Συνολικά 7.858 επιθεωρήσεις πραγματοποιήθηκαν το 2024, από την Υπηρεσία Επιθεωρήσεων του Υπουργείου Εργασίας, όπου διαπιστώθηκαν 970 περιπτώσεις αδήλωτης εργασίας σε σύνολο 18.526 εργοδοτουμένων.
Σύμφωνα με τα στατιστικά της Υπηρεσίας, το ύψος των προστίμων ανήλθε σε €1.578.100 για την αδήλωτη εργασία και €198.750 για λοιπές παραβάσεις. Το ποσοστό αδήλωτων εργαζομένων κυμάνθηκε στο 5,24%.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας, σε περίπτωση εντοπισμού αδήλωτου ατόμου στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εκδίδεται διοικητικό πρόστιμο ύψους €500 πολλαπλασιαζόμενο επί 7 μήνες, εκτός αν αποδειχθεί από την πλευρά του εργοδότη ότι η περίοδος παραβίασης ήταν μικρότερη.
Σε περίπτωση που αποδειχθεί ότι η περίοδος παραβίασης ήταν μεγαλύτερη, το πρόστιμο πολλαπλασιάζεται επί τους πραγματικούς μήνες. Υπενθυμίζεται ότι στην παγκύπρια τηλεφωνική γραμμή 77778577 γίνονται δεκτές ανώνυμες/ επώνυμες καταγγελίες/πληροφορίες σε σχέση με αδήλωτη εργασία ή παραβίαση των όρων εργοδότησης.
Αυστηροποίηση ποινών για την αδήλωτη εργασία
Υπενθυμίζεται ότι η Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε στις 24 Οκτωβρίου 2024 δύο νομοσχέδια για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της αδήλωτης και παράνομης εργασίας.
Με το πρώτο νομοσχέδιο παραχωρείται η δυνατότητα στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων να εκδίδει διάταγμα με το οποίο να υποχρεώνει τον εργοδότη να δηλώνει τους ουσιώδεις όρους εργοδότησης των εργοδοτουμένων του σε πληροφοριακό σύστημα που θα καθορίζεται στο εν λόγω διάταγμα.
Με το δεύτερο νομοσχέδιο παραχωρείται εξουσία στους επιθεωρητές, σε περίπτωση διαπιστωθείσας αδήλωτης εργασίας μισθωτού, έστω και αν πρόκειται για παράνομη απασχόληση, να επιβάλλουν πρόστιμο €1.000 για κάθε μισθωτό αναφορικά με τον μήνα στον οποίο διαπιστώθηκε η παράβαση.
Πώς λειτουργεί η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων στην Κύπρο
Σύμφωνα με ενημέρωση από την ΣΕΚ, η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων συστάθηκε με νόμο του 2020, με στόχο την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη εποπτεία της εφαρμογής εργατικής νομοθεσίας, περιλαμβανομένων των κανόνων για την αδήλωτη εργασία και τις ασφαλιστέες αποδοχές.
Η Υπηρεσία αποτελείται από επιθεωρητές, βοηθούς επιθεωρητές και τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργού Εργασίας. Ο προϊστάμενος έχει την ευθύνη για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό, τον συντονισμό και την αξιολόγηση των επιθεωρήσεων, καθώς και την ετήσια υποβολή προ γράμματος και έκθεσης έργου. Οι επιθεωρητές πραγματοποιούν ελέγχους σε ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους εργασίας, διερευνούν καταγγελίες και εκπαιδεύουν εργοδότες και εργαζομένους.
Πρόσβαση και εξουσίες επιθεωρητών
Οι επιθεωρητές έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε χώρους εργασίας, ζήτησης εγγράφων και συνεργασίας με άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Υποχρεούνται στη συμπλήρωση δελτίου ελέγχου και στη σύνταξη αναφοράς.
Ο βοηθός επιθεωρητής διαθέτει ίδιες εξουσίες όταν συνοδεύει τον επιθεωρητή.
Αδήλωτη εργασία και διοικητικές κυρώσεις
Ο νόμος προβλέπει αυστηρές ποινές για αδήλωτη εργασία και ανακριβείς δηλώσεις αποδοχών. Το διοικητικό πρόστιμο για εργοδότες φτάνει τα €500 ανά εργαζόμενο και αυξάνεται σε περίπτωση υποτροπής. Το συνολικό πρόστιμο μπορεί να ανέλθει σε €5.000 ή και €10.000 σε περίπτωση επανάληψης της παράβασης. Για αυτοτελώς εργαζόμενους, επιβάλλεται πρόστιμο €200 ανά μήνα απασχόλησης.
Διαδικασία επιβολής και ένσταση
Η διαδικασία ξεκινά με την επίδοση ειδοποίησης διαπίστωσης παράβασης, με τον εργοδότη να έχει περιθώριο πέντε ημερών για υποβολή παραστάσεων. Η πράξη επιβολής προστίμου εκτελείται εντός 30 ημερών. Σε περίπτωση έγκαιρης πληρωμής, προβλέπεται έκπτωση 30%, ενώ για καθυστέρηση επιβάλλεται επιπλέον χρέωση €50 ημερησίως.
Μητρώα και υποχρεώσεις εργοδοτών
Οι εργοδότες υποχρεούνται να τηρούν μητρώο προσλήψεων και να υποβάλλουν αιτήσεις εγγραφής μισθωτών εγκαίρως στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Ο μισθωτός τεκμαίρεται ότι απασχολείτο επί έξι μήνες με μιάμιση φορά τις βασικές αποδοχές, εκτός αν ο εργοδότης αποδείξει το αντίθετο.
Προστασία επιθεωρητών
Η παρεμπόδιση έργου επιθεωρητή συνιστά αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή πρόστιμο έως €5.500. Οι επιθεωρητές προστατεύονται από ποινικές διώξεις για ενέργειες που εκτελέστηκαν καλόπιστα κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
