Βρίσκεσαι στα φανάρια, είναι κόκκινο, πλατεία Ελευθερίας, Λευκωσία, δεξιά λωρίδα, η μόνη που δικαιούσαι να στρίψεις δεξιά στην Ευαγόρου, το κάνεις εδώ και 30 χρόνια, και τα προηγούμενα 20 το έκανε η μητέρα σου με εσένα συνοδηγό. Ξέρεις τον δρόμο, ίδια διαδρομή, ανάβει το πράσινο και ενώ βρίσκεται εν κινήσει πετάγεται από αριστερά σαν σφήνα ο νεαρός ντελιβεράς για να στρίψει επίσης δεξιά. Μπαίνει μπροστά σου και ασφαλώς τον κτυπάς.
Ο νεαρός, είναι δεν είναι 20 χρονών, πέφτει κάτω και σφαδάζει «τα πόδια μου, τα πόδια μου», στα αγγλικά. Είναι αυτό που φοβάσαι κάθε μέρα από τη στιγμή που μπαίνεις στο αυτοκίνητο, να μην κτυπήσεις ένα από αυτά τα παιδιά. Παθαίνεις σοκ, κατεβαίνεις από το αμάξι και τρέχεις κοντά του, η μέρα πάει κατά διαόλου, περισσότερο η δική του, πρέπει να διαχειριστείς το σοκ, τη συνεννόηση, να επικοινωνήσεις με την ασφάλεια, εάν είναι ασφαλισμένος και εάν οδηγεί κάτι που θεωρείται από τον νόμο μηχανοκίνητο. Και κυρίως να διαχειριστείς το ότι παραλίγο να σκοτώσεις έναν άνθρωπο. Είτε φταις, είτε όχι. Γιατί τα παιδιά των ντελίβερι, σε δίκυκλα όλων των ειδών, που έρχονται από το εξωτερικό, στελεχώνουν ένα σύστημα γεμάτο κενά, πλημμυρίζουν τους δρόμους κυρίως τα βράδια, ως νέοι οδηγοί με αμφίβολη οδική κουλτούρα. Ένα σύστημα που βάζει τις ζωές τους σε κίνδυνο και αφήνει εκτεθειμένους τους οδηγούς.
Ανεξάρτητα με το αν υπάρχουν διάφορες απόψεις γύρω από το ποιος είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο, η κατάσταση στον δρόμο είναι πλέον γνωστή σε όλους και θεωρείται κατά γενική ομολογία ως προβληματική. Το θέμα είναι μεγάλο, αφορά την καθημερινότητα των πολιτών στον δρόμο και ο «Π» ανοίγει ένα - ένα τα κεφάλαια προκειμένου να κατανοήσει κυρίως γιατί δεν μπορεί να ρυθμιστεί σωστά ένα σύστημα, το οποίο πρώτα και κύρια αφορά ανθρώπινες ζωές και προσφέρει εξαιρετική υπηρεσία στην οικονομία και την αγορά.
Παράδοση με σκούτερ
Η κατ’οίκον διανομή και υπηρεσίες παράδοσης έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο, κυρίως με την εξοικείωση που ήρθε με το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις ψηφιακές υπηρεσίες την περίοδο του λοκντάουν. Όμως, το 2025, παραμένει γεγονός ότι πολλά από τα δίκυκλα που εξυπηρετούν τις υπηρεσίες κατ’ οίκον διανομής, παρ' όλο που χρησιμοποιούνται για επαγγελματική χρήση δεν εμπίπτουν στον ορισμό του οχήματος.
Σημειώνοντας την ανάγκη για ρύθμιση, ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ), Ανδρέας Αθανασιάδης, εξήγησε στον «Π» ότι το θέμα της κατάστασης στους δρόμους αφορά την Αστυνομία, το Τμήμα Οδικών Μεταφορών και την κοινωνία των πολιτών. «Εμείς το μόνο που μπορούμε να προσφέρουμε σε αυτή τη συζήτηση είναι εμπειρογνωμοσύνη για τη γενικότερη εικόνα όπως αυτή προκύπτει από τα αυτοκινητικά ατυχήματα», είπε.
Όπως ανέφερε, υπάρχει συγκεκριμένος ορισμός στη νομοθεσία για το τι εστί μηχανοκίνητο όχημα, ενώ στάθηκε στο ιστορικό της νέας κατάστασης που επικρατεί στους δρόμους των κυπριακών πόλεων προκειμένου να εξηγήσει πόσο περίπλοκο είναι το θέμα.
Κατ' αρχάς, όταν προέκυψε η ανάγκη να γίνει κάποια ρύθμιση για τα ηλεκτρονικά πατίνια και ενδεχόμενη ασφάλισή τους, ανέφερε ο κ. Αθανασιάδης, οι αρμόδιοι θεώρησαν ότι ο καλύτερος τρόπος ήταν το ζήτημα να συζητηθεί στο πλαίσιο του Νόμου περί Ποδηλάτων και να προστεθούν προδιαγραφές. «Αυτό συνέβη όταν στο Υπουργείο Μεταφορών επικεφαλής ήταν ο Γιάννης Καρούσος και ήταν ένα από τα τελευταία θέματα που συζητήθηκαν το 2020 πριν την καραντίνα», είπε.
Λίγο αργότερα ήρθε η ευρωπαϊκή οδηγία, που πλέον ρύθμιζε τα περί μετακινήσεων και έδινε τον ορισμό του τι εστί μηχανοκίνητο. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη νομοθεσία της ΕΕ, «μηχανοκίνητο όχημα» σημαίνει όχημα με κινητήρα και για να υπάγεται στη νομοθεσία οδικής κυκλοφορίας πρέπει να μπορεί να κινηθεί πάνω από 25 km/h και να είναι πάνω από 15 κιλά.
Μια άλλη εξέλιξη των τελευταίων χρόνων είναι η μετάβαση από τη μαθητική άδεια στην άδεια μοτοσυκλέτας, η οποία πλέον κοστίζει πέραν των €200, καθώς και εξετάσεις. Ως εκ τούτου, οι δρόμοι πλημμύρισαν με ηλεκτρικά ποδήλατα, τα οποία χρησιμοποιούνται για επαγγελματική χρήση, κατ’ οίκον παραδόσεις, αλλά δεν εμπίπτουν στην κατηγορία μηχανοκίνητο. Μπορούν να τρέξουν με ταχύτητα περισσότερη από 25 χλμ, ενδεχομένως να ζυγίζουν περίπου 15 κιλά, όμως δεν κινούνται με μηχανή. Και έτσι ο χρήστης δεν χρειάζεται άδεια μοτοσυκλέτας, ούτε ασφαλιστική κάλυψη, διότι μόνο ό,τι είναι μηχανοκίνητο πρέπει να ασφαλίζεται.
«Χάος»
Στο παραθυράκι αυτό για ρύθμιση της συγκεκριμένης ομάδας οδηγών υπάρχει το εξής παράδοξο: Αφού ενώ το σκεπτικό πίσω από τη νομοθεσία είναι η προστασία των νέων και άπειρων οδηγών, τόσο λόγω της ραγδαίας αύξησής τους, του κυκλοφοριακού καθώς και της αύξησης των ατυχημάτων στο οδικό δίκτυο, η κερδοφόρα αγορά των ντελίβερι συνεχίζει κανονικά τις επικίνδυνες διαδρομές της με ηλεκτρικό ποδήλατο. Δηλαδή, δύο βήματα μπροστά και τρία πίσω.
Ο κ. Αθανασιάδης ανέφερε ότι υπάρχουν 20 εταιρείες που ασφαλίζουν μηχανοκίνητα, ωστόσο αρκετές δεν ενδιαφέρονται για μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς αφού τα μηχανοκίνητα είναι ένας δύσκολος και όχι τόσο κερδοφόρος κλάδος. Έδωσε ως παράδειγμα το ιστορικό των «γουρούνων», που όπως είπε κάποιες εταιρείες σταμάτησαν εντελώς να τις ασφαλίζουν διότι οι αποζημιώσεις ήταν πολύ μεγάλες και η απόδοσή τους αρνητική.
Ταυτόχρονα, σημείωσε πως όπως και με τα πατίνια, έτσι και με τα άλλα καινούργια δίκυκλα στους δρόμους, έστω και αν προς το παρόν δεν ασφαλίζονται, οι κίνδυνοι - όπως π.χ. η συχνότητα των επιπλοκών και των ατυχημάτων - δεν είναι ακόμα ξεκάθαροι.
Πολύς κόσμος, πρόσθεσε, δεν γνωρίζει ότι τα ηλεκτρικά πατίνια πρέπει να κινούνται σε ποδηλατοδρόμους ή ορισμένους πεζοδρόμους -όχι πεζοδρόμια ή σε δρόμους που το όριο ταχύτητας είναι κάτω από 30χλμ. Επιπρόσθετα, ο εκάστοτε δήμος οφείλει να καθορίσει τους χώρους στους οποίους μπορεί να διακινηθεί ένα σκούτερ (ή όπως αναφέρεται στον νόμο Συσκευή Προσωπικής Κινητικότητας), αν δηλαδή μπορεί να διακινηθεί σε πλατείες του.
Όλα αυτά είναι περίπλοκα, είναι πασιφανές ότι δεν τηρούνται. Αυτό που είναι σίγουρο, τόνισε ο κ. Αθανασιάδης, είναι ότι «η ασφάλιση δεν εφαρμόζεται όταν υπάρχει παράνομη χρήση. Συνεπώς, ακόμα και αν ένα σκούτερ ήταν ασφαλισμένο, δεν πρόκειται να υπάρξει αποζημίωση».
«Δεν είναι πανάκεια»
Ο κ. Αθανασιάδης υπέδειξε και μια πολύ σημαντική, όπως σημείωσε, παράμετρο του θέματος: «Θεωρούμε ότι αν τους ασφαλίσουμε όλους αυτούς με τα ηλεκτρικά ποδήλατα και σκούτερ, θα λύσουμε το πρόβλημα. Δεν θα το λύσουμε! Δεν λύνεται το πρόβλημα επειδή θα αποζημιωθείς αν σου προκαλέσει ζημιά και φταίει. Το πρόβλημα είναι ότι πεθαίνουν νεαροί άνθρωποι ηλικίας 20-25 ετών. Πολλές φορές όταν φταίνε, ακόμα κι αν τραυματιστούν, θα τρέξουν να φύγουν. Και τα ποδήλατα ή τα ηλεκτρικά σκούτερ δεν φέρουν αναγνωριστικά».
Επισημαίνοντας πόσο εκτεθειμένοι μένουν οι οδηγοί των αυτοκινήτων από αυτό το γεγονός, είπε ότι, είτε φταίει είτε όχι, είναι πολύ τραυματικό για έναν οδηγό να εμπλακεί σε ατύχημα στο οποίο τίθεται η ζωή κάποιου συνανθρώπου του σε κίνδυνο. Επιπλέον, το κόστος επιδιόρθωσης και ειδικά των εξαρτημάτων έχει ανέβει πάρα πολύ.
«Πλέον ένα φανάρι μπορεί να είναι €1.800, ένας προφυλακτήρας που απλώς γδάρθηκε πρέπει να αλλαχθεί, οι ζημιές αυξήθηκαν... Ένα ανασφάλιστο παιδί που εργάζεται σε ντελίβερι, ασφαλώς και δεν είναι εύκολο να ανταποκριθεί και, δυστυχώς, πολλές φορές θα τρέξει και θα φύγει», είπε ο κ. Αθανασιάδης, για να καταλήξει ότι «στον δρόμο πλέον επικρατεί χάος».
Ντελίβερι χωρίς φρένα
Εκπαιδευτής μοτοσυκλετιστών που θέλησε να τηρήσει ανωνυμία, εξέφρασε επίσης στον «Π» την ανησυχία του κυρίως για την έκθεση των νεαρών ντελιβεράδων στους κινδύνους. Όπως ανέφερε, τα δίκυκλα απαιτούν δεξιότητες και υπευθυνότητα για μια ασφαλή οδήγηση. Η ίδια όμως η φύση αυτής της εργασίας σε συνάρτηση με το νεαρό της ηλικίας, αλλά και μια διαφορετική κουλτούρα, δημιουργούν επιπρόσθετους κινδύνους
Όπως ανέφερε, όταν κάποιος οδηγεί σε μια χώρα με την οποία δεν είναι εξοικειωμένος, ενδέχεται να αντιμετωπίσει αυξημένους κινδύνους λόγω έλλειψης γνώσης του οδικού δικτύου, της σήμανσης και των τοπικών κανόνων κυκλοφορίας. Οι διαφορές στη διάταξη των δρόμων, στα όρια ταχύτητας, στα είδη διασταυρώσεων ή στην οδική σήμανση μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η γλώσσα ή τα σύμβολα διαφέρουν από αυτά που έχει συνηθίσει ο οδηγός.
«Επιπλέον, η οδήγηση σε άγνωστο περιβάλλον μπορεί να αυξήσει το άγχος και να μειώσει τη συγκέντρωση. Αυτοί οι παράγοντες είναι φυσικοί και δεν σχετίζονται με την καταγωγή του οδηγού, αλλά με το γεγονός ότι οδηγεί σε μη οικείο περιβάλλον», ανέφερε ο εκπαιδευτής μοτοσυκλέτας.
