Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διορίσει ειδικό απεσταλμένο για το Κυπριακό αποτελεί μια θετική εξέλιξη και έρχεται να συμπληρώσει και να ενισχύσει την προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και την απόφασή του να ενεργοποιήσει εκ νέου τη Μαρία Άνχελα Ολγκίν ως προσωπική του απεσταλμένη, η οποία αναμένεται να έρθει στην Κύπρο πριν εκπνεύσει ο Μάιος. Επί της ουσίας, ο διορισμός ενός πολύπειρου τεχνοκράτη της Κομισιόν, όπως είναι ο Αυστριακός Γιοχάνες Χαν, είναι μια ένδειξη ότι η διαδικασία για το Κυπριακό μπορεί να εισέλθει εκ νέου σε ένα κομβικό σημείο αναφοράς, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος πως οι δύο αξιωματούχοι των ΗΕ και της ΕΕ θα συμβάλουν στη διαμόρφωση του κλίματος μιας νέας πενταμερούς διάσκεψης για το πρόβλημα, η οποία είναι προγραμματισμένη προς τα τέλη Ιουλίου.
Είναι ακόμη σαφές πως η Κομισιόν πήρε την απόφαση διορισμού ειδικού απεσταλμένου μόνο χάρη στην αποφασιστικότητα που επέδειξε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών να κρατήσει εν ζωή τη διαδικασία, ειδικά μετά και την πραγματοποίηση της πενταμερούς του περασμένου Μαρτίου στη Γενεύη.
Μέση λύση
Ο διορισμός του Γιοχάνες Χαν ως ειδικού απεσταλμένου της προεδρίας της ΕΕ για το Κυπριακό δεν κινήθηκε στη λογική ενός διορισμού πολιτικού στελέχους της Επιτροπής, όπως επιδίωκε ο Νίκος Χριστοδουλίδης εδώ και αρκετό καιρό. Θυμίζουμε πως σχεδόν από την ανάληψη των καθηκόντων του, εν μέσω μιας άκρατης παραφιλολογίας, ο ίδιος ο Πρόεδρος διέρρεε ότι η ΕΕ ετοιμαζόταν να διορίσει πολιτικό πρόσωπο για την Κύπρο και μάλιστα στο επίπεδο της πρώην Γερμανίδας Καγκελαρίου, Άνγκελα Μέρκελ. Ο Αυστριακός πρώην επίτροπος δεν είναι μεν υψηλό πολιτικό πρόσωπο αλλά σαφώς θεωρείται μια μέση λύση σε επίπεδο στάτους. Ωστόσο έχει ενδιαφέρον το περιεχόμενο της ανακοίνωσης της Κομισιόν για τον διορισμό και κυρίως για το γεγονός ότι ο απεσταλμένος:
- «Θα αναφέρεται στην πρόεδρο Von Der Leyen και θα συμβάλει στη διαδικασία διευθέτησης στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, σε στενή συνεργασία με την προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο, Μαρία Άνχελα Ολγκίν».
Ενώ σημειώνεται ακόμη ότι:
- «Ο ορισμός αυτός υπογραμμίζει τη δέσμευση της Επιτροπής για την επανένωση της Κύπρου, με στόχο τη διασφάλιση μιας λειτουργικής και βιώσιμης συνολικής διευθέτησης σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές, τις αξίες και τη νομοθεσία της ΕΕ».
Ποιος είναι ο Χαν
Ο Γιοχάνες Χαν διετέλεσε τρεις συνεχόμενες θητείες Ευρωπαίος επίτροπος: Για την Περιφερειακή Πολιτική (2010-2014), για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και τις Διαπραγματεύσεις για τη Διεύρυνση (2014-2019) και για τον Προϋπολογισμό και τη Διοίκηση (2019-2024). Πριν από το έργο του σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ήταν υπουργός Επιστημών και Έρευνας της Αυστρίας από το 2007 έως το 2010 και μέλος της περιφερειακής κυβέρνησης της Βιέννης για τέσσερα χρόνια. Η τεχνοκρατική αυτή εμπειρία αποτελεί προφανώς και ένα εκ των δυνατών σημείων του απεσταλμένου της ΕΕ, από τη στιγμή κατά την οποία έχει τη βάση για συζητήσεις αναφορικά με τα ευρωτουρκικά και με χειρισμούς που είναι δυνατόν να δώσουν αμοιβαίο όφελος και να δημιουργήσουν μια κατάσταση win win, για όλες τις πλευρές.
Φερέγγυος για την άλλη πλευρά;
Επί του παρόντος ωστόσο θα πρέπει να διαφανούν οι προθέσεις του και κατά πόσο ο συγκεκριμένος απεσταλμένος μπορεί να παρουσιαστεί ως φερέγγυος συνομιλητής με την Τουρκία, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι η τουρκική διπλωματία αντιμετωπίζει με καχυποψία έναν εκπρόσωπο της Αυστρίας έστω και αν είναι εκ της πρακτικής, τεχνοκρατικού προσανατολισμού και όχι ένα ατόφιο πολιτικό πρόσωπο.
Με βάση τα ώς τώρα δεδομένα, είναι φανερό πως αυτός ο διορισμός από πλευράς της Κομισιόν σε τίποτα δεν προσομοιάζει με την προηγούμενη ξεκάθαρη και σε βάθος ανάμειξη της ΕΕ στη διαδικασία στο Κυπριακό η οποία οδήγησε στο Κραν Μοντανά. Είναι μεν ενδιαφέρων ως διορισμός, αφού έστω και σε αυτό το επίπεδο δημιουργείται μια κινητικότητα, δεν θεωρείται δε επί του παρόντος καταλυτική εξέλιξη από τη στιγμή κατά την οποία οι οποιεσδήποτε δυναμικές θα διαφανούν από το εύρος και τον προσανατολισμό που θα αναπτύξει η Άνχελα Μαρία Ολγκίν όταν επιστρέψει στη Λευκωσία. Σε συνάρτηση πάντα με τη στάση των δύο πλευρών, όχι στο επίπεδο των διακηρύξεων και των εσωτερικών ισορροπιών αλλά στο επίπεδο της πρακτικής αντιμετώπισης των κρίσιμων θεμάτων τα οποία αναποφεύκτως θα τεθούν στο τραπέζι.
Οι φόβοι των Βρυξελλών
Θα πρέπει ακόμη να σημειωθεί πως, όπως ανέφερε στον «Π» ανώτερη ευρωπαϊκή πηγή, απο τον διορισμό του Γιοχάνες Χαν προκύπτουν δύο βασικοί φόβοι που προβληματίζουν τις Βρυξέλλες και που αφορούν τη στάση των δύο πλευρών:
- Ο πρώτος φόβος έχει να κάνει με μια πιθανή αρνητική στάση της Άγκυρας και της τουρκοκυπριακής πλευράς απέναντι στον νεοδιορισθέντα Ευρωπαίο τεχνοκράτη.
- Ο δεύτερος φόβος είναι μια πιθανή, βαρύγδουπης μορφής, θριαμβολογία της ελληνοκυπριακής πλευράς, αναφορικά με τον διορισμό του απεσταλμένου.
Όπως αναφέρει η ίδια πηγή, οι δύο πιο πάνω εκδοχές, εάν επαληθευτούν, δεν θα συνδράμουν στη διαμόρφωση ενός σταθερού σχεδιασμού με θετικό πρόσημο και τους φόβους αυτούς ήλθε να επιβεβαιώσει με την πρώτη αντίδρασή του ο Τουρκοκύπριος ηγέτης κάνοντας λόγο για μονομερή προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αγνοεί τις πολιτικές πραγματικότητες και τις ευαίσθητες ισορροπίες στο νησί, επαναλαμβάνοντας και πάλι ότι η ΕΕ δεν μπορεί να εμπλακεί σε καμία διαδικασία χωρίς τη συγκατάθεση της τ/κ πλευράς. Ο Ερσίν Τατάρ υποστήριξε επίσης ότι το λεκτικό στην ανακοίνωση του διορισμού του κ. Χαν «αποκαλύπτει σαφώς τον στόχο της ε/κ πλευράς να προετοιμάσει ξανά το έδαφος για την εξαντλημένη θέση της ομοσπονδίας». Στη δική του αντίδραση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτήρισε την κίνηση της ΕΕ «ως ουσιαστικής σημασίας, η οποία δηλώνει την αποφασιστικότητα και προσήλωση της ΕΕ να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επανέναρξη των συνομιλιών», ενώ εμφανίζει επισης τη δική του δράση ως καταλύτη αυτής της απόφασης της ΕΕ, την οποία μάλιστα χαρακτηρίζει ως «στρατηγικής σημασίας».
