Σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), η ΕΕ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, δεν έχει καταφέρει ακόμη να υποστηρίξει αποτελεσματικά την ανάπτυξη των επικουρικών συντάξεων, που θα μπορούσαν να συμπληρώνουν τις κρατικές και να συμβάλλουν στην εξασφάλιση επαρκούς συνταξιοδοτικού εισοδήματος για τους πολίτες της.
Όπως τονίζεται, παρά το δεδομένο της γήρανσης του πληθυσμού της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) δεν στάθηκαν ικανές να ενισχύσουν τον ρόλο των επαγγελματικών συντάξεων που βασίζονται στην απασχόληση στις χώρες της ΕΕ, ούτε να θέσουν σε εφαρμογή το πανευρωπαϊκό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν (PEPP).
Η εν προκειμένω έκθεση δημοσιεύεται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία η Επιτροπή, στο πλαίσιο των σχεδίων της για την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, προτίθεται να επανεξετάσει τα νομικά πλαίσια που διέπουν τα ταμεία επαγγελματικών συντάξεων και το πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό προϊόν, με σκοπό την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ελκυστικότητάς τους.
«Στις οικονομίες της ΕΕ με τις τόσες δημογραφικές και δημοσιονομικές προκλήσεις, οι επικουρικές συντάξεις θα έπρεπε να εδραιώνονται ολοένα και περισσότερο», δήλωσε ο Mihails Kozlovs, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση. «Δυστυχώς, ούτε τα χρηματοδοτούμενα από τον εργοδότη συνταξιοδοτικά συστήματα ούτε το πανενωσιακό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν αποδείχθηκαν τελικά άξια των προσδοκιών, ιδίως υπό το πρίσμα της διασυνοριακής δραστηριότητας. Η λήψη πρόσθετων μέτρων κρίνεται επιβεβλημένη για την ενίσχυσή τους».
Στηρίζεται στις κρατικές συντάξεις η Κύπρος
Όσον αφορά την Κύπρο, η συνταξιοδοτική επάρκεια βασίζεται κυρίως στον πρώτο πυλώνα που αφορά τις κρατικές συντάξεις, καθώς δεν έχουν αναπτυχθεί όσο θα έπρεπε ο δεύτερος και τρίτος πυλώνας συνταξιοδότησης για τις ιδιωτικές και επαγγελματικές συντάξεις.
Πρόσφατα, το Συμβούλιο Οικονομίας εισηγήθηκε τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα διασφαλίζει, μέσω του δεύτερου και τρίτου πυλώνα, τη συμπλήρωση των παροχών του πρώτου πυλώνα και, κατ’ επέκταση, τη συνταξιοδοτική επάρκεια για όλους τους πολίτες της χώρας μας, προχωρώντας σε συγκεκριμένες εισηγήσεις.
Όπως επεσήμαναν εξάλλου στον «Π» αρχές του μήνα, καθηγητές χρηματοοικονομικών, οι Κύπριοι βρίσκονται οι Κύπριοι για τις συντάξεις που θα λαμβάνουν στο μέλλον, κτυπώντας καμπανάκι για την αναγκαιότητα ενίσχυσης της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα ζητούν τη σύσταση Ανεξάρτητης Εποπτικής Αρχής για τον συνταξιοδοτικό και τον ασφαλιστικό τομέα. Παράλληλα, έκαναν αναφορά στη χαμηλή εμπιστοσύνη των πολιτών σε θέματα ασφάλισης αλλά και στην τάση μακροχρόνιας αποταμίευσης, που πάσχει στην Κύπρο, τονίζοντας την ανάγκη μακροχρόνιου σχεδιασμού.
Δεν υπάρχει συνολική εικόνα
Τονίζεται ότι προς το παρόν και παρά τις διάφορες πρωτοβουλίες της Επιτροπής, ούτε τα διασυνοριακά επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα ούτε τα πανευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά προϊόντα διαδραματίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στην αγορά επικουρικών συντάξεων της ΕΕ.
Και ενώ, σύμφωνα με σχετικές εκτιμήσεις, τα ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία αξίας 2,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ και εξυπηρετούν περί τα 47 εκατομμύρια εργαζομένους και συνταξιούχους, οι διασυνοριακές δραστηριότητές τους παραμένουν συγκεντρωμένες σε μικρό αριθμό χωρών, στις οποίες τα χρηματοδοτούμενα από τον εργοδότη συνταξιοδοτικά συστήματα είχαν ήδη ρίζες από το παρελθόν.
Η κατάσταση αυτή οφείλεται κυρίως σε παράγοντες πέραν της αρμοδιότητας της ΕΕ, το ΕΕΣ ωστόσο υπογραμμίζει επίσης ότι η ΕΕ έχει επιβάλει επιπλέον απαιτήσεις για τα διασυνοριακά ταμεία, γεγονός που επιτείνει ακόμη περισσότερο τη μειονεκτική θέση τους.
Το πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό προϊόν έχει ενεργοποιηθεί από τον Μάρτιο του 2022, ως μια εναλλακτική επιλογή για τους εργαζομένους που επιθυμούν να αποταμιεύσουν, ενόψει της συνταξιοδότησής τους, σε ένα προϊόν με δυνατότητα μεταφοράς εντός της ΕΕ.
Ωστόσο, επισημαίνεται, η απουσία φορολογικών κινήτρων και το ανώτατο όριο του 1 % για τα έξοδα και τις προμήθειες περιορίζουν την ελκυστικότητά του. Το 2025, στην ΕΕ υπάρχει μόνο ένα πανευρωπαϊκό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν (PEPP). Μέχρι στιγμής ωστόσο η απήχησή του είναι εξαιρετικά περιορισμένη, με λιγότερους από 5 000 αποταμιευτές και υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία αξίας χαμηλότερης από 12 εκατομμύρια ευρώ.
«Κάτι που έχει καίρια σημασία για τους πολίτες, καθώς πλησιάζουν τη συνταξιοδότηση, είναι η πρόσβαση σε ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με τις συντάξεις», σημειώνεται.
‘Παρόλα αυτά, τα σχέδια της ΕΕ για βελτίωση της διαφάνειας στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών δεν έχουν αποφέρει ιδιαίτερους καρπούς. Δεν υπάρχει ακόμη συνολική εικόνα των κρατικών, επαγγελματικών και ατομικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, κάτι που θα βοηθούσε τους πολίτες να διαμορφώσουν αντίληψη του συνολικού μελλοντικού συνταξιοδοτικού εισοδήματός τους», τονίζεται.
