Η στρατόσφαιρα – το ψυχρό, ακίνητο στρώμα της ατμόσφαιρας περίπου 30 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια – μοιάζει να βρίσκεται στα πρόθυρα μιας δραματικής αύξησης της θερμοκρασίας. Πρόκειται για σπάνιο φαινόμενο για τον Νοέμβριο, το οποίο θα μπορούσε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για απότομες καιρικές μεταβολές σε ολόκληρο το Βόρειο Ημισφαίριο τον Δεκέμβριο.
Τι είναι η αιφνίδια στρατοσφαιρική θέρμανση
Η αιφνίδια στρατοσφαιρική θέρμανση είναι μια απότομη αύξηση της θερμοκρασίας, κατά την οποία ο αέρας πάνω από την Αρκτική θερμαίνεται δραματικά μέσα σε λίγες ημέρες. Η περιοχή αυτή είναι συνήθως παγωμένη, με ισχυρούς δυτικούς ανέμους να περιστρέφονται γύρω από τον Βόρειο Πόλο σχηματίζοντας αυτό που ονομάζουμε πολική δίνη. Αυτοί οι άνεμοι προκαλούνται από τη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στον πόλο και τις μεσαίες γεωγραφικές ζώνες.
Όταν η στρατόσφαιρα θερμαίνεται, αυτή η διαφορά καταρρέει και οι άνεμοι εξασθενούν. Αν η θέρμανση είναι αρκετά ισχυρή, οι άνεμοι μπορεί ακόμη και να αντιστραφούν, αποσταθεροποιώντας την πολική δίνη, η οποία μπορεί να μετακινηθεί μακριά από τον πόλο ή ακόμη και να χωριστεί σε δύο τμήματα. Τότε, η μεγάλη δεξαμενή ψυχρού αέρα πάνω από την Αρκτική γίνεται ευκολότερο να μετατοπιστεί προς νοτιότερες περιοχές, προκαλώντας αλυσιδωτές επιδράσεις στη τροπόσφαιρα – το στρώμα της ατμόσφαιρας, όπου εκδηλώνεται ο καιρός.
Κανονικά, στρατόσφαιρα και τροπόσφαιρα λειτουργούν σαν δύο σχεδόν αυτόνομα συστήματα: η τροπόσφαιρα είναι χαοτική και μεταβλητή, ενώ η στρατόσφαιρα πιο σταθερή. Όμως ορισμένες φορές, μεγάλης κλίμακας ατμοσφαιρικά κύματα ανεβαίνουν από κάτω, ωθώντας τον θερμό αέρα στη στρατόσφαιρα. Αν αυτά τα κύματα «χτυπήσουν» στο σωστό σημείο, μπορούν να αποδυναμώσουν την πολική δίνη ή να την εκτοπίσουν. Κατά μέσο όρο, ένα ισχυρό επεισόδιο αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης καταγράφεται κάθε ένα ή δύο χρόνια, και ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι αυτά τα γεγονότα ίσως γίνονται συχνότερα σε ένα θερμότερο κλίμα.
Τι δείχνουν τα μοντέλα τώρα
Οι προγνώσεις για την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου δείχνουν σταθερή εξασθένηση της πολικής δίνης. Τα μοντέλα υπολογίζουν σχεδόν πλήρη κατάρρευση των ανέμων της, με κάποιες προσομοιώσεις να υποδηλώνουν ακόμη και πρόσκαιρη αναστροφή της κατεύθυνσής τους. Ταυτόχρονα, η θερμοκρασία στη στρατόσφαιρα αναμένεται να αυξηθεί κατά 20 έως 25 βαθμούς Κελσίου, μια πολύ σημαντική μεταβολή για τα δεδομένα αυτού του στρώματος.
Για Νοέμβριο, αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο. Δεν υπάρχουν σαφή παραδείγματα πλήρους επεισοδίου αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης τόσο νωρίς στη σύγχρονη δορυφορική εποχή, που ξεκινά τη δεκαετία του 1960. Τα πιο κοντινά ανάλογα είναι το 2009 και το 2000, και αυτές ήταν μικρότερα φαινόμενα που αποδυνάμωσαν την δίνη χωρίς να αντιστρέψουν πλήρως τους ανέμους.
Ένα τέτοιο επεισόδιο μπορεί να αναδιαμορφώσει τη ροή των ανέμων και την πορεία των συστημάτων, αν και δεν επηρεάζει πάντα τον καιρό στην επιφάνεια. Αν η θέρμανση είναι αρκετά ισχυρή ώστε να «ταρακουνήσει» την πολική δίνη και να αλλάξει η μορφή της, οι επιδράσεις τείνουν να εμφανίζονται 1 έως 3 εβδομάδες αργότερα. Το πόσο έντονη θα είναι η επίδραση στον καιρό του βορείου ημισφαιρίου θα φανεί καθώς το επεισόδιο εξελίσσεται και οι συνέπειες «κατεβαίνουν» από τη στρατόσφαιρα προς τα κάτω.
Πηγή: cnn.gr
