ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥΡΚΙΑ: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΡΕΤΑΙΟΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Μια ψιλή βροχή πέφτει ασταμάτητα στο χώμα των σοκακιών της παλιάς πόλης του Ντιγάρμπακιρ, το Σουρ. Κάνει κρύο... Από τις τσίγκινες καμινάδες των σπιτιών βγαίνει καπνός από ξυλόσομπες και τα σύννεφα μοιάζουν σαν να βαραίνουν για πάντα τον ουρανό. Το μισό σχεδόν Σουρ είναι ακόμα αποκλεισμένο από το κράτος που χτίζει νέες κατοικίες στα κομμάτια εκείνα της παλιάς πόλης που είχαν ισοπεδωθεί από τις συγκρούσεις μεταξύ του ΡΚΚ και των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας το 2016. Ο λαβύρινθος των σοκακιών μας βγάζει στο πίσω μέρος της κλειστής αγοράς του Ντιγιάρμπακιρ. Οι διάδρομοι είναι άδειοι, οι μαγαζάτορες κάθονται άπραγοι μπροστά από τα μαγαζιά τους, ένας μεσήλικας που πουλάει τσάγια πηγαινοέρχεται μονάχα.
Κρίση στην οικονομία
«Οι δουλειές έχουν πέσει πάρα πολύ. Όπως βλέπετε κι εσείς, η αγορά είναι άδεια. Ο κόσμος δεν έχει λεφτά να ψωνίσει και όσοι έχουν δεν τα ξοδεύουν γιατί μετά τις εκλογές του Μαρτίου η κατάσταση θα χειροτερέψει ακόμα πιο πολύ», μας λέει ένας μαγαζάτορας στην καρδιά της κλειστής αγοράς. «Πριν ακόμα προλάβουμε να σταθούμε στα πόδια μας μετά τις συγκρούσεις του 2016, γιατί τότε η αγορά είχε μείνει κλειστή για μήνες, ήρθε η οικονομική κρίση και μας τσάκισε. Ακόμα και τα τρόφιμα πρώτης ανάγκης έχουν ακριβύνει πολύ και μετά τις εκλογές κανείς δεν ξέρει πού θα σταματήσει όλο αυτό». Οι οικονομικές δυσκολίες δεν είναι καινούργιο φαινόμενο στις κουρδικές περιοχές που πάντα ήταν από τις πιο φτωχές της Τουρκίας καθώς, τόσο οι πολιτικές της Άγκυρας, όσο και οι συγκρούσεις με το ΡΚΚ και οι ιδεολογικές απόψεις και πολιτικές του ΡΚΚ, άφησαν πολύ μικρά περιθώρια για ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Μονάχα στα χρόνια της ειρήνης και της ελπίδας για μια συνολική διευθέτηση του κουρδικού ζητήματος, ανάμεσα στο 2011 και 2015, και λίγο νωρίτερα όταν είχαν κοπάσει οι συγκρούσεις, η περιοχή είχε δει ουσιαστική ανάπτυξη.
Χαμένες ελπίδες;
Μετά το τέλος όμως της περιόδου ελπίδας, όταν το 2015 κατέρρευσαν οι συνομιλίες ανάμεσα στο ΡΚΚ και στο κράτος, οι ελπίδες που χάθηκαν έχουν αφήσει ακόμα ανοιχτή την πληγή για τους πληθυσμούς της περιοχής. «Δεν έχουμε πια ελπίδα για μια συνολική λύση του Κουρδικού, δεν πιστεύουμε πια ότι η Άγκυρα μπορεί να δεχθεί μια λύση. Και δεν πιστεύουμε πια ότι και το ΡΚΚ θα θελήσει να διαπραγματευτεί ξανά με την Άγκυρα αν δεν έχουν αλλάξει ριζικά οι συνθήκες», μας λέει ένας διανοούμενος του Ντιγιάρμπακιρ που παρακολουθεί συστηματικά όλες τις εξελίξεις. «Το κράτος έχει στραφεί εναντίον καθετί κουρδικού και παρόλο που ο Ταγίπ Ερντογάν και οι υπουργοί του λένε ότι δεν είναι εναντίον των Κούρδων, αλλά εναντίον των τρομοκρατών, το μένος του κράτους ενάντια κάθε κουρδικού στοιχείου και οι κινήσεις της Τουρκίας απέναντι στους Κούρδους της Συρίας δεν πείθουν», λέει ένα πρόσωπο που εμπλέκεται ενεργά στην πολιτική ζωή της περιοχής. Η σύλληψη των περισσότερων δημάρχων του φιλοκουρδικού Κόμματος της Ελευθερίας των Λαών (ΗDP) και η αντικατάστασή τους με επιτρόπους διορισμένους από το κράτος επιδεινώνουν το αίσθημα έλλειψης δημοκρατικών διαδικασιών και εκπροσώπησης.
Αποχρώσεις γκρι
Ωστόσο, πολλοί είναι οι κάτοικοι του Ντιγιάρμπακιρ που έχουν αρχίσει διστακτικά να λένε ότι ο επίτροπος που διόρισε το κράτος δεν έχει κάνει κακή δουλειά για τον δήμο και ότι η πόλη τα τελευταία δύο χρόνια έχει καλλωπιστεί σημαντικά. Διστακτικά ακούγονται επίσης και φωνές ανθρώπων που λένε ότι τα χρόνια της εξουσίας του ΗDP στον δήμο, το ΡΚΚ είχε τα δικά του δίκτυα συμφερόντων. «Η αλήθεια είναι ότι όλες τις υποδομές της πόλης, τα δίκτυα ηλεκτροδότησης, υδροδότησης και μεταφορών, είχαν γίνει επί δημάρχων του HDP και ο επίτροπος τα βρήκε όλα έτοιμα και προχώρησε κυρίως σε έργα καλλωπισμού της πόλης. Το πρόβλημα όμως είναι ότι με τον επίτροπο ο προϋπολογισμός της πόλης παρουσίαζε ένα πολύ μεγάλο έλλειμμα», μας λέει ένα πρόσωπο που γνωρίζει πολύ καλά τα παρασκήνια του δήμου. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις καταγράφουν ότι το HDP είναι ακόμα πρώτο κόμμα, αλλά έχει μια μικρή εξασθένιση, ενώ το ΑΚΡ φαίνεται ότι κρατά σχεδόν τα ποσοστά του. «Το ισλάμ εδώ και οι φυλές παίζουν σημαντικό ρόλο στο πώς ψηφίζει ο κόσμος. Έχω συγγενείς που έχασαν το σπίτι τους στην παλιά πόλη του Ντιγιάρμπακιρ από τις συγκρούσεις του ΡΚΚ με το κράτος και δεν πήραν παρά μια ελάχιστη αποζημίωση και εξακολουθούν να ψηφίζουν ΑΚΡ επειδή θεωρούν ότι είναι κόμμα κοντά στο ισλάμ, ενώ το ΡΚΚ εναντίον του ισλάμ», μας λέει ένας έμπορος στην αγορά του Σουρ.
«Δεν βλέπω μέλλον»
«Δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει κάτι εδώ για εμένα προσωπικά, ούτε για τους Κούρδους. Όσο υπάρχει αυτό το καθεστώς στην Άγκυρα, το να ελπίζεις για μια αλλαγή κατάστασης, για μια λύση, είναι σαν να ζητάς από έναν κόκορα να κάνει αβγό. Τον αγαπάω τον τόπο μου, αλλά δεν έχω μέλλον εδώ», μας λέει ένας νεαρός τελειόφοιτος λυκείου στο Ντιγιάρμπακιρ. Οι περισσότεροι νέοι εδώ θέλουν να φύγουν, να πάνε στην Ευρώπη, την οποία εξακολουθούν να εξιδανικεύουν, ενώ νιώθουν όλο και πιο μακριά από την Τουρκία και τους Τούρκους. «Δεν έχω πάει ποτέ στη δυτική Τουρκία. Θα ήθελα μια φορά να πάω στην Κωνσταντινούπολη, έτσι για να τη δω, αλλά ξέρω ότι θα νιώθω σε ξένη χώρα», μας λέει. «Το μέλλον μου δεν το βλέπω καθόλου, προσπαθώ μονάχα να περνάω μέρα με την ημέρα. Πηγαίνω σχολείο, μετά πηγαίνω στη δουλειά μου σε ένα κεμπαμπτζίδικο. Όσα βράδια δεν είμαι πολύ κουρασμένος θα πάω με φίλους καμιά βόλτα, θα δούμε καμιά ταινία, θα παίξουμε λίγο βιντεοπαιχνίδια. Αλλά δεν ελπίζω σε τίποτα. Αν μπορούσα θα έφευγα στην Ευρώπη, ή πιο μακριά, στην Αυστραλία. Αλλά δεν τα πάω και πολύ καλά με τα αγγλικά», μας λέει ένας άλλος νεαρός. Το βράδυ έχει πέσει. Σε ένα καφέ στην παλιά πόλη η ξυλόσομπα ζεσταίνει τον χώρο και στα τραπεζάκια αχνίζουν τσάγια και καφέδες. Μιλάμε με έναν άνεργο ακαδημαϊκό. «Έχουμε συνηθίσει τόσα και τόσα χρόνια να ζούμε μέσα σε αγωνία, σε φόβο, σε ελπίδες και σε απογοητεύσεις. Αλλά η τελευταία περίοδος είναι πολύ δύσκολη, γιατί βλέπουμε γύρω μας και δεν έχουμε πια από πού να πιαστούμε. Η Ευρώπη δεν είναι η παλιά Ευρώπη με την αίγλη της και με τη βαρύτητά της, ενώ το Κουρδικό έχει πια γίνει τόσο πολύπλοκο. Η ελπίδα πάντα πεθαίνει τελευταία, το ξέρω, αλλά στο Ντιγιάρμπακιρ είναι πολύ εύκολο πια να παρασυρθεί και να νομίσει κανείς ότι πέθανε».
