Της Άνδριας Καδή
Από τον αγγλόφωνο Πολίτη (Politis to the point)
Ενώ τα μάτια του κόσμου είναι στραμμένα στη σφαγή που εκτυλίσσεται στη Γάζα και στον πόλεμο στην Ουκρανία που μπαίνει πλέον στον τρίτο του χρόνο, ο λιμός και η σφαγή που ρημάζουν το Σουδάν παραμένουν λιγότερο προβληθέντες πραγματικότητες.
Η κάλυψη από τα ΜΜΕ, ιδιαίτερα στην Κύπρο, υπήρξε ελάχιστη για τον εμφύλιο πόλεμο που καταστρέφει τον σουδανικό πληθυσμό και τον οποίο οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν γενοκτονία τον Ιανουάριο.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι Σουδανοί αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα αφίξεων στην Κύπρο μετά τους Σύρους, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025. Παρ’ όλα αυτά, η ειδησεογραφική κάλυψη του πολέμου στα ελληνοκυπριακά μέσα παραμένει περιορισμένη.
Ο Politis μίλησε με δύο Σουδανούς αιτητές ασύλου, οι οποίοι διέφυγαν από τη χώρα τους και οδηγήθηκαν με διακινητές στην Κύπρο, προσπαθώντας να γλιτώσουν από τη σφαγή, τον λιμό και τη βία. Τα ονόματά τους έχουν αλλαχθεί για λόγους ασφαλείας.
«Έτρωγαν κάρβουνο για να επιβιώσουν»
Ο πόλεμος στο Σουδάν ξέσπασε τον Απρίλιο του 2023, όταν ξέσπασε σύγκρουση για την εξουσία ανάμεσα στον στρατό του Σουδάν και την παραστρατιωτική οργάνωση Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF). Έκτοτε, περίπου 13 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας.
Περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί σε ολόκληρη τη χώρα, σε αυτό που ο ΟΗΕ χαρακτήρισε τον Ιούνιο ως τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση παγκοσμίως.
Σε τουλάχιστον δέκα περιοχές έχει κηρυχθεί λιμός, καθώς οι παραστρατιωτικοί της RSF εμποδίζουν την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας. Παράλληλα, μια επιδημία χολέρας έχει εξαπλωθεί σε υπερπλήρεις καταυλισμούς, μολύνοντας περίπου 100.000 ανθρώπους, την ίδια ώρα που αυξάνονται τα κρούσματα ελονοσίας, σοβαρού υποσιτισμού, στρατολόγησης παιδιών-στρατιωτών και ατελείωτων περιστατικών βίας –συμπεριλαμβανομένων βιασμών– εναντίον αθώων πολιτών.
Οι ελλείψεις τροφίμων και φαρμάκων έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο που άνθρωποι αναγκάζονται να τρώνε φύλλα και κάρβουνο για να κρατηθούν ζωντανοί.
«Μας πέρασαν από τα κατεχόμενα»
Κατά το διάστημα Ιανουαρίου–Ιουνίου 2025, καταγράφηκαν 141 αφίξεις Σουδανών στην Κύπρο, αριθμός που τους κατατάσσει δεύτερους μετά τους Σύρους (451 αφίξεις).
Το εντυπωσιακό είναι ότι η διαδρομή είναι πολύ μεγαλύτερη και πολύ πιο επικίνδυνη.
Ο πιο συνηθισμένος δρόμος για τις αφίξεις από το Σουδάν είναι μέσω πτήσεων προς την Τουρκία και από εκεί προς το βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.
Από εκεί, διακινητές περνούν τους αιτητές ασύλου στις ελεγχόμενες από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, περιοχές.
«Αν αρχίσω να κλαίω, δεν θα σταματήσω ποτέ»
Η Αμίρα βρίσκεται στον Κοφίνου εδώ και σχεδόν έναν χρόνο. Στο Σουδάν ήταν μια δυναμική γυναίκα που περιγράφει τον εαυτό της ως φεμινίστρια που «πάλευε δυνατά για την αλήθεια» και πλήρωσε γι’ αυτό με παρενοχλήσεις, υποβιβασμούς και υποτίμηση από άντρες «που κυριαρχούν στα πάντα».
Με ήρεμη φωνή και γλυκά μάτια, κρύβει το τραύμα πίσω από τραγούδια και γέλια. «Φοβάμαι ότι αν αρχίσω να κλαίω, δεν θα σταματήσω ποτέ», λέει.
Λίγο πριν τον πόλεμο είχε ανοίξει δική της επιχείρηση. «Μέσα σε λίγους μήνες έχασα τα πάντα».
Αντιστάθηκε σε όλα τα στερεότυπα που βάραιναν τις γυναίκες στο Σουδάν. Έχει εμπειρία στις επιχειρήσεις, στο στρατηγικό σχεδιασμό, στο μάρκετινγκ και στον τουρισμό. Είχε κερδίσει μια θέση σε ανδροκρατούμενους τομείς, παρά τις προσπάθειες πολλών να την «ρίξουν από τη σκάλα», όπως λέει.
Καθώς ξέσπασε ο πόλεμος, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι της μετά από βομβαρδισμό. Έχει εκτοπιστεί τρεις φορές. Σε μια από αυτές, η RSF τους σταμάτησε, τους λήστεψε και τους χτύπησε. «Εμένα μόνο στο πόδι με χτύπησαν με σιδερόβεργα, δεν ήταν και τόσο άσχημα», λέει με μια δόση ειρωνίας.
«Βιάζουν ακόμα και παιδιά ενός έτους»
Ο Σαμίρ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του με την οικογένειά του. «Μας χτύπησαν, μας παρενόχλησαν σεξουαλικά, μας τρομοκράτησαν. Δεν θέλαμε να φύγουμε, ήταν το σπίτι μας, αλλά δεν είχαμε άλλη επιλογή».
Μιλά για την πλήρη αναρχία που επικράτησε: αποφυλακισμένους κρατούμενους, όπλα στα χέρια όλων, λιμοκτονία επιβεβλημένη στους πολίτες.
Η σεξουαλική βία έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Ένοπλοι βιάζουν γυναίκες και άντρες, ακόμα και παιδιά, φτάνοντας στο σημείο να ανεβάζουν βίντεο με τις πράξεις τους στα κοινωνικά δίκτυα χωρίς καν να κρύβουν τα πρόσωπά τους.
Σύμφωνα με τη UNICEF, από την αρχή του 2024 έχουν καταγραφεί 221 αναφορές βιασμών παιδιών –το 66% κορίτσια και το 33% αγόρια–, ενώ παιδιά ακόμη και ενός έτους έχουν κακοποιηθεί.
Η Αμίρα λέει ότι στο Κέντρο Φιλοξενίας Κοφίνου πολλές γυναίκες ξυπνούν ουρλιάζοντας από εφιάλτες, ξαναζώντας τα φρικτά βιώματά τους.
«Κοιτάμε μόνο μπροστά»
Παρά το τραύμα, και οι δύο τονίζουν τη σημασία της κοινότητας. Ο Σαμίρ λέει πως οι Σουδανοί αλλά και άλλοι αιτητές ασύλου από εμπόλεμες χώρες έχουν φτιάξει ένα δίκτυο αλληλεγγύης.
Η Αμίρα προσθέτει: «Ακόμα κι αν δεν ξέρεις κανέναν, πάντα θα βρεις κάπου να μείνεις. Οι Σουδανοί είναι πολύ φιλόξενοι».
Ο Σαμίρ θυμάται τα βίντεο από την επιχείρηση της μητέρας του που καταστράφηκε μέσα σε λίγα λεπτά. Παρότι δεν έχει δει τους γονείς του δύο χρόνια και του λείπουν, κοιτάζει μπροστά: θέλει να ασχοληθεί με την τεχνητή νοημοσύνη και να δημιουργήσει ένα σύστημα αξιολόγησης κινδύνου.
Η Αμίρα θέλει να ξανασταθεί στα πόδια της και να εργαστεί στον τομέα του μάρκετινγκ ή του τουρισμού, παρ’ ότι οι αιτητές ασύλου στην Κύπρο περιορίζονται σε επαγγέλματα όπως η γεωργία, η καθαριότητα και η διανομή φαγητού.
«Επιτέλους νιώθω ασφαλής»
«Όταν έφτασα στην Πουρνάρα, ήταν η πρώτη φορά που κοιμήθηκα σωστά. Δεν πίστευα ότι ήμουν ακόμη ζωντανή», λέει η Αμίρα.
Έχει περάσει μια ζωή γεμάτη κακουχίες. «Στα 10 μου με υπέβαλαν σε κλειτοριδεκτομή. Υπέφερα από κακομεταχείριση, παρενόχληση… όλα αυτά με έκαναν δυνατή».
Όμως τώρα θέλει να αφήσει το παρελθόν πίσω της.
«Θέλω να δώσω κάτι πίσω σε αυτή την όμορφη χώρα που μου χάρισε ασφάλεια».
