Η ψήφιση από τη Βουλή των Ελλήνων του νομοσχεδίου για τη δημιουργία του εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης «Pharos» (AI Factory «Pharos») βάζει και την Κύπρο στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική για την ανάπτυξη εφαρμογών ΤΝ, καθώς η χώρα συμμετέχει μέσω μιας συνδεδεμένης δομής (AI Factory Antenna) που θα συνεργάζεται στενά με το «Pharos».
Το «Pharos» αποτελεί το ελληνικό AI Factory στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της EuroHPC Joint Undertaking, η οποία στοχεύει στη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού δικτύου υποδομών Τεχνητής Νοημοσύνης και υπερυπολογιστικής ισχύος.
Το «Pharos» θα λειτουργήσει ως κεντρικός κόμβος ανάπτυξης, δοκιμής και εφαρμογής λύσεων Τεχνητής Νοημοσύνης, παρέχοντας πρόσβαση σε ισχυρούς υπολογιστικούς πόρους, δεδομένα και εξειδικευμένη τεχνογνωσία σε ερευνητές, νεοφυείς επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και τον δημόσιο τομέα. Η υποδομή θα αξιοποιηθεί σε κρίσιμους τομείς, όπως η υγεία, η πολιτική προστασία, η ενέργεια, η βιώσιμη ανάπτυξη και η γλώσσα. Το «Pharos» θα έχει ως υπολογιστική βάση τον νέο εθνικό υπερυπολογιστή «Δαίδαλο», μια υπολογιστική εγκατάσταση που δημιουργείται στο Λαύριο, στις εγκαταστάσεις του Πολιτιστικού και Βιομηχανικού Πάρκου, και θα είναι από τις ισχυρότερες πανευρωπαϊκά.
Στο «Pharos» συμμετέχουν ο Δημόκριτος, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», ενώ συνδεδεμένοι φορείς είναι μεταξύ άλλων το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Πατρών.
Η λειτουργία του «Pharos» βασίζεται σε ένα μεικτό σχήμα χρηματοδότησης. Το 65% προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και το 35% από ευρωπαϊκούς πόρους, μέσω της πρωτοβουλίας EuroHPC. Για τη λειτουργία του «Pharos» και των υπερυπολογιστικών υποδομών, τα πρώτα τρία χρόνια η χρηματοδότηση θα καλυφθεί κατά 50% από το ελληνικό Δημόσιο και κατά 50% από τη EuroHPC.
Η κυπριακή συμμετοχή
Ο σχεδιασμός του «Pharos» προβλέπει τη συμμετοχή της Κύπρου μέσω του Pharos-CY — ενός AI Factory Antenna που έχει επιλεγεί και χρηματοδοτείται επίσης από την EuroHPC-JU και την κυπριακή κυβέρνηση. Αυτή η δομή λειτουργεί ως συνδεδεμένο περιφερειακό hub που συνεργάζεται με το ελληνικό Pharos.
Το Pharos-CY στην Κύπρο θα παρέχει πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους και προηγμένα εργαλεία AI, μέσω σύνδεσης με το ελληνικό Pharos και την υπερυπολογιστική υποδομή «Δαίδαλος». Θα επικεντρώνεται σε τομείς όπως υγεία, βιωσιμότητα, πολιτισμός και γλώσσα, με στόχο να αναπτυχθούν καινοτόμες λύσεις ΤΝ στην κυπριακή κοινωνία και οικονομία. Θα συμμετέχουν ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα από την Κύπρο (π.χ. The Cyprus Institute και άλλοι εταίροι), δημιουργώντας ένα ευρύτερο οικοσύστημα συνεργασίας.
Η κυπριακή αυτή μονάδα λειτουργεί συμπληρωματικά προς τον ελληνικό κόμβο, ενισχύοντας τη διασυνοριακή συνεργασία και επιτρέποντας την αξιοποίηση των υποδομών και των υπηρεσιών του «Pharos» από την κυπριακή ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα.
Η συμμετοχή της Κύπρου εντάσσεται στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δημιουργία περιφερειακών οικοσυστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης και ενισχύει τον ρόλο της Ανατολικής Μεσογείου στον ευρωπαϊκό ψηφιακό μετασχηματισμό.
Με το AI Factory «Pharos» και τη συμμετοχή της Κύπρου, Ελλάδα και Κύπρος επιχειρούν να τοποθετηθούν στον πυρήνα των ευρωπαϊκών εξελίξεων στην Τεχνητή Νοημοσύνη, μετατρέποντας την τεχνολογία σε μοχλό ανάπτυξης, καινοτομίας και περιφερειακής συνεργασίας.
