Η πρόσφατη φονική πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό, εκτός από καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες, έθεσε στο δημόσιο διάλογο το ζήτημα της αποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού. Το κράτος φάνηκε και σε αυτή τη περίπτωση κάθε άλλο παρά έτοιμο να αντιμετωπίσει επιτυχώς την πυρκαγιά, σε μια εποχή ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας και της ευρείας χρήσης εργαλείων όπως αυτό της τεχνητής νοημοσύνης.
Τέθηκαν μια σειρά ερωτημάτων όπως: γιατί δεν λειτουργεί στη χώρα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την εκκένωση περιοχών ή γιατί δεν επιλέγεται η μεγάλη επένδυση σε τεχνολογία πρόληψης των πυρκαγιών εφόσον το εν λόγω πρόβλημα είναι διαχρονικό και δοκιμάζει επανειλημμένα την Κύπρο.
Ψηφιοποίηση του κράτους
Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια το κυπριακό κράτος, όπως και τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ, προβάλει εκτεταμένα την ψηφιοποιήση του την αλλά και γενικά την έννοια του ψηφιακού κράτους. Σε καμπάνιες όπως αυτή του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής για την χρήση τεχνητής νοημοσύνης στη διακυβέρνηση (συνολικής αξίας 5 εκατομμύριών ευρώ) προβάλλεται μια εικόνα ενός πιο σύγχρονου και ανθεκτικού κράτους το οποίο βρίσκεται πιο δίπλα στον πολίτη.
Ιδιαίτερα προβεβλημένη είναι και η υπηρεσία gov.cy η οποία πάρα ταύτα έχει διευκολύνει την πρόσβαση σε ορισμένες κρατικές υπηρεσίες. Άλλο παράδειγμα ήταν και η δημιουργία της υπηρεσίας e- kalathi που παρέχει πληροφορίες για τις τιμές διαφόρων προϊόντων σε διαφορετικά υπερκαταστήματα ανά την Κύπρο.
Παράλληλα, η Κύπρος κατέγραψε πρόοδο στην ετήσια Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «State of the Digital Decade 2024», η οποία αξιολογεί την ψηφιακή ετοιμότητα των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και την πορεία για υλοποίηση των στόχων της Ψηφιακής Δεκαετίας 2030. Η υψηλότερη αύξηση καταγράφεται ως προς την ανάπτυξη υποδομών συνδεσιμότητας Gigabit και το ποσοστό ειδικών Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην αγορά εργασίας. Στη διάσταση «ψηφιοποίηση των κρατικών υπηρεσιών», η Κύπρος παρουσιάζει όπως αναφέρεται βελτίωση της τάξης του 16,3%, ποσοστό πολλαπλάσιο σε σχέση με το 3,1% που αποτελεί τον μέσο ρυθμό αύξησης στην Ευρώπη.
Οι νέοι δεν πείθονται
Σε πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από την πλατφόρμα Ekfracy τον Απρίλιο του 2025 σε νέους ηλικίας 18-35, προέκυψε ότι η συστηματική χρήση κρατικών ψηφιακών υπηρεσιών παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη (1.6%). Ο Ψηφιακός Βοηθός της πύλης gov.cy δεν έχει χρησιμοποιηθεί από το 63.3% των ερωτηθέντων, ενώ το 31.6% δεν έχει εγκαταστήσει την εφαρμογή «Ψηφιακός Πολίτης» παρότι γνωρίζει την ύπαρξή της. Επιπλέον, το 15.8% δηλώνει άγνοια για την εφαρμογή.
Παράλληλα, το 35.6% αξιολογεί τις υφιστάμενες υπηρεσίες ως ανεπαρκείς, ενώ το 40.7% δηλώνει μέτρια ικανοποίηση και το 25.9% αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στη χρήση τους. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι οι τομείς που αναδεικνύονται ως προτεραιότητα για ψηφιακή αναβάθμιση είναι οι υπηρεσίες υγείας (24.1%), η έκδοση εγγράφων (22.4%) και η φορολογική διαχείριση (17.2%). Φανταζόμαστε πως μια αντίστοιχη έρευνα σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας θα είχε αντίστοιχα αποτελέσματα.
Ένα πείραμα
Τα παραπάνω θέτουν μια σειρά από προβληματισμούς: Πέρα από την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, μπορεί το κράτος να καλύψει στο σύγχρονο περιβάλλον τις όλο και διευρυνόμενες λαϊκές ανάγκες; Είναι σύγχρονο, ψηφιακό και αποτελεσματικό όσον αφορά την εξυπηρέτηση των πολιτών του;
Με βάση αυτά τα ερωτήματα ο «Π» επιχείρησε ένα απλό πείραμα. Απέστειλε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε 11 από τα υπουργεία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σκοπός αυτής κίνησης ήταν να διαπιστώσουμε αν οι κρατικές αυτές υπηρεσίες θα απαντήσουν, πόσο γρήγορα αλλά και πόσο κατατοπιστικά σε ένα απλό ερώτημα ενός πολίτη, μέσα στην περίοδο του καλοκαιριού.
Με βάση τις απαντήσεις που είχαμε σας παρουσιάζουμε παρακάτω:
Ποια υπουργεία μας απάντησαν και ποια όχι
Εκ των 11 ηλεκτρονικών μηνυμάτων που αποστείλαμε σε ισάριθμα υπουργεία μας απαντήθηκαν τα 6, σε διάστημα άνω των 15 ημερών:
1. Το μήνυμα στο Υπουργείο Υγείας: σε ποιες περιπτώσεις παρέχει οικονομική βοήθεια το Υπουργείο Υγείας και ποιες διαδικασίες πρέπει να ακολουθήσουμε, για να εξασφαλίσουμε τέτοια βοήθεια; (απαντήθηκε εντός 44 λεπτών)
2. Το μήνυμα στο Υπουργείο Εξωτερικών: το τηλέφωνο της Πρεσβείας της Κύπρου στην Τεχεράνη και με ποιον μπορώ να επικοινωνήσω στο Υπουργείο, σε περίπτωση οποιουδήποτε προβλήματος; (απαντήθηκε εντός μιας ημέρας)
3. Το μήνυμα στο Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας: Πληροφορίες για το Πρόγραμμα Γυναικείας Επιχειρηματικότητας που επιχορηγεί η Ευρωπαϊκή Ένωση (απαντήθηκε εντός έξι ημερών)
4. Το μήνυμα στο Υπουργείο Εσωτερικών: Πληροφορίες για μηχανογράφηση του τμήματος κτηματολογίου στην περιοχή Αγίας Βαρβάρας Πάφου; (απαντήθηκε εντός εφτά ημερών)
5. Το μήνυμα στο Υπουργείο Οικονομικών: Πόσο εισόδημα πρέπει να έχει κάποιος για να συμπληρώνει φορολογική δήλωση και ποια άλλα έντυπα χρειάζεται να επισυνάπτονται; (απαντήθηκε εντός οχτώ ημερών)
6. Το μήνυμα στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων: Ποιοι δικαιούνται δημόσιο βοήθημα, ποιες διαδικασίες ακολουθούνται για να αιτηθεί κάποιος και ποια άλλα έντυπα χρειάζεται να επισυνάπτονται; (απαντήθηκε εντός δεκατριών ημερών)
Τα υπουργεία τα οποία, μέχρι και την στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, δεν απάντησαν είναι 5 και τα ερωτήματα που τους απευθύναμε είναι τα εξής:
- Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως: Πώς μπορώ να επικοινωνήσω με την αρμόδια επιτροπή παραπόνων εναντίον της Αστυνομίας;
-
Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος: Το υπουργείο καλύπτει μέρος εξόδων για γεωτρήσεις και σε ποιες περιπτώσεις;
-
Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων: Το όχημά μου είναι έξι χρονών και δεν έχω πάρει ειδοποίηση για τεχνικό έλεγχο. Χρειάζεται να περάσει από το συγκεκριμένο έλεγχο; Και κάθε πόσο πρέπει να γίνεται;
-
Υπουργείο Άμυνας: Ποιες διαδικασίες ακολουθούνται για απαλλαγή ενός οπλίτη από την Εθνική Φρουρά;
-
Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας: Πώς μπορούμε να ζητήσουμε μεταγραφή του παιδιού μας από το Δημοτικό Σχολείο Μαθιάτη, στο Δημοτικό Σταυρού στο Στρόβολο;
Αμείλικτα ερωτήματα
Από το παραπάνω δεδομένα προκύπτουν μια σειρά από ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν από τις αρμόδιες ηγεσίες.
Είναι ή όχι επαρκώς στελεχωμένα τα αρμόδια τμήματα του κρατικού μηχανισμού και ιδίως μέσα στην περίοδο του καλοκαιριού ;
Ιεραρχείται ψηλά το ζήτημα της έγκαιρης και ικανοποιητικής εξυπηρέτησης των πολιτών σε μια σειρά από ζητήματα ;
Υπάρχουν ή όχι όλα τα αναγκαία μέσα και δεδομένα όχι μόνο για την επίλυση αποριών των πολιτών αλλά και την επίλυση πιο πρακτικών ζητημάτων;
Μετά και την εμπειρία των φονικών πυρκαγιών έχουν ληφθεί υπόψη παραλείψεις, κενά ή αβλεψίες στον κρατικό μηχανισμό ;
Τα ερωτήματα αυτά θα έρχονται και θα επανέρχονται, εκτός αν η επάρκεια του κρατικού μηχανισμού απαιτηθεί επιτακτικά από τους πολίτες, και αποτελέσει βαρύνων κριτήριο και για την πολιτική τους στάση.
