Δεν είναι μόνο η ταχύτητα που σκοτώνει τους μοτοσικλετιστές. Είναι οι δρόμοι που δεν σχεδιάστηκαν γι’ αυτούς, οι οδηγοί που δεν τους βλέπουν λόγω και της ταχύτητας που αναπτύσσουν οι μηχανές και η Πολιτεία που αποτυγχάνει να τους προστατεύσει με τη λήψη μέτρων που θα αυξήσει ανάμεσά τους την κουλτούρα οδικής ασφάλειας. Τα στοιχεία που αφορούν τους θανάτους των δικυκλιστών στην άσφαλτο είναι αποκαλυπτικά.
Στην Κύπρο, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από τη Στατιστική Υπηρεσία, κυκλοφορούν 844.642 οχήματα. Από αυτά, μόλις 34.411 είναι μοτοσυκλέτες - λιγότερο δηλαδή από το 4% του συνόλου. Από τα 37 θανατηφόρα που συνέβησαν μέχρι τέλη Οκτωβρίου 2025 παγκύπρια, σχεδόν το 38%, συγκεκριμένα 14, αφορούσαν μοτοσυκλετιστές. Οι τρεις εξ αυτών δεν έφεραν προστατευτικό κράνος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Το πιο πρόσφατο δυστύχημα ήταν αυτό του 45χρονου Πέτρου Βουτή. Ο πατέρας δύο παιδιών σκοτώθηκε ακαριαία όταν η μοτοσυκλέτα του συγκρούστηκε με διπλοκάμπινο στον δρόμο Καρβουνά–Τροόδους, το πρωί της 28ης Οκτωβρίου. Η νεκροτομή έδειξε βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση και πολλαπλές κακώσεις σώματος. Ο Βουτής φορούσε κράνος, ωστόσο διερευνάται αν ήταν δεμένο σωστά. Η σύγκρουση ήταν τόσο βίαιη, που η ζωή του χάθηκε σε δευτερόλεπτα.
Ο γράφων, πριν από μερικούς μήνες, οδηγώντας τη μοτοσυκλέτα του, ήρθε αντιμέτωπος με μια «λίμνη» από λάδια που είχαν χυθεί από παγούρι οδηγού φορτηγού. Φρενάροντας, έχασε τον έλεγχο της μηχανής. Γλύτωσε με μερικά γδαρσίματα και ένα σκισμένο τζιν. Άλλοι δεν στάθηκαν τόσο τυχεροί. Ποιος φταίει όμως; Η ταχύτητα; Ο οδηγός; Ή ένα ολόκληρο σύστημα που τους άφησε εκτεθειμένους;
Ορατότητα
«Λόγω του μικρού όγκου της μοτοσυκλέτας δεν φαίνεται στο βάθος του δρόμου. Έτσι είναι πιο ευάλωτη και λόγω του τρόπου που είναι κατασκευασμένη», εξηγεί στον «Π» ο Μάριος Κωνσταντινίδης, πρόεδρος της Λέσχης Δικαιωμάτων Μοτοσυκλετιστών Κύπρου. Ο μικρός όγκος του δίκυκλου σημαίνει ότι, στα μάτια ενός οδηγού αυτοκινήτου, η μοτοσυκλέτα συχνά «χάνεται» μέσα στο βάθος του δρόμου ή πίσω από παρκαρισμένα οχήματα. Όταν λοιπόν ένας οδηγός βγει από δευτερεύουσα οδό, νομίζοντας ότι προλαβαίνει, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μοιραίο. «Αν το πεδίο δεν είναι καθαρό, η πιθανότητα ατυχήματος πολλαπλασιάζεται», σημειώνει.
Δρόμοι που δεν συγχωρούν
Η δεύτερη αιτία, τονίζει, είναι οι υποδομές. Το οδικό δίκτυο της Κύπρου δεν έχει σχεδιαστεί για δίκυκλα. «Η πολλή κίνηση, τα on-street parking, όλα αυτά μειώνουν τα περιθώρια αντίδρασης», αναφέρει, προσθέτοντας ότι η φθαρμένη άσφαλτος και οι ξεθωριασμένες διαγραμμίσεις συνθέτουν ένα περιβάλλον που «συγχωρεί» το λάθος του αυτοκινήτου, αλλά όχι της μοτοσυκλέτας. «Ένα μικρό λάθος για τον οδηγό ΙΧ μπορεί να προκαλέσει μια μικρή ζημιά στο φτερό του αυτοκινήτου, για τον μοτοσικλετιστή, είναι η ζωή του».
Ελλειπής εκπαίδευση
Η κατάσταση επιβαρύνεται από μια διαδικασία εκπαίδευσης που ο ίδιος ο κ. Κωνσταντινίδης χαρακτηρίζει ανεπαρκή. «Δεν είμαστε υπέρ των ωρών και των χιλιομέτρων. Είμαστε υπέρ της ποιότητας εκπαίδευσης», λέει. Στην Κύπρο, η απόκτηση άδειας μοτοσυκλέτας μπορεί να καθυστερήσει έως και εννέα μήνες, ενώ το σύστημα εκπαίδευσης παραμένει τυποποιημένο και θεωρητικό. Χρειάζεται καλύτερη εκπαίδευση, να μάθεις πώς να αποφύγεις τον κίνδυνο, όχι απλώς πώς να κρατάς ισορροπία και να περνάς ανάμεσα από κώνους».
Ο Σύνδεσμος ζητά αναβάθμιση των σχολών οδηγών, υποχρεωτικό μάθημα οδικής συμπεριφοράς απέναντι στους μοτοσυκλετιστές για όσους αποκτούν άδεια αυτοκινήτου και ένταξη της οδικής παιδείας στα σχολεία από το δημοτικό. «Αν δεν μάθουμε από μικροί τον σεβασμό στον δρόμο, δεν θα τον αποκτήσουμε ποτέ», σημειώνει ο Μάριος Κωνσταντινίδης, υπογραμμίζοντας ότι το πρόβλημα είναι και θέμα κουλτούρας.
Η κουλτούρα του δρόμου
Η νοοτροπία στην οδήγηση αποτελεί, όπως είπε, τον τρίτο κρίσιμο παράγοντα. «Είναι θέμα γενικής κουλτούρας. Λένε ότι οι μηχανές είναι 'σκοτώστρες'. Η βιασύνη, η επιθετικότητα, η χρήση κινητού και η έλλειψη υπομονής - τόσο από οδηγούς όσο και από μοτοσυκλετιστές - καθιστούν επιτακτική την ανάγκη καλλιέργειας μιας κουλτούρας σεβασμού στους δρόμους από νεαρή ηλικία». Ερωτηθείς για τον ρόλο της Αστυνομίας στους δρόμους, προσθέτει: «Δεν μπορεί να είναι παντού, η ευθύνη είναι όλων μας».
Οι διανομείς χωρίς εκπαίδευση
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το ζήτημα των διανομέων φαγητού ή υπηρεσιών, πολλοί από τους οποίους κινούνται καθημερινά στους δρόμους χωρίς επαρκή εκπαίδευση, διαθέτοντας μόνο μαθητική άδεια οδήγησης. Οι εταιρείες αντιμετωπίζουν τους διανομείς ως συνεργάτες και όχι ως υπαλλήλους, γι’ αυτό και δεν τους υποχρεώνουν σε εκπαίδευση. Το αποτέλεσμα είναι εκατοντάδες να κυκλοφορούν καθημερινά χωρίς πραγματική προετοιμασία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν είναι σπάνιο να προσπερνούν από αριστερά, να παραβιάζουν διαβάσεις πεζών ή να κινούνται ανάμεσα στα αυτοκίνητα, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τους ίδιους όσο και τους άλλους οδηγούς.
Η αυστηροποίηση των κανονισμών από το νέο έτος, όταν οι μαθητευόμενοι θα επιτρέπεται να οδηγούν μόνο υπό την επίβλεψη εκπαιδευτή, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης ή της εξέτασης, αποτελεί εκ των πραγμάτων ένα καλό μέτρο. Ωστόσο, καθώς οι κανόνες γίνονται αυστηρότεροι, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο, το πρόβλημα μεταφέρεται αλλού - στα e-bikes και τα ηλεκτρικά σκούτερ, όπου χιλιάδες διανομείς κινούνται χωρίς άδεια, ασφάλεια ή επαρκή εκπαίδευση. Ένας ακόμη λόγος που τους ωθεί προς αυτές τις εναλλακτικές μορφές είναι η μεγάλη αναμονή για χρόνο εξέτασης, η οποία πλέον ξεπερνά τους οκτώ μήνες.
Πίστες ταχύτητας
Πολλοί νέοι, κυρίως, μοτοσυκλετιστές αναζητούν την ταχύτητα στους δημόσιους δρόμους, με τραγικές συνέπειες. Η απουσία οργανωμένων χώρων εκπαίδευσης και εξάσκησης τους οδηγεί να «εκτονώνονται» στον δρόμο. «Χρειαζόμαστε πολυμορφικές πίστες για εκπαίδευση και track days. Αν δεν έχεις χώρο να μάθεις, ο δρόμος γίνεται πίστα», σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Μοτοσυκλετιστών, ο οποίος συμμετέχει εδώ και χρόνια στις συζητήσεις επί του θέματος, για τη δημιουργία τέτοιων εγκαταστάσεων σε κάθε επαρχία. Ωστόσο «η Πολιτεία απλώς αναμένει». Τι; Δεν γνωρίζουμε.
«Δεν είναι ότι δεν έχουμε πίστα - έχουμε μια πολύ καλή πίστα στην Άχνα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει συστηματική παιδεία και δεν υπάρχει το κίνητρο να τη χρησιμοποιήσουν μοτοσυκλετιστές», λέει από την πλευρά του ο Στέλιος Κυθρεώτης, εμπειρογνώμονας σε θέματα οδικής ασφάλειας, οδηγός αγώνων και διαχειριστής της μοναδικής αδειοδοτημένης πίστας στην Κύπρο.
Στο εξωτερικό, αναφέρει, οι νέοι μοτοσυκλετιστές εκπαιδεύονται μέσα σε πίστες με πραγματικά σενάρια κινδύνου, όπως η αποφυγή εμποδίων, το φρενάρισμα σε βρεγμένους δρόμους και η σωστή ανάγνωση κινδύνων. «Όχι απλώς να μάθουν τα σήματα και μετά να κάνουν έναν περίπατο λίγων χιλιομέτρων», προσθέτει.
Η παιδεία, τονίζει, αφορά όλους τους χρήστες του δρόμου. «Αν αναλύσουμε τα θανατηφόρα, η ταχύτητα δεν είναι η πρώτη αιτία. Οι περισσότεροι θάνατοι οφείλονται σε αμέλεια, απρόσεκτη οδήγηση, λάθος προτεραιότητα ή περιορισμένη ορατότητα. Η ταχύτητα είναι τρίτος ή τέταρτος παράγοντας».
Λάθος προτεραιότητες
«Δεν είμαι εναντίον του συστήματος φωτοεπισήμανσης, αλλά δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε», σχολιάζει ο κ. Κυθρεώτης, προσθέτοντας ότι «όλα αυτά τα εκατομμύρια ας πάνε εκεί που χρειάζεται: σε υποδομές, σε μπαριέρες που δεν σκοτώνουν τους μοτοσυκλετιστές, στην εκπαίδευση».
«Οι ραλίστες είναι πιο προσεκτικοί»
«Θυμώνω όταν ακούω 'έτρεχε σαν ραλίστας'. Οι ραλίστες είναι οι πιο καλοί οδηγοί στον δρόμο γιατί είναι χορτασμένοι. Γενικά, όσοι αγαπούν την ταχύτητα, δεν έχουν ανάγκη να αποδείξουν τίποτα - τρέχουν μόνο στην πίστα και έξω οδηγούν ήρεμα». Η ανάπτυξη του μηχανοκίνητου αθλητισμού, σημειώνει, δεν είναι πρόβλημα αλλά μέρος της λύσης. Σύμφωνα με τον Κυθρεώτη, ο λόγος που τα σχέδια για νέες πίστες «κολλούν» εδώ και χρόνια είναι οι χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης. «Χρειάζονται τουλάχιστον πέντε χρόνια για να λειτουργήσει μια νέα πίστα. Μέχρι τότε, το κράτος οφείλει να στηρίξει αυτήν που υπάρχει – με προγράμματα εκπαίδευσης, επιχορήγηση σχολικών επισκέψεων, ημερίδες για νέους οδηγούς και διανομείς».
Η πίστα, τονίζει, δεν είναι πολυτέλεια αλλά εργαλείο πρόληψης. «Οι νέοι μπαίνουν με αυτοπεποίθηση, κάνουν δύο γύρους, βλέπουν πόσα δεν ξέρουν, μαθαίνουν και σταματούν να ρισκάρουν στον δρόμο».
Εξοπλισμός και υποδομές
Μια από τις προτάσεις του είναι η υποχρεωτική χρήση στολής με αερόσακο για μοτοσυκλέτες άνω συγκεκριμένου κυβισμού. «Όπως υποχρεωτικό είναι το κράνος, έτσι πρέπει να είναι και η στολή με αερόσακο». Παράλληλα, θέτει θέμα για τις μπαριέρες με γυμνά στηρίγματα. «Σώζουν αυτοκίνητα, σκοτώνουν μοτοσυκλετιστές. Η λύση είναι γνωστή- προσθήκη κάτωθεν λαμαρίνας ώστε ο αναβάτης να 'γλιστρά', όχι να 'κόβεται'».
Όσον αφορά τα θανατηφόρα, είπε ότι στην πλειοψηφία τους τα οχήματα που εμπλέκονται είναι παλαιά και με ελλιπή συντήρηση. Εισήγησή του είναι να δοθούν σχέδια απόσυρσης οχημάτων για καταστροφή αυτοκινήτων άνω των 15 ετών και επιπλέον μπόνους για αγορά νέου, ασφαλέστερου οχήματος.
