Στους κινδύνους που προκύπτουν για τα δημοσιονομικά από τέσσερις πηγές, μεταξύ των οποίων η αποκατάσταση των κουρεμένων καταθετών και η κυβερνητική επιχορήγηση προς τη Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου και την Εταιρεία Υποδομών Φυσικού Αερίου, (ΔΕΦΑ / ΕΤΥΦΑ), αναφέρεται το Υπουργείο Οικονομικών.
Πιέσεις ασκούν επίσης οι αυξημένες αιτήσεις στο πλαίσιο του σχεδίου «Ενοίκιο Έναντι Δόσης» της ΚΕΔΙΠΕΣ και η συμφωνία μεταξύ της ΚΕΔΙΠΕΣ και της Ελληνικής Τράπεζας για τη λήξη του Σχεδίου Εγγύησης Δανείων και υποχρεώσεων σε σχέση με τη Συμφωνία Μεταβίβασης Περιουσιακών Στοιχείων.
Σχέδιο Αναπλήρωσης του Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης
Στην ετήσια έκθεση προόδου για το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο της Κύπρου για την περίοδο 2025-2028, Απριλίου 2025 που αναρτήθηκε στις 14 Μάϊου 2025 στην ιστοσελίδα του υπουργείου, αναφέρεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε, στις 20/12/2023, την έναρξη της ηλεκτρονικής υπηρεσίας «Συμμετοχή στο Σχέδιο Αναπλήρωσης του Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης», η οποία επιτρέπει στα επηρεαζόμενα άτομα να υποβάλλουν αιτήσεις, διευκολύνοντας την αξιολόγηση, τον εντοπισμό δικαιούχων και την ανάπτυξη ενός Σχεδίου Μερικής Αναπλήρωσης από την Κυβέρνηση της Κύπρου για πιθανούς δικαιούχους του Ταμείου.
Το τελικό υπόλοιπο του Ταμείου ανέρχεται σήμερα σε €260 εκατ. από κρατικές μεταβιβάσεις με ετήσιο μέσο όρο περίπου €21,7 εκατ. κατά την περίοδο 2014-2025.
Λαμβάνοντας υπόψη την ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι το σύνολο των αιτήσεων των επηρεαζόμενων ατόμων μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας αντιστοιχεί σε ζημιές περίπου €2 δισ., το Υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε πρόσφατα ότι το Σχέδιο Αναπλήρωσης θα περιλαμβάνει την κατανομή συνολικού ποσού €100 εκατ. σε όλους τους δικαιούχους το 2025.
Τονίζεται ότι η προετοιμασία οποιουδήποτε νέου σχεδίου αναπλήρωσης τα επόμενα χρόνια θα λαμβάνει υπόψη τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, καθώς και τη συμμόρφωση με τις εθνικές δεσμεύσεις σε σχέση με την αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών βάσει του Σχεδίου. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρόλο που το ισοζύγιο του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης θα επηρεαστεί αντίστοιχα από την πληρωμή που θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια του 2025, η ταμειακή κατάσταση δεν θα επηρεαστεί, επομένως δεν απαιτείται αναθεώρηση της στρατηγικής του Γραφείου Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους λόγω αυτού του μέτρου.
ΔΕΦΑ
Σημειώνεται ότι η ΔΕΦΑ έχει ζητήσει επιχορήγηση ύψους €70 εκατ. το 2025, η οποία σχετίζεται με την ολοκλήρωση των εργασιών στον χερσαίο τερματικό σταθμό LNG στην περιοχή του Βασιλικού, όπου το έργο μαστίζεται από καθυστερήσεις και την αποχώρηση του Κινέζου εργολάβου πέρυσι. Το ποσό των €70 εκατ. θα αποτελέσει αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΦΑ και της ΕΤΥΦΑ.
Επισημαίνεται ακόμη ότι η Εταιρεία Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) ιδρύθηκε για την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς και του δικτύου φυσικού αερίου και είναι υπεύθυνη για την εισαγωγή, αποθήκευση, διανομή, μεταφορά, προμήθεια και εμπορία φυσικού αερίου, καθώς και για τη διαχείριση του συστήματος διανομής και προμήθειας φυσικού αερίου στην Κύπρο. Το Υπουργικό Συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας εξέδωσε διάταγμα ημερομηνίας 18/06/2008, το οποίο διορίζει τη ΔΕΦΑ ως τον μοναδικό εισαγωγέα και διανομέα φυσικού αερίου στην Κύπρο και δίνει εντολή στη ΔΕΦΑ να προχωρήσει στην εξασφάλιση των απαραίτητων ποσοτήτων φυσικού αερίου με τους καλύτερους εμπορικούς όρους.
Η Εταιρεία Υποδομών Φυσικού Αερίου (ΕΤΥΦΑ) είναι θυγατρική της ΔΕΦΑ και ιδιοκτήτρια όλων των υποδομών που σχετίζονται με το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ) και την επαναεριοποίησή του μέσω της πλωτής μονάδας (FSRU). Η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) συμμετέχει επίσης στην ιδιοκτησία της ΕΤΥΦΑ με ποσοστό 30%.
Το φυσικό αέριο θα διοχετεύεται αρχικά μέσω των υποδομών της ΕΤΥΦΑ σε αδειοδοτημένους παραγωγούς ενέργειας και σε μεταγενέστερο στάδιο σε άλλους καταναλωτές. Η δημιουργία αυτών των υποδομών φυσικού αερίου είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
ΚΕΔΙΠΕΣ
Στην έκθεση γίνεται αναφορά στις αυξημένες αιτήσεις στο πλαίσιο του σχεδίου «Ενοίκιο Έναντι Δόσης» της ΚΕΔΙΠΕΣ.
Με βάση τις εκτιμήσεις της ΚΕΔΙΠΕΣ σχετικά με την αξιοποίηση του προγράμματος και τη μέση αξία των ακινήτων, προβλέπεται ότι θα αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία αξίας €80 εκατ. το 2025 και το 2027 αντίστοιχα και περιουσιακά στοιχεία αξίας €170 εκατ. το 2026. Τα αντίστοιχα ποσά θα επηρεάσουν το δημοσιονομικό ισοζύγιο κατά τη διάρκεια αυτών των τριών ετών, ωστόσο, η ταμειακή κατάσταση του Προϋπολογισμού θα παραμείνει ανεπηρέαστη.
Συμφωνία μεταξύ ΚΕΔΙΠΕΣ και της Ελληνικής Τράπεζας
Όσον αφορά τη συμφωνία μεταξύ της ΚΕΔΙΠΕΣ και της Ελληνικής Τράπεζας για τη λήξη του Σχεδίου Εγγύησης Δανείου και υποχρεώσεις σε σχέση με τη Συμφωνία Μεταβίβασης Περιουσιακών Στοιχείων, αναφέρεται ότι μετά την ολοκλήρωση, όλες οι εγγυήσεις που παρείχε η Κυπριακή Δημοκρατία στην Ελληνική Τράπεζα το 2018 θα τερματιστούν. Ο δημοσιονομικός αντίκτυπος αυτής της συμφωνίας εκτιμάται σε δαπάνες €50 εκατ. ευρώ για το 2026.
Κίνδυνοι και από άλλες πηγές
Στην έκθεση για το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο της Κύπρου για την περίοδο 2025-2028, Οκτωβρίου 2024 που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του υπουργείου επίσης στις 14 Μαΐου 2025, γίνεται αναφορά στους κινδύνους που προκύπτουν από άλλα γεγονότα όπως η πανδημία COVID-19 και ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και οι κλιματικοί κίνδυνοι.
Όσον αφορά την πανδημία Covid-19, επισημαίνεται ότι ενώ ο άμεσος αντίκτυπος στο χαρτοφυλάκιο ήταν περιορισμένος, οι μελλοντικοί κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί λόγω της μειωμένης ικανότητας των ιδιωτών να αποπληρώσουν τα δάνεια.
Σε σχέση με τη σύγκρουση στην Ουκρανία, το ΥΠΟΙΚ εκτιμά ότι οι αυξανόμενες τιμές των βασικών προϊόντων έχουν επηρεάσει τη χρηματοοικονομική σταθερότητα των δανειοληπτών, αυξάνοντας τον κίνδυνο αθετήσεων, ιδίως μεταξύ των ιδιωτών.
Κίνδυνοι κλιματικής αλλαγής
Το Υπουργείο Οικονομικών εργάζεται επί του παρόντος για την ενσωμάτωση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής στη μακροοικονομική μοντελοποίηση και στον δημοσιονομικό σχεδιασμό.
Σημειώνεται ότι στη Δήλωση Δημοσιονομικού Κινδύνου, η οποία υποβάλλεται κάθε χρόνο μαζί με τον εθνικό προϋπολογισμό, το Υπουργείο προσδιορίζει ενδεχόμενες υποχρεώσεις σε σχέση με καταστροφές, κλιματικά και φυσικά φαινόμενα, ωστόσο αυτές δεν ποσοτικοποιούνται.
Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Οικονομικών έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου (ERC), για τη διεξαγωγή ερευνητικής μελέτης σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο πραγματικό και το δυνητικό ΑΕΠ, στα δημόσια οικονομικά και σε βασικούς τομείς της οικονομίας της Κύπρου. Η μελέτη, η οποία θα παραδοθεί σε τρία στάδια, αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Δεκέμβριο του 2025.
Μακροοικονομικές προβλέψεις
Σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ, το 2025 και το 2026, η κυπριακή οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί κατά περίπου 3,1% ετησίως, υποστηριζόμενη από όλες τις συνιστώσες του ΑΕΠ. Η αύξηση του ΑΕΠ θα προέλθει κυρίως από την εγχώρια ζήτηση και, σε μικρότερο βαθμό, από την εξωτερική ζήτηση. Αυτό θα είναι σύμφωνο με την ανάκαμψη που προβλέπεται στην εξωτερική ζήτηση, παρά το εύθραυστο και απαιτητικό εξωτερικό περιβάλλον και τις συνεχιζόμενες γεωπολιτικές εντάσεις.
Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό μοχλό ανάπτυξης, αλλά σε μικρότερο βαθμό από ό,τι το 2024 και να ομαλοποιηθεί σταδιακά μεσοπρόθεσμα, αντανακλώντας τις συνεχιζόμενες αυξήσεις των πραγματικών εισοδημάτων, καθώς και την ανθεκτική αγορά εργασίας. Η δημόσια κατανάλωση θα υποστηρίξει επίσης την οικονομική ανάπτυξη.
Οι επενδύσεις αναμένεται να παραμείνουν ισχυρές και να αποτελέσουν σημαντικό μοχλό ανάπτυξης μαζί με την ιδιωτικήκατανάλωση, λόγω περαιτέρω αυξήσεων στις επενδύσεις σε κατοικίες, αλλά κυρίως από άλλες ιδιωτικές επενδύσεις, υποστηριζόμενες από μεγάλα έργα του ιδιωτικού τομέα που βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς και από τις επενδύσεις μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Οι θετικές επενδυτικές προοπτικές θα υποστηριχθούν επίσης από τις κρατικές επενδύσεις.
Δημοσιονομικό ισοζύγιο
Το 2025, το δημοσιονομικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να μειωθεί κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σε σύγκριση με το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του προηγούμενου έτους, ωστόσο αναμένεται να παραμείνει θετικό και κατά μέσο όρο στο 3,5% του ΑΕΠ. Η επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης κατά τη διάρκεια του 2025 αποδίδεται στον αναμενόμενο αντίκτυπο από πρόσθετα μέτρα, τα οποία ανακοινώθηκαν μετά την υποβολή του Σχεδίου, το οποίο ενσωματώθηκε στο πλαίσιο των τρεχουσών προβλέψεων, με εκτιμώμενο συνολικό αντίκτυπο -0,9% του ΑΕΠ για το έτος.
Κατά την περίοδο 2026-2028, η δημοσιονομική θέση αναμένεται να παραμείνει ισχυρή στο 3,7% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο.
Σε διαρθρωτικούς όρους, το ισοζύγιο του προϋπολογισμού εκτιμάται στο 2,5% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο κατά την περίοδο 2026-2028, όπου το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο προβλέπεται να παραμείνει σε ισχυρή θέση, φτάνοντας κατά μέσο όρο στο 3,8% του ΑΕΠ.
Ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ προβλέπεται να διατηρήσει την καθοδική του πορεία το 2025, υποχωρώντας κάτω από την τιμή αναφοράς του 60% που ορίζεται στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της ΕΕ. Ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά σχεδόν 8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, από 65,3% το 2024 σε 57,4% μέχρι το τέλος του 2025.
Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλεπόμενα πλεονάσματα ταμειακών ροών κατά την περίοδο 2026-2028, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να συνεχίσει την πτωτική του τάση, πέφτοντας σταδιακά στο 43,3% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2028, από 52,6% και 48,4% του ΑΕΠ το 2026 και το 2027, αντίστοιχα.
Σε αξία, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να καταγράψει σημαντική σωρευτική μείωση €2,6 δισ. κατά την περίοδο του Σχεδίου, σε €20,2 δισ. μέχρι το τέλος του 2028 από €21,8 δισ. το 2025. Το υπόλοιπο των ταμειακών αποθεμάτων αναμένεται να διατηρηθεί καθ' όλη τη διάρκεια του σχεδίου.
