Να τερματίσει την κατοχή, μέσω διαπραγματεύσεων για μια συνολική λύση που θα επανενώσει την Κύπρο σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, κάλεσε τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την ομιλία του, την Τετάρτη, στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. «Είμαι πανέτοιμος», ανέφερε, «για να αναλάβω αυτή την ευθύνη, να ανταποκριθώ στο κάλεσμα της Ιστορίας για να επανενώσω την πατρίδα μου, να επανενώσω τον λαό μου, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους».
Την Τετάρτη το βράδυ ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδη προσφώνησε την 80ή Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τονίζοντας ενώπιον του σώματος των 193 μελών του διεθνούς οργανισμού τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης σήμερα. «Βρισκόμαστε», τόνισε, «σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για το μέλλον μας. Η διεθνής τάξη πραγμάτων, όπως τη γνωρίζουμε, τίθεται υπό πρωτοφανή αμφισβήτηση, 80 χρόνια μετά την ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που αναδύθηκε από τα ερείπια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δραστικές και απρόβλεπτες γεωπολιτικές αλλαγές. Μιας αστάθειας που φαίνεται να κλιμακώνεται. Ενός αχαρτογράφητου τοπίου που φαίνεται να αντίκειται στη διεθνή τάξη πραγμάτων και στους κανόνες όπως τους γνωρίζουμε. Γινόμαστε μάρτυρες καταστροφικών πολέμων, που συνοδεύονται από ανυπολόγιστες ανθρώπινες τραγωδίες και αδιανόητο ανθρώπινο πόνο. Κατάφορες παραβιάσεις του διεθνούς και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που οδηγούν το παγκόσμιο σύστημα όπως το γνωρίζουμε στα όρια του. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με αύξηση της χρήσης βίας εναντίον κυρίαρχων κρατών, η οποία κλιμακώνεται επικίνδυνα και επεκτείνεται, απειλώντας την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα. Ενώπιον κρατών που χρηματοδοτούν κακόβουλους δρώντες με σκοπό την αποσταθεροποίηση. Διαταράσσοντας κρίσιμες θαλάσσιες διαδρομές ζωτικής σημασίας. Η χρήση νέων και σύγχρονων μέσων πολέμου αυξάνεται, χωρίς τις στοιχειώδεις δικλείδες ασφαλείας. Η παγκόσμια ασφάλεια υπονομεύεται συνεχώς».
Ακολούθως αναφέρθηκε στην ραγδαία αλλαγή του κόσμου, τονίζοντας ότι «βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πρόκληση της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης, που απειλούν την ασφάλεια και την ευημερία των παιδιών μας. Και η κλιματική αλλαγή προβάλλει απειλητικά - απειλώντας τον βιοπορισμό, αποσταθεροποιώντας οικονομίες και δημιουργώντας νέες μεταναστευτικές οδούς. Και οι ανισότητες παγιώνονται».
Τόνισε δε την ανάγκη συλλογικής δράσης σε διεθνές επίπεδο, λέγοντας ότι «δεν υφίσταται καμιά αμφιβολία ότι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει υπηρετήσει ένα ευγενή σκοπό και ότι μαζί έχουμε επιτύχει τεράστια πρόοδο, σε αυτή την κρίσιμη καμπή, έχουμε την ευθύνη να αναγνωρίσουμε τις αδυναμίες. Να παραδεχτούμε ότι έχουμε μείνει πίσω. Ότι έχουμε αποτύχει στην πορεία. Και αυτές οι παραδοχές, πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για να δράσουμε. Οφείλουμε να εξελιχθούμε επειγόντως, ώστε να είμαστε σε πλήρη ετοιμότητα να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις τεράστιες και σύνθετες προκλήσεις που έχουμε ενώπιόν μας. Αυτή είναι η στιγμή της δικής μας ευθύνης. Η συλλογική ευθύνη και η ευθύνη κάθε κράτους ξεχωριστά είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και αλληλοενισχυόμενες. Το μέγεθος και η φύση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε απαιτούν και τις δύο. Το θέμα αυτής της Συνόδου είναι “Καλύτερα Μαζί”. Πέρα από “καλύτερα”, όμως, είμαστε και ισχυρότεροι μαζί. Πιο ανθεκτικοί μαζί. Αυτή είναι η στιγμή να ανανεώσουμε τη συλλογική μας δέσμευση και να σταθούμε σταθερά και θαρραλέα υπέρ της πολυμέρειας και του διεθνούς δικαίου. Ο διάλογος και η διπλωματία είναι η μόνη οδός προς μια διαρκή σταθερότητα και ασφάλεια. Διάλογος και διπλωματία αντί για βία. Πάντα και σε κάθε περίσταση. Και ακόμα πιο σημαντικό, αυτή είναι η ώρα να μετατρέψουμε τις υποσχέσεις σε τολμηρή δράση. Σε αλλαγή».
Αναφέρθηκε δε στον ρόλο της Κύπρου ως πυλώνας ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή. «Είμαστε αποφασισμένοι», είπε, «να μετατρέψουμε τη γεωγραφική μας θέση σε μια σύνθετη περιοχή, σε στρατηγικό πλεονέκτημα. Αξιοποιώντας τους μακροχρόνιους ιστορικούς δεσμούς με χώρες της περιοχής, οι οποίοι εδράζονται στην εμπιστοσύνη, τον αμοιβαίο σεβασμό και τη συνεργασία». Σημείωσε μάλιστα ότι η Κύπρος θα είναι πάντοτε ένα σταθερό, αξιόπιστο και ασφαλές λιμάνι. Έφερε ως παράδειγμα τον ρόλο της Κύπρου στην προσπάθεια εκκένωσης ξένων υπηκόων από περιοχές κινδύνου ή σύγκρουσης όπως το Σουδάν, ο Λίβανος, το Ισραήλ και το Ιράν. «Μετά τη βάρβαρη τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και τον επακόλουθο πόλεμο που οδήγησε σε μια ανθρωπιστική τραγωδία στη Γάζα, η Κύπρος ανέλαβε την ηθική της ευθύνη στην περιοχή», ανέφερε. «Το πράξαμε», πρόσθεσε, «μέσω της ανάπτυξης του θαλάσσιου διαδρόμου “Αμάλθεια” για την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας. Η θαλάσσια οδός επανεργοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Συνεργαστήκαμε με ομονοούντες εταίρους - τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλους. Και το φέραμε εις πέρας».
Τόνισε επίσης την απόφαση της Κύπρου να διορίσει Ειδική Απεσταλμένη για την προστασία των θρησκευτικών ελευθεριών και των μειονοτήτων στη Μέση Ανατολή, λέγοντας ότι η Λευκωσία δεν θα μπορούσε να παραμείνει αδρανής μπροστά στις διώξει που υφίστανται στην περιοχή θρησκευτικές και άλλες μειονότητες. «Την ίδια στιγμή», υποστήριξε, «η Κύπρος έχει ανταποκριθεί στα αιτήματα των γειτονικών χωρών για παροχή βοήθειας στην κατάσβεση πυρκαγιών, στέλνοντας τους γενναίους πυροσβέστες μας να ενισχύσουν τις προσπάθειες. Και οι γείτονές μας ανταπέδωσαν».
Επίσης, τόνισε ότι «στο πλαίσιο της περιφερειακής μας ευθύνης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η Κύπρος και η Ιορδανία πρότειναν τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Περιφερειακού Κόμβου Δασοπυρόσβεσης στην Κύπρο που θα καλύπτει τις ανάγκες της περιοχής και βρίσκεται τώρα σε τροχιά υλοποίησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Γάζα
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ενημέρωσε τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ότι «η Κύπρος είναι έτοιμη να αναλάβει τις περιφερειακές της ευθύνες και στο πλαίσιο της επίτευξης του τερματισμού του πολέμου στη Γάζα». Πρόσθεσε ότι «δεδομένης της γεωγραφικής μας εγγύτητας, έχουμε ρόλο να διαδραματίσουμε και στην ανοικοδόμησή της». Τόνισε ότι αυτός ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει, προσθέτοντας ότι «ένα πρώτο απαραίτητο βήμα είναι η άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και ελπίζω η πρωτοβουλία του Προέδρου Τραμπ να έχει θετικό αποτέλεσμα». Παράλληλα, σημείωσε, πρέπει να αντιμετωπιστεί η τραγική ανθρωπιστική κατάσταση, λέγοντας ότι «αυτό σημαίνει απρόσκοπτη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα». Σημείωσε δε ότι πρέπει να τερματισθεί ο εκτοπισμός και γίνει σεβαστό το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. «Ζητούμε με την ίδια θέρμη», σημείωσε, «την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων. Όσο ανέφικτο και αν φαίνεται αυτή τη στιγμή, δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε τον δρόμο προς την ειρήνη. Για μια λύση δύο κρατών, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Έχουμε την ευθύνη να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για ένα μέλλον, όπου το Ισραήλ και η Παλαιστίνη θα συνυπάρχουν δίπλα-δίπλα σε συνθήκες διαρκούς ασφάλειας και ειρήνης. Και πρέπει να είμαστε σαφείς και κατηγορηματικοί ότι η Χαμάς, μια τρομοκρατική οργάνωση, δεν έχει θέση σε ένα τέτοιο μέλλον».
Προεδρία Συμβουλίου ΕΕ
Ακολούθως περίγραψε επιγραμματικά τους στόχους της κυπριακής προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Η ΕΕ», υποστήριξε, «η οποία έχει εξελιχθεί σε μια άνευ προηγουμένου πολιτική ένωση, ενσαρκώνει την ουσία της πολυμέρειας, στη βάση του σεβασμού του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Πρόκειται, σημείωσε, για ένα έργο συλλογικής ευθύνης που αποδίδει καρπούς. Μια ενοποιητική δύναμη σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας».
Η Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ακόμα μια στιγμή ευθύνης για την Κύπρο, υποστήριξε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης. «Η καρδιά της Ευρώπης», πρόσθεσε, «θα κτυπά για έξι μήνες στο τελευταίο διαιρεμένο κράτος-μέλος της, το οποίο βρίσκεται υπό κατοχή από την τουρκική εισβολή του 1974. Θα εκπληρώσουμε την ευθύνη μας με πλήρη επίγνωση του τι διακυβεύεται:
· Της επιτακτικής ανάγκης για ισχυρότερη πολυμέρεια, μεγαλύτερη ολοκλήρωση και περισσότερη συνεργασία μεταξύ της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου. Να δημιουργήσουμε μια ισχυρότερη, ασφαλέστερη και πιο αυτόνομη Ένωση.
· Δεσμευμένοι να στηρίξουμε τους εταίρους μας, με έμφαση επίσης στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
· Στηρίζοντας και επενδύοντας σε στρατηγικούς εταίρους που αποτελούν πυλώνες σταθερότητας στην περιοχή, όπως η Ιορδανία και η Αίγυπτος.
· Συνεργαζόμενοι με τους Λιβανέζους εταίρους μας για να διασφαλίσουμε μακροχρόνια σταθερότητα στη χώρα.
· Εργαζόμενοι για τη διασφάλιση της σταθερότητας στη Συρία, της συμμετοχικότητας, του σεβασμού των θρησκευτικών ελευθεριών και της προστασίας των μειονοτήτων».
Προεδρία της 81ης Συνόδου
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε ότι «η Κύπρος σύντομα θα αναλάβει και μια άλλη ευθύνη, για πρώτη φορά, ως μέλος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την περίοδο 2025-2027. Είναι σε αυτό το ίδιο πλαίσιο που περήφανα παρουσιάσαμε την υποψηφιότητά μας για την Προεδρία της 81ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Ως ένα κράτος μέλος που ενσωματώνει και υιοθετεί τις αρχές της πολυμέρειας, της συμμετοχικότητας, της οικοδόμησης γεφυρών και της ευθύνης».
Ουκρανία και Κύπρος
Ακολούθως αναφέρθηκε στη ρωσική επιθετικότητα ενάντια στην Ουκρανία, κατά παράβαση του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, λέγοντας ότι αυτό πρέπει να μας αφυπνίσει.
«Καθώς», είπε, «καταδικάζουμε τη χρήση βίας εναντίον ενός κυρίαρχου έθνους, τη δολοφονία αμάχων, την αρπαγή παιδιών, την καταστροφή και τον εκτοπισμό, έχουμε την υποχρέωση να θυμόμαστε: Πρέπει να δρούμε συλλογικά ενάντια στους θύτες, ανεξαρτήτως της ταυτότητάς τους». Πρόσθεσε δε ότι «ο κατευνασμός του θύτη ουδέποτε έχει φέρει αποτελέσματα. Η Ιστορία το αποδεικνύει με σαφήνεια». Συνεχίζοντας είπε ότι «κάθε φορά που κλείνουμε τα μάτια στην παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας των κρατών οπουδήποτε στον κόσμο, παρέχουμε χώρο και ευκαιρίες στον επόμενο θύτη. Και αυτή τη φορά μπορεί να είναι κάποιος που συνορεύει με τη δική σας χώρα».
Σημείωσε δε ότι «το 2022 η Ρωσία εισέβαλε σε ένα κυρίαρχο κράτος, την Ουκρανία, παραβιάζοντας τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Το 1974 η Τουρκία εισέβαλε σε ένα κυρίαρχο κράτος, την Κύπρο, παραβιάζοντας τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η παραβίαση είναι η ίδια. Το μαρτύριο. Η εισβολή και η κατοχή». Τόνισε μάλιστα ότι η Κύπρος βρίσκεται υπό κατοχή από την Τουρκία εδώ και 51 χρόνια, σημειώνοντας πως «δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν, γυναίκες υπέστησαν βιασμό, πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά καταστράφηκε ανεπανόρθωτα». Ανέφερε ακόμη ότι «η περιφραγμένη πόλη της Αμμοχώστου, που κρατείται όμηρος από την Τουρκία, περιμένει τους νόμιμους κατοίκους της να επιστρέψουν, όπως ορίζουν τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που καλούν την Τουρκία να το επιτρέψει». Έκανε δε λόγο για «πολιτική παράνομων εποικισμών με σκοπό την αλλαγή του δημογραφικού χαρακτήρα της χώρας», λέγοντας ότι «οικογένειες προσμένουν εδώ και δεκαετίες να μάθουν την τύχη των αγαπημένων τους. Ως μικρό παιδί εκείνα τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή, οι εικόνες μητέρων και παιδιών να κλαίνε για τους αγαπημένους τους έχουν χαραχτεί στη μνήμη μου».
Η προτροπή στον Ερντογάν
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απευθύνθηκε και προς τον Πρόεδρος της Τουρκίας, τον οποίο κάλεσε να ακολουθήσει τον δρόμο της ευθύνης. «Από αυτό εδώ το βήμα», ανέφερε, «ο κ. Ερντογάν διακήρυσσε προς όλο τον κόσμο την ειρήνη και την υπευθυνότητα και κατηγόρησε άλλους για εγκλήματα που η ίδια η Τουρκία διαπράττει καθημερινά. Αυτή είναι επιλεκτική ευαισθησία και υποκρισία στο μέγιστο βαθμό. Η παρανομία που πηγάζει από τη χρήση βίας δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτή. Ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο δράστης, ανεξάρτητα από το ποιο είναι το θύμα».
Σημείωσε δε ότι οι πολιτικοί δεν κρίνονται από τα λόγια τους, αλλά από τις πράξεις τους, λέγοντας ότι «αυτό είναι που διακρίνει τους πολιτικούς από τους ηγέτες». Κάλεσε μάλιστα τον κ. Ερντογάν «να τερματίσει την κατοχή, μέσω διαπραγματεύσεων για μια συνολική λύση που θα επανενώσει την Κύπρο σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Επανέλαβε δε ότι «η ετοιμότητα για ανάληψη ευθύνης είναι ακόμη πιο δυνατή για τη χώρα μου. Είμαι πανέτοιμος για να αναλάβω αυτή την ευθύνη. Πανέτοιμος να ανταποκριθώ στο κάλεσμα της Ιστορίας για να επανενώσω την πατρίδα μου, να επανενώσω τον λαό μου, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Αναλαμβάνοντας μεγαλύτερη ευθύνη ως Ένωση για την ασφάλειά μας και την ασφάλεια των γειτόνων μας».
Κλείνοντας την ομιλία του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι «βρισκόμαστε στο χείλος μιας άνευ προηγούμενου κρίσης, και ενώ η πρώτη αντίδραση θα ήταν να αποτραβηχτούμε από την τεράστια ευθύνη που κληρονομήσαμε από τους οραματιστές που στάθηκαν εδώ πριν από 80 χρόνια, τώρα είναι η στιγμή για εμάς να αναλάβουμε την ευθύνη μας - συλλογικά και ατομικά ως κράτη». Διαβεβαίωσε δε τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης ότι «η Κύπρος θα συνεχίσει να κάνει το καθήκον της, με το να είμαστε υπεύθυνοι, με το να είμαστε υπέρμαχοι της ευθύνης για το καλό της ανθρωπότητας, για τους λαούς μας».
