο ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης, ανεξάρτητα εάν η πράξη ή παράλειψη επισύρει ποινική ευθύνη.
