Ο ανώτερος συνεργάτης στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου (Τhe Global Energy Centre, Τhe Atlantic Council) βρίσκεται στο Μπακού και γράφει για τον «Π» όσα συμβαίνουν στην COP29
Οι Σύνοδοι Κορυφής για το Κλίμα είναι γνωστές για τις υπερωρίες και το Σαββατοκύριακο και η COP29 δεν αποτελεί εξαίρεση. Έχουμε μια καταρχήν συμφωνία, αλλά αναμένονται περισσότερες συζητήσεις για να επικυρωθεί κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.
Η COP29 ήταν πάντα θέμα χρημάτων. Η κύρια προτεραιότητα στην COP29 είναι η συμφωνία σε έναν νέο στόχο για την αντικατάσταση των σημερινών $100 δισεκατομμυρίων ΗΠΑ ετησίως που παρέχουν οι ανεπτυγμένες χώρες στις αναπτυσσόμενες χώρες για τη μείωση των εκπομπών και την προσαρμογή σε καταστροφές, ο οποίος λήγει το 2025.
Τα βασικά στοιχεία της συμφωνίας που κυκλοφόρησαν το απόγευμα της Παρασκευής από την προεδρία της COP είναι:
• Καλεί όλα τα μέρη να συνεργαστούν για να καταστεί δυνατή η κλιμάκωση της χρηματοδότησης στις αναπτυσσόμενες χώρες για τη δράση για το κλίμα από όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές πηγές σε τουλάχιστον $1,3 τρισεκατομμύρια ετησίως έως το 2025.
• Ο νέος στόχος χρηματοδότησης για το κλίμα (NCQG) είναι $250 δισεκατομμύρια ετησίως έως το 2035 που οι ανεπτυγμένες χώρες «θα αναλάβουν την ευθύνη» να παρέχουν
• Καλεί τις αναπτυσσόμενες χώρες να κάνουν πρόσθετες συνεισφορές, μεταξύ άλλων μέσω της συνεργασίας, για να συμπληρώσουν ή να επτύχουν τον στόχο που ορίζεται παραπάνω.
Το τελευταίο αναφέρεται στην Κίνα, τις πλούσιες αραβικές χώρες και άλλες για να κάνουν τις κατάλληλες εθελοντικές συνεισφορές. Στην πραγματικότητα, η Κίνα ήδη χρηματοδοτεί δισεκατομμύρια δολάρια για το κλίμα σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι φτωχότερες χώρες είναι πολύ απογοητευμένες με αυτήν την προσφορά, επειδή περίμεναν ότι το μεγαλύτερο μέρος των $1,3 τρισεκατομμυρίων θα προέρχονταν από δημόσιες πηγές και θα προσφερόταν χωρίς δεσμεύσεις. Αλλά το να φύγουμε από την COP29 χωρίς οικονομική συμφωνία θα μπορούσε να κάνει τη δουλειά στην COP30 στη Βραζιλία το επόμενο έτος πολύ πιο δύσκολη.
Οι αντιπροσωπείες θα αξιολογήσουν τώρα αυτή τη συμφωνία καθώς οι συνομιλίες προχωρούν σε ένα γύρο που ήταν εκτός του προγράμματος. Είναι πολύ πιθανό να υπάρξει τουλάχιστον μια έκδοση πριν οριστικοποιηθεί η συμφωνία αυτό το Σαββατοκύριακο, αλλά είναι απίθανο να περιέχει σημαντικές αλλαγές.
Ορυκτά καύσιμα
Ένα από τα έγγραφα που έδωσε στη δημοσιότητα η προεδρία της COP29, ως μέρος της τελικής συμφωνίας, έχει τίτλο «Προώθηση των αποτελεσμάτων του παγκόσμιου απολογισμού». Ξεκινά επιβεβαιώνοντας τα αποτελέσματα της πρώτης παγκόσμιας απογραφής στην COP28 και σημειώνει τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας για τη δίκαιη μετάβαση των ΗΑΕ το 2024 και τονίζει τη σημασία της εφαρμογής του.
Αυτό που είναι γνωστό ως «συναίνεση των ΗΑΕ», αναφέρεται στη «μετάβαση από όλα τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα.
Αυτή είναι η πιο κοντινή COP29 για την αντιμετώπιση των ορυκτών καυσίμων. Αν και είναι μόνο μια έμμεση αναφορά, ωστόσο κρατά το θέμα ζωντανό.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρνήθηκε να σχολιάσει σχετικά με τις διαπραγματεύσεις. Η αντιπροσωπεία των ΗΠΑ στην COP29 επίσης δεν έχει απαντήσει προς το παρόν σε αίτημα να σχολιάσει την πληροφορία αυτή. Οι κυβερνήσεις που εκπροσωπούνται στη σύνοδο για το Κλίμα COP29 στο Μπακού είναι επιφορτισμένες με το να συμφωνήσουν σε ένα σαρωτικό χρηματοδοτικό σχέδιο για να βοηθήσουν τις φτωχότερες χώρες να διαχειριστούν τον επιδεινούμενο αντίκτυπο της υπερθέρμανσης του πλανήτη και να μειώσουν τις εκπομπές τους.
Μια συμφωνία για τις αγορές άνθρακα
Μια άλλη συμφωνία που επιτεύχθηκε στην COP29 σχετικά με τα διεθνή πρότυπα άνθρακα, άνοιξε τον δρόμο για τη δημιουργία αγορών άνθρακα που υποστηρίζονται από τον ΟΗΕ, όπως ορίζεται στο άρθρο 6 της Συμφωνίας του Παρισιού, που υπόσχονται να αποφέρουν δισεκατομμύρια δολάρια για τη δράση για το κλίμα.
Υπάρχουν δύο κύριοι μηχανισμοί για να πραγματοποιηθούν τέτοιες συναλλαγές. Σύμφωνα με το άρθρο 6.2, οι χώρες μπορούν να συνάψουν συμφωνίες εμπορίας άνθρακα διμερώς, και το άρθρο 6.4 περιγράφει ένα σύστημα όπου οι εμπορικές συναλλαγές θα πραγματοποιούνται μέσω μιας αγοράς άνθρακα που θα υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, ανοιχτή και στις επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με το άρθρο 6 της Συμφωνίας του Παρισιού, οι χώρες μπορούν να μεταφέρουν πιστώσεις άνθρακα που κερδίζουν από τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για να βοηθήσουν άλλες χώρες να επιτύχουν τους κλιματικούς στόχους τους.
Ποιος αποφασίζει για το κλίμα;
Η UNFCCC επιμένει ότι είναι ο μόνος νόμιμος φορέας που αποφασίζει για το κλίμα και συμφωνεί για τον στόχο χρηματοδότησης για το κλίμα. Αλλά στην πραγματικότητα είναι η G20 που μπορεί να αποφασίσει πώς θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος.
Η G20 είναι εκεί όπου οι μεγάλες οικονομίες λαμβάνουν τις αποφάσεις και τα Ηνωμένα Έθνη είναι εκεί όπου όλες οι χώρες έχουν λόγο.
Τώρα όμως έχουμε άλλη διάσταση. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και η απειλή του να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, απειλεί να εκτροχιάσει την έκβαση της COP29. Θα μπορούσε να αποδειχθεί «ένα σημαντικό πλήγμα στην παγκόσμια δράση για το κλίμα».
Έχει ήδη υπάρξει μεγάλη αβεβαιότητα σε μια εποχή που είναι επείγον να ληφθούν αποφάσεις για τη μείωση των εκπομπών και την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Αντιμετώπιση των εκπομπών
Ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί στον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που αυξάνουν τις θερμοκρασίες. Μια πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ ανέφερε ότι οι παγκόσμιες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι σοβαρά εκτός τροχιάς. Νέα δεδομένα δείχνουν ότι τα θερμαινόμενα αέρια συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ανθρώπινη ύπαρξη.
Είναι πλέον λίγο πολύ βέβαιο ότι το 2024 θα είναι το θερμότερο στον κόσμο που έχει καταγραφεί. Οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους βρίσκονται σε καλό δρόμο για να καταλήξουν περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, γεγονός που θα καθιστούσε το 2024 το πρώτο ημερολογιακό έτος που θα ξεπεράσει αυτό το «συμβολικό σημάδι».
Αυτό το τελευταίο ρεκόρ βοήθησε να γίνει η COP29 το επίκεντρο στην επείγουσα ανάγκη δράσης για τον περιορισμό τυχόν περαιτέρω θέρμανσης.
Μια πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών προειδοποίησε ότι, χωρίς αλλαγή, «ο κόσμος βρίσκεται σε καλό δρόμο να φτάσει τους 3 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα».
Ο ΟΗΕ λέει ότι ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας στον στόχο 1,5 C εξακολουθεί να είναι «τεχνικά εφικτός», αλλά μόνο με τεράστιες περικοπές στις εκπομπές κατά την επόμενη δεκαετία, κάτι που είναι αδύνατο.
Με τον Τραμπ εκτός έρχεται η Κίνα;
Αυτές είναι οι αρχικές ενδείξεις. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Κίνα σχεδιάζει να αναλάβει πιο κεντρικό ρόλο στο μέλλον. Γίνεται πιο ανοιχτή ως προς τα σχέδιά της και πιο συμμετοχική στη διαδικασία COP και μπορεί να αναλάβει πιο ενεργό και συνεργατικό ρόλο σε μελλοντικές COP.
Για πρώτη φορά, Κινέζοι αξιωματούχοι δήλωσαν στην COP29 ότι η χώρα έχει πληρώσει στις αναπτυσσόμενες χώρες περισσότερα από $24,5 δισεκατομμύρια για δράση για το κλίμα από το 2016.
Καθώς η ζήτηση για πράσινη τεχνολογία είναι πιθανό να αυξηθεί στις αναπτυσσόμενες χώρες ως αποτέλεσμα της συμφωνίας COP29, η Κίνα -που είναι σημαντικός εξαγωγέας αυτής της τεχνολογίας- θα έχει πολλά να κερδίσει. Η ανάληψη ενός πιο εξέχοντος ρόλου είναι προς το συμφέρον της και μπορεί μόνο να βοηθήσει.
Παρά τις κατηγορίες ότι αυτή ήταν «μία από τις πιο χαοτικές συναντήσεις της COP», έληξε με μια συμφωνία. Μπορεί να μην είναι ακριβώς αυτό που ήλπιζαν οι αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά, ωστόσο, έχει παραδώσει πόρους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ο κόσμος πρέπει να βρει τρόπους μείωσης των εκπομπών με εποικοδομητικό τρόπο και με συνεπή προσέγγιση. Αλλά αυτό πρέπει να το κάνει «ενώ εξισορροπούμε τις ανάγκες των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο να έχουν οικονομικά προσιτή ενέργεια».
