Δεύτερες σκέψεις με στόχο να μην καταστρατηγηθεί ο θεσμός του Pame Xpress, που κατάφερε να αφαιρέσει εκατοντάδες οχήματα από την είσοδο της Λευκωσίας, γίνονται από μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας, την ώρα που το ζήτημα του ανοίγματος της Λεωφόρου Μακαρίου για αυτοκίνητα θα συζητηθεί εκ νέου ενώπιον της Επιτροπής Μεταφορών σε 14 ημέρες. Το ζήτημα τέθηκε στην Επιτροπή σήμερα, μετά την εγγραφή του από τον βουλευτή του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπο Θεοπέμπτου. Το θέμα απασχολεί έντονα μετά την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να επιτρέψει τη διακίνηση οχημάτων στην Λεωφόρο Μακαρίου από τις 07:00 το πρωί μέχρι τις 21:00 το βράδυ, δεδομένου ότι το κλείσιμο της Λεωφόρου, εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό για προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας και έχει συγχρηματοδοτηθεί από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Ως εκ τούτου ο Δήμος Λευκωσίας βρίσκεται σε αναμονή, αφού θα πρέπει να ξεκαθαριστεί κατά πόσον η πιο πάνω απόφαση θα έχει ως αποτέλεσμα να πρέπει να επιστραφούν τα χρήματα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία, δέον να σημειωθεί, πως έχει ήδη ενημερωθεί.
Τόσο το υπουργείο Μεταφορών, όσο και το ΕΤΕΚ και συγκοινωνιολόγοι εκφράζουν την εκτίμηση ότι η επαναφορά της κυκλοφορίας οχημάτων στη Λεωφόρο Μακαρίου θα επιφέρει κυρίως αρνητικές συνέπειες, χωρίς να εξασφαλίζει τα θετικά αποτελέσματα που προσδοκούν οι υποστηρικτές της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου. Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Περιβάλλοντος είπε πως η ανησυχία τους είναι πως αυτή η απόφαση για αλλαγή στη Μακαρίου θα επηρεάσει σημαντικά την έγκριση για χρηματοδότηση παρόμοιων σχεδίων σε άλλες πόλεις. Όπως επισημάνθηκε ενώπιον της Επιτροπής, την περίοδο 2014-2015, όταν η λεωφόρος ήταν προσβάσιμη σε όλα τα οχήματα, περίπου το 80% των καταστημάτων παρέμενε κλειστό. Ένας από τους βασικούς λόγους για την υλοποίηση του έργου ανάπλασης στο Τρίγωνο Μακαρίου–Στασικράτους–Ευαγόρου ήταν ακριβώς η ενίσχυση της εμπορικότητας της περιοχής και η προσέλκυση πελατών και επισκεπτών. Οι πιο πάνω, τονίζουν πως με την νέα απόφαση δεν αναμένεται αύξηση της εμπορικότητας, καθότι υπάρχουν σοβαροί παράγοντες πέραν της απαγόρευσης διακίνησης οχημάτων.
Ο εισηγητής του θέματος, Βουλευτής του Κινήματος των Οικολόγων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, είπε πως από τη στιγμή που ολοκληρωθήκαν τα έργα στην Μακαρίου, ανέμενε από τον Δήμο Λευκωσίας να πάρει τα απαραίτητα μέτρα τα οποία θα έφερναν τον κόσμο κάτω στην πόλη. Είπε πως αντί αυτού, ο Δήμος πήρε μια απόφαση για να δώσει ξανά στην κυκλοφορία το μέρος αυτό της Μακαρίου, χωρίς, όπως σημείωσε, ο ίδιος να δει μια έρευνα που να υποστηρίζει πως η απόφαση αυτή θα βοηθούσε στο να ζωντανέψει ξανά το κέντρο της πόλης.
«Αναιρείται ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός»
Η επαναφορά της κυκλοφορίας ιδιωτικών οχημάτων στη Λεωφόρο Μακαρίου δεν είναι απλώς μια τοπική αλλαγή στη ρύθμιση τροχαίας ροής. Είναι μια απόφαση που, σύμφωνα με την Εύη Αναγιωτού, εκπρόσωπο του Υπουργείου Μεταφορών, που «αναιρεί ένα σύνολο στρατηγικών σχεδιασμών, εθνικών δεσμεύσεων και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων για τη βιώσιμη κινητικότητα και την κλιματική ουδετερότητα». Η Λεωφόρος Μακαρίου, υπογράμμισε η κα Αναγιωτού, δεν είναι ένας μεμονωμένος δρόμος. Αποτελεί κεντρικό άξονα σε όλα τα επίπεδα πολεοδομικού και κυκλοφοριακού σχεδιασμού: «Η Λεωφόρος είναι ενταγμένη στο Στρατηγικό Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ), στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, στο Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας, ακόμα και στη Δήλωση Πολιτικής της Κυβέρνησης για τις μεταφορές», σημειώνει. Υπενθύμισε ότι το ΣΒΑΚ προέκυψε μέσα από εκτενή δημόσια διαβούλευση, ερευνητικά δεδομένα και μικρο-προσομοιώσεις κυκλοφορίας, που έλαβαν υπόψη τις εισηγήσεις από δημάρχους, δημοτικά συμβούλια και πολίτες. «Το Υπουργείο αφουγκράστηκε τις ανησυχίες, ανέλυσε εναλλακτικά σενάρια και, μέσα από μελέτη που ολοκληρώθηκε τον Μάιο, κατέληξε πως η υφιστάμενη ρύθμιση είναι λειτουργικά η βέλτιστη», τονίζει.
Η μελέτη του Τμήματος Δημοσίων Έργων έδειξε πως το σενάριο αποκλεισμού των ιδιωτικών οχημάτων από τη Λεωφόρο υπερέχει «τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά» έναντι των εναλλακτικών. Παράλληλα, η χρηματοδότηση του έργου εντάχθηκε στον ευρωπαϊκό στόχο για μείωση των ρύπων, με δείκτες όπως το μήκος ποδηλατοδρόμων, η ανάπτυξη δημόσιων συγκοινωνιών και η δημιουργία ζωνών ήπιας κυκλοφορίας.
«Η αλλοίωση των στόχων θα έχει συνέπειες»
Τόσο το Υπουργείο όσο και ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, τόνισαν πως κάθε παρέμβαση στη λειτουργία της Λεωφόρου Μακαρίου θα πρέπει να επαναξιολογηθεί υπό το φως των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων και τεχνικών δελτίων του έργου. «Η αλλαγή στους βασικούς δείκτες απόδοσης ενδέχεται να οδηγήσει σε απώλεια χρηματοδότησης ή και επιπτώσεις στην αξιοπιστία μας απέναντι στην ΕΕ», προειδοποίησε η κα Αναγιωτού.
Η κα Αναγιωτού διευκρίνησε πως το Υπουργείο δεν απορρίπτει εκ προοιμίου τις εισηγήσεις του Δήμου, αλλά ζητά να τεθούν όλα τα δεδομένα στο τραπέζι ώστε η όποια τροποποίηση να κριθεί με βάση αντικειμενικά κριτήρια. Η αρμόδια Υπηρεσία Ελέγχου του Υπουργείου Μεταφορών, μαζί με ενδεχομένως εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, θα αξιολογήσουν αν το έργο επηρεάζεται ουσιωδώς.
Μαρασμός ή χρόνια παρακμή;
Απαντώντας σε επικρίσεις περί «μαρασμού της Μακαρίου», η κα Αναγιωτού επικαλέστηκε το Σχέδιο Περιοχής Κέντρου Λευκωσίας του 2017 σημειώνοντας ότι «από τότε γινόταν λόγος για ανησυχητικές ενδείξεις υποχώρησης της εμπορικής δραστηριότητας. Δεν ευθύνεται η σημερινή μορφή της λεωφόρου για μια πορεία που είχε ήδη ξεκινήσει». Η απόφαση για τη Λεωφόρο Μακαρίου ενδέχεται, σύμφωνα με το Υπουργείο, να δημιουργήσει επικίνδυνο προηγούμενο για άλλα έργα δημόσιων μεταφορών σε πόλεις της Κύπρου. «Αν περάσει το μήνυμα ότι μπορεί εύκολα να αναιρεθεί ένας σχεδιασμός που στηρίζεται σε ευρωπαϊκά κονδύλια και περιβαλλοντικούς στόχους, αυτό θα επηρεάσει και άλλα έργα που βρίσκονται σε φάση ωρίμανσης», επισημάνθηκε ενώπιον της Επιτροπής.
Παραδοχή από Προύντζο
Ο Δήμαρχος Λευκωσίας, Χαράλαμπος Προύντζος, τόνισε ενώπιον της Επιτροπής, ότι η απόφαση για την κυκλοφοριακή ρύθμιση της Μακαρίου ήταν μια πολιτική απόφαση, ενώ παραδέχθηκε ότι οι τεχνοκράτες του Δήμου διαφώνησαν. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο λόγος που κατέθεσε την πρόταση για άνοιγμα της Μακαρίου μόνο προς συγκεκριμένη κατεύθυνση ήταν για να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία των λεωφορείων, ειδικά κατά τις ώρες αιχμής — 7:00-9:00 το πρωί και 18:00-19:00 το απόγευμα. Υπενθύμισε πως ήταν συνεπής με τις προεκλογικές του θέσεις, δίνοντας έμφαση στον ρόλο του Επιστημονικού Συμβουλίου Κυκλοφορίας και τις τεχνικές εισηγήσεις που αυτό παρέχει για ζητήματα όπως οι ροές κυκλοφορίας, οι διαβάσεις και η οδική ασφάλεια. Αναφέρθηκε εκτενώς στους όρους χρηματοδότησης του έργου, σημειώνοντας ότι οι χρηματοδότες δεν επένδυσαν μόνο στο κλείσιμο της Μακαρίου, αλλά σε ένα σύνολο παρεμβάσεων βιώσιμης κινητικότητας που παραμένουν ανέπαφες: η διαπλάτυνση των πεζοδρομίων, η ισόπεδη διάβαση, οι προσβάσεις για ΑμεΑ, τα έξυπνα συστήματα πόλης, η φύτευση και η διαμόρφωση πλατειών. Η μόνη αλλαγή, είπε, αφορά στη Μνασιάδου, που δεν ήταν πλατεία αλλά οδός, και ανοίγει για να εξυπηρετήσει τα κοντινά πάρκινγκ και όχι εμπορικά ή ψυχαγωγικά κέντρα. Παραδέχθηκε ότι με την αλλαγή αυτή τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, υποβιβάζονται ως προς την προτεραιότητα, αλλά επέμεινε πως όλες οι υπόλοιπες παράμετροι της βιώσιμης κινητικότητας παραμένουν. Κλείνοντας, υπογράμμισε ότι ο σεβασμός προς τους χρηματοδότες επιβάλλει αναμονή για τη δική τους θέση, ενώ διαβεβαίωσε ότι, αν υπάρξει πρόβλημα με τη χρηματοδότηση, το θέμα θα επανέλθει στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Ο κ. Προύντζος είπε πως ο Δήμος Λευκωσίας είναι ο τελευταίος που μπορεί να κατηγορηθεί για τη βιώσιμη κινητικότητα καθώς πρόκειται για μια πόλη που δεν έχει μέσα μαζικής μεταφοράς και όπου τα λεωφορεία της είναι εκτός πόλης, σημειώνοντας πως από το 2010 έχουν δαπανηθεί πάνω από 1,5 δις για τα λεωφορεία, και, χωρίς να ευθύνεται η εταιρεία, η διείσδυση τους στους πολίτες είναι πολύ χαμηλή. Σημείωσε πως ο Δήμος δεν αποφασίζει για τα μέσα μαζικής μεταφοράς που θα αναπτυχθούν στην πόλη. Σε άλλο σημείο, τόνισε πως η Μακαρίου δεν ήταν απλώς ένας δρόμος αλλά ήταν ένα μέρος του ολοκληρωμένου σχεδίου κινητικότητας, το οποίο είχε πάρα πολλές προϋποθέσεις για να δουλέψει. Υπέδειξε πως η βιώσιμη κινητικότητα δεν είναι μόνο σε σχέση με τη διακίνηση του αυτοκινήτου σε ένα μέρος της λεωφόρου αλλά έχει και πολλές άλλες παραμέτρους, όπως η δημιουργία μεγαλύτερων πεζοδρομίων, η εξομοίωση του ύψους του πεζοδρομίου με τον δρόμο, η δημιουργία ενός αστικού περιβάλλοντος με τη φύτευση δέντρων, η προσβασιμότητα για κατηγορίες ατόμων που αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα και πολλές άλλες παράμετροι.
Εξάλλου, ο κ. Προύντζος είπε πως έχει στη διάθεσή του έρευνα η οποία δείχνει ότι οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις όχι μόνο στη Μακαρίου, όπως τα φώτα τροχαίας, οι μονοδρομήσεις κλπ, αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για να έρθουν οι πολίτες στο κέντρο της πόλης. Αυτό, όπως είπε, δεν είναι μια αυθαίρετη προσέγγιση του Δήμου Λευκωσίας αλλά προέρχεται από μια ποιοτική έρευνα που διεξήχθη με δομημένο ερωτηματολόγιο.
Ο Αντιδήμαρχος Λευκωσίας, Χρύσανθος Φάκας, εκφράζοντας την προσωπική του άποψη, δήλωσε πως δεν υπάρχει δογματισμός και εάν ο Κυκλοφοριακός Φορέας προτείνει αλλαγή στις ώρες, η πρόταση θα μελετηθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο. «Μια ώρα πάνω, μια ώρα κάτω», δεν θα αποτελέσει θεωρώ σημείο διαφωνίας, όπως είπε. Τόνισε πως η Λεωφόρος Μακαρίου αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού, που όμως δεν προχώρησε από το κράτος, παρότι υπήρξαν διαχρονικά πιέσεις από τον Δήμο.
