Ιδιαίτερη προσοχή για την έκθεση των κυπριακών τραπεζών στον τομέα των ακινήτων συστήνει η ΕΕ, ακολουθώντας τις συστάσεις της Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση μεταμνημονιακής επιτήρησης της Κύπρου, η αύξηση των τιμών των ακινήτων επιβραδύνθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2025, υποδηλώνοντας μια αναδυόμενη σταθεροποίηση, και δεν υπάρχουν σημαντικά σημάδια υπερτίμησης. Παρ' όλα αυτά, τονίζεται, οι τράπεζες και οι μη χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν σημαντική έκθεση σε ακίνητα, γεγονός που δικαιολογεί συνεχή στενή παρακολούθηση.
Τάση σταθεροποίησης με ενδεχόμενους κινδύνους
Ανησυχίες για την έκθεση του χρηματοοικονομικού τομέα στον τομέα ακινήτων, εξέφρασαν τον Ιούλιο και τεχνοκράτες της Κεντρικής Τράπεζας.
Στο πλαίσιο παρουσίασης της ετήσιας Έκθεσης Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕΧΣ) για το 2024 , σημειώθηκε ότι η αγορά ακινήτων παρουσιάζει τάσεις σταθεροποίησης, με επιβράδυνση στο ρυθμό αύξησης των τιμών. Παρόλα αυτά, τονίστηκε, η έκθεση του χρηματοοικονομικού τομέα στον τομέα ακινήτων, σε συνδυασμό με πιθανή υποχώρηση της ζήτησης και σημαντική διόρθωση στις τιμές, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ενεργητικού και την φερεγγυότητα των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων στο μέλλον.
Οι πιέσεις στις διεθνείς αγορές, οι διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας και η πιθανή υποχώρηση της παγκόσμιας επενδυτικής διάθεσης, τόνισε στην Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας η ΚΤ, ενδέχεται να επηρεάσουν τη ζήτηση για εγχώρια ακίνητα.
Κατά το 2024, παρατηρήθηκε τάση σταθεροποίησης τόσο των τιμών όσο και των όγκων συναλλαγών στην εγχώρια αγορά ακινήτων, έπειτα από δύο χρόνια έντονης ανόδου. Η επιβράδυνση της εξωτερικής ζήτησης, σε συνδυασμό με ήπια αύξηση της προσφοράς και μερική μείωση στο κατασκευαστικό κόστος, συνέβαλαν στη μείωση του ρυθμού αύξησης των τιμών της αγοράς .
«Παρότι δεν καταγράφονται ενδείξεις γενικευμένης υπερτίμησης, η υψηλή έκθεση του εγχώριου τραπεζικού τομέα στα ακίνητα παραμένει πηγή κινδύνου», τόνισε η εποπτική αρχή.
Η ΚΤ υπογράμμισε ότι η μεγάλη έκθεση του τραπεζικού τομέα στην αγορά ακινήτων τον καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτο ως προς την κινητικότητα των τιμών των ακινήτων.
«Παρά την τάση σταθεροποίησης της αγοράς ακινήτων το 2024 και την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών, ενδεχόμενη απότομη υποχώρηση λόγω μείωσης της εξωτερικής ζήτησης ή νέων γεωπολιτικών πιέσεων, θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς τις αξίες των εξασφαλίσεων, με επιπτώσεις στην κεφαλαιακή επάρκεια των πιστωτικών ιδρυμάτων», υπέδειξε.
Θετικό, παρατήρησε η ΚΤ, είναι το γεγονός ότι δεν έχει παρατηρηθεί οποιαδήποτε απότομη πιστωτική επέκταση σε κατηγορίες δανείων εξασφαλισμένα με ακίνητα, ούτε σε δάνεια προς τον κλάδο ακινήτων. Επιπλέον, εκτίμησε ότι η υιοθέτηση από τα πιστωτικά ιδρύματα αυστηρότερων δεικτών δανείου-προς-αξία (ΔπΑ) για νέα δάνεια το 2024, προσφέρει σημαντικό περιθώριο απορρόφησης μελλοντικών ζημιών για τα πιστωτικά ιδρύματα από τους πιο πάνω κινδύνους».
Ευπάθεια και για εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων
Αντιστοίχως, πρόσθεσε, ιδιαίτερη ευπάθεια στον τομέα των ακινήτων παρουσιάζουν και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων (ΕΕΠ), τόσο λόγω της άμεσης έκθεσής τους όσο και της μεγάλης συγκέντρωσης δανείων τα οποία εξασφαλίζονται με ακίνητα.
Παρόλο που οι περισσότερες από τις χορηγήσεις στους ισολογισμούς των ΕΕΠ είναι ήδη απομειωμένες, ένα σημαντικό μέρος παραμένει ενεργό και ευάλωτο σε ενδεχόμενη επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Η πορεία των τιμών στην αγορά ακινήτων καθορίζει άμεσα τις προβλέψεις και την αξία των εξασφαλίσεων στα χαρτοφυλάκια των ΕΕΠ.
Παράλληλα η ΚΤ σημείωσε ότι τα άλλα μη τραπεζικά χρηματοοικονομικά ιδρύματα (ΜΤΧΙ), και ειδικότερα ο ασφαλιστικός τομέας και ο τομέας των επενδυτικών ταμείων, αποκτούν σταδιακά μεγαλύτερη σημασία για την κυπριακή οικονομία, ενώ ταυτόχρονα παραμένουν ευάλωτα σε εξωτερικές διακυμάνσεις.
Η άμεση έκθεση των ΜΤΧΙ σε ακίνητα παραμένει περιορισμένη ωστόσο, η σημαντική έκθεση σε περιουσιακά στοιχεία που αποτιμώνται με βάση τις τρέχουσες τιμές αγοράς, όπως μετοχές και ομόλογα, καθιστά τα ΜΤΧΙ ευάλωτα σε εξωτερικούς κραδασμούς. Η αυξανόμενη σημασία των MΤXI για την εγχώρια οικονομία, παρότι ενισχύει τη διαφοροποίηση και προσφέρει εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και επενδυτικών επιλογών, δημιουργεί την ανάγκη για ενισχυμένη παρακολούθηση σε περιόδους υψηλής μεταβλητότητας
Καμπανάκι και από ΔΝΤ
Υπενθυμίζεται ότι το ΔΝΤ τόνισε τον Ιούνιο ότι η έκθεση του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας σε ακίνητα είναι σημαντική και απαιτεί συνεχή παρακολούθηση.
Στην αναλυτική του έκθεση για την Κύπρο, ανέφερε ότι η έκθεση είναι τόσο άμεση, μέσω δανεισμού σε μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις (ΜΧΕ) του τομέα (26% των δανείων), όσο και έμμεση, μέσω δανείων που εξασφαλίζονται με ακίνητα (με το 34% των δανείων νοικοκυριών να εξασφαλίζονται με οικιστικά ακίνητα και το 30% των δανείων ΜΧΕ να εξασφαλίζονται με εμπορικά ακίνητα).
