Η Τουρκία δημιούργησε τον χώρο επιτρέποντας την εκλογή Τουφάν Ερχιουρμάν στην τ/κ ηγεσία, δηλώνει στον «Π» ο πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης, πρώην διαπραγματευτής, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι οι Κύπριοι είναι έτοιμοι για λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Υπενθυμίζει τα έξι σημεία Γκουτέρες στο Κραν Μοντανά και περιγράφει με λεπτομέρεια πού μείναμε στις διαπραγματεύσεις και από πού θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε τον διάλογο. Μιλά για τον ευρωπαϊστή, δυτικόστροφο Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος μπορεί να δημιουργήσει τις προοπτικές για επανένωση. Ο κ. Μαυρογιάννης απαριθμεί και τα αγκάθια που πρέπει να τύχουν χειρισμού ώστε να προχωρήσει ο διάλογος και σκιαγραφεί τη λύση του Κυπριακού.
Είμαστε έτοιμοι για αλλαγή πλεύσης στο Κυπριακό, κ. Μαυρογιάννη;
Η εκλογή Τουφάν Ερχιουρμάν στην τ/κ ηγεσία είναι από μόνη της μία εξέλιξη προς τη σωστή κατεύθυνση. Αυτό δεν σημαίνει πολλά, σημαίνει όμως ότι ανοίγει μια μικρή χαραμάδα. Από εκεί και πέρα χρειάζονται χειρισμοί ένθεν και ένθεν για να γίνει μια σωστή προετοιμασία και να δημιουργηθεί μια νέα ευκαιρία στο Κυπριακό, για την οποία χρειάζεται πολιτική βούληση και καλή πίστη. Η τελευταία σημαντική εξέλιξη στο Κυπριακό ήταν η συνάντηση του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 2019, όπου είχαμε συμφωνήσει τη συνέχιση του διαλόγου από εκεί που είχαμε μείνει στο Κραν Μοντανά και ταυτόχρονα διαπιστώσαμε ότι είχαμε συμφωνήσει στο θέμα της διακυβέρνησης με την πολιτική ισότητα και την εκ περιτροπής Προεδρία. Είχε επίσης συμφωνηθεί ότι μετά τις εκλογές στα κατεχόμενα θα συνεχίζαμε. Ήρθε η πανδημία, η αναβολή των εκλογών στα κατεχόμενα, η εκλογή Τατάρ το 2020... Ένας κύκλος αρνητικών εξελίξεων που μας έφεραν σε μια κατάσταση να προσπαθούμε να επανέλθουμε σε τροχιά διαπραγμάτευσης.
Οι προοπτικές της λύσης
Τι ευχηθήκατε στον νέο Τ/Κ ηγέτη;
Ούριο άνεμο, τού ευχήθηκα στο μήνυμα που του έστειλα, για την τ/κ κοινότητα, για την Κύπρο και την Ευρώπη.
Είναι ο Τουφάν Ερχιουρμάν ο νέος Ακιντζί;
Ο κάθε πολιτικός ηγέτης έχει τη δική του προσωπικότητα. Δεν θα έλεγα ότι είναι ίδιοι με τον κ. Ακιντζί. Ο Τουφάν Ερχιουρμάν είναι ένας καλλιεργημένος και ποιοτικός άνθρωπος: Πολιτικά, επιστημονικά και ποιοτικά, οι απόψεις του για την κοινωνία είναι ενός κοσμικού ανθρώπου, δυτικόστροφου. Είναι πολύ ευρωπαϊστής κι αυτό είναι που χαρακτηρίζει την προσέγγισή του: Η φιλοδοξία του είναι να είναι η τ/κ κοινότητα ενταγμένη στον ευρωπαϊκό χώρο. Αντιλαμβάνεται ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από τη λύση και την επανένωση.
Πώς επανεκκινεί ο διάλογος;
Η Τουρκία δημιούργησε τον χώρο που επέτρεψε στον Ερχιουρμάν να εκλεγεί και αυτό έχει τεράστια σημασία, γιατί σημαίνει πως η κρατούσα σχολή στην Τουρκία περιστρέφεται γύρω από την εξωτερική πολιτική, όπως την έχει αναλάβει και διεξαγάγει ο κ. Φιντάν, οδηγώντας σε πολλούς τακτικούς χειρισμούς, μεταξύ αυτών για να υπάρχει κινητικότητα στο Κυπριακό. Αφενός, για να μην χρεώνεται η Τουρκία την παντελή έλλειψη κινητικότητας, όπως μέχρι πρόσφατα, και, αφετέρου, για να επιτύχουν σημαντικούς στόχους της εξωτερικής πολιτικής, όπως είναι τα ευρωτουρκικά, η συμμετοχή στο νέο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Άμυνας SAFE, o εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης, η ειδική σχέση με την Ευρώπη, τα ενεργειακά... Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε και τις νέες πρωτοβουλίες όπως η επαναφορά από την Ελλάδα αυτής της παλιάς ιδέας για Πενταμερή.
Η συμμετοχή Τ/Κ
Πως θα γίνει Πενταμερής με τη συμμετοχή της τ/κ κοινότητας;
Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα, κατά τα άλλα Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος, Αίγυπτος, Λιβύη έχουν εξ αντικειμένου διακύβευμα σε αυτή την ιστορία, γιατί είναι τα κράτη που γειτονεύουν βορείως και νοτίως της Ανατολικής Μεσογείου. Αν βρεθεί τρόπος να ξεπεραστεί αυτή η δυσκολία ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την ΚΔ και ότι θα ήθελε να είναι και η «τδβκ», αυτό πιστεύω πως θα είναι το πιο καταλυτικό στο να βρεθούν λύσεις.
Μια τεχνική επιτροπή θα ήταν ελιγμός ώστε να συμμετέχει και η τ/κ κοινότητα σε μια διευρυμένη Πενταμερή;
Υπάρχουν πολύ σοβαρά ζητήματα νομιμότητας, δεν είναι δυνατό να κάθεται στο ίδιο τραπέζι η ΚΔ με μια παράνομη οντότητα. Εκείνο που μπορεί να γίνει, για παράδειγμα, είναι ότι θα μπορούσε η τ/κ να είναι με την τουρκική αντιπροσωπεία. Και άλλες διευθετήσεις που μπορεί να μην είναι ικανοποιητικές για κανέναν αλλά έχει σημασία να σεβαστούμε το Διεθνές Δίκαιο, τη διεθνή νομιμότητα και να βρεθούν τρόποι να επιλύσουμε τα προβλήματα. Δεν είναι απόλυτα απαραίτητο να σε αναγνωρίζει ο άλλος για να συνεργαστείς. Υπάρχουν τρόποι.
Τα 6 σημεία Γκουτέρες
Όταν λέμε να ξεκινήσουμε από εκεί που μείναμε, πού ακριβώς μείναμε στο περιουσιακό, στο συνταγματικό, στο εδαφικό; Από πού θα ξεκινήσουμε;
Μείναμε στο ότι ο ΓΓ του ΟΗΕ υπέβαλε έξι σημεία στο Κραν Μοντανά, με τα οποία προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τις πιο θεμελιώδεις διαστάσεις του Κυπριακού. Αυτά τα έξι σημεία από μόνα τους, αν συμφωνούνταν, δεν ήταν η λύση του Κυπριακού. Ήταν μια στρατηγική συμφωνία, η οποία θα καθιστούσε την πορεία προς τη λύση μη αναστρέψιμη. Ασχολείτο με τα θεμελιώδη ζητήματα, όπως το εδαφικό, το περιουσιακό, η διακυβέρνηση, η μεταχείριση των Τούρκων υπηκόων στην Κύπρο μετά τη λύση, το θέμα των εγγυήσεων και το θέμα των στρατευμάτων. Σε αυτά τα ζητήματα η δική μας πλευρά έχει υποβάλει στις 5 και 6 Ιουλίου 2017 εγγράφως τις θέσεις της, οι οποίες παρασκηνιακά χαιρετίστηκαν από τον ΓΓ. Πιστεύω ότι εκεί μείναμε και ουσιαστικά η πλευρά μας είχε αποδεχθεί και τα έξι σημεία του ΓΓ του ΟΗΕ. Όσον αφορά το περιουσιακό είχε γίνει πάρα πολλή δουλειά. Ο ΓΓ μάς είχε πει «μην περιμένετε να καταλάβω κάθε λεπτομέρεια του περιουσιακού. Ότι ήταν το κεκτημένο της διαδικασίας στο περιουσιακό μέχρι τώρα καλώς, από εκεί και πέρα αφού λάβουμε υπόψη όσα συμφωνήθηκαν, και αφού λάβουμε υπόψη τις προτεραιότητες, αν μπορούμε να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία στον ιδιοκτήτη στις περιοχές κάτω από εδαφική αναπροσαρμογή και μεγαλύτερη σημασία στον χρήστη στις περιοχές που δεν θα είναι κάτω από εδαφική αναπροσαρμογή». Αυτό ήταν πολύ λογικό γιατί αποφεύγετο η κοινωνικοοικονομική αναστάτωση. Υπολείπονται οι τεχνικές λεπτομέρειες αλλά συμφωνήσαμε με τον κ. Ακιντζί στον σεβασμό των περιουσιακών δικαιωμάτων. Δεν σημαίνει αναγκαστικά πλήρη αποκατάσταση, σημαίνει ότι, εκεί και όπου δεν μπορεί ή δεν ενδείκνυται να γίνει αποκατάσταση, υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες. Μπορεί να δοθεί αποζημίωση, άλλη περιουσία ή μεικτές λύσεις. Με βάση αυτές τις αρχές μπορούν να βρεθούν λύσεις. Στο περιουσιακό η ιδέα δεν είναι οι ηγέτες ή οι διαπραγματευτές να υποκαταστήσουν τον πολίτη στη διεκδίκηση της περιουσίας του. Η ιδέα είναι να δημιουργήσουμε το πλαίσιο μέσα από το οποίο θα διεκδικηθεί η περιουσία.
Ποιες είναι οι διαφορές με το Σχέδιο Ανάν;
Το Σχέδιο Ανάν έλεγε ότι μπορεί να επιστραφεί μέχρι το ένα τρίτο των περιουσιών και, μόλις εγκριθεί το Σχέδιο, αποσύρονται όλες οι προσφυγές στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Γνωρίζαμε ότι αυτό δεν μπορούσε να δουλέψει.
Ήσασταν εναντίον του Σχεδίου Ανάν...
Για τον λόγο ακριβώς ότι δεν σεβόταν τα δικαιώματα. Είναι ένα να έχεις το δικαίωμα, να τυγχάνει σεβασμού και να ψάχνεις για τη θεραπεία, είναι άλλο το να αποφασίζουν τα Ηνωμένα Έθνη μέσα από την επιδιαιτησία πώς θα ρυθμιστεί το περιουσιακό μου δικαίωμα.
Και σε ό,τι αφορά τα άλλα σημεία; Πού μείναμε στο Κραν Μοντανά;
Στο θέμα των εγγυήσεων μείναμε στο ότι ο ΓΓ του ΟΗΕ ζήτησε άμεση κατάργηση των εγγυήσεων και η Τουρκία δεν το δέχθηκε, παρά μόνο ζητούσε επανεξέταση μετά από πάροδο χρόνων. Όσον αφορά τα στρατεύματα, ο ΓΓ στα έξι σημεία του είχε μια λογική δραστικής μείωσης. Ανέφερε περίπου τους αριθμούς της συνθήκης συμμαχίας, 650 Τούρκους στρατιώτες και μετά είχε πει πως ο τρόπος που θα έφευγαν οι τελευταίοι εναπομείναντες θα εξεταζόταν αργότερα σε διευρυμένη συνάντηση με τους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας, της Τουρκίας και του Ην. Βασιλείου.
Κύπριοι έτοιμοι για λύση
Έχει ωριμάσει ο καιρός, πιστεύετε ότι είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε μια νέα διαδικασία που θα μας οδηγήσει στην επίλυση του Κυπριακού;
Πιστεύω πως ναι, ο κόσμος πλέον στην πλειοψηφία του και στις δύο κοινότητες είναι έτοιμος για λύση του Κυπριακού υπό κάποιες προϋποθέσεις, ότι δεν θα είναι πήδημα προς το άγνωστο, δηλαδή θα επέλθει σαφής βελτίωση της κατάστασης και θα υπάρχει υπεύθυνη πολιτική ηγεσία, που θα αναλάβει το βάρος και την ευθύνη να οδηγήσει τα πράγματα προς τα εμπρός.
Στη θητεία Ερσίν Τατάρ υψώθηκε τείχος στην επικοινωνία των δύο κοινοτήτων;
Ήταν μια νεκρή περίοδος, κυρίως γιατί ο Τατάρ δεν πίστευε στην επανένωση του τόπου. Είχε βάλει στο τραπέζι επιτακτικά την παλιά ιδέα του Ραούφ Ντενκτάς για δύο κράτη και για κυριαρχική ισότητα και τον στήριξε η Τουρκία. Το πρόβλημα ήταν, κυρίως, ότι τα έθετε ως προαπαιτούμενα για να επαναρχίσει διάλογος.
Λαμβάνοντας το χρίσμα από την Τουρκία, ο Τ. Ερχιουρμάν πώς θα προσέλθει στο τραπέζι του διαλόγου;
Πιστεύω θα λάβει το πλαίσιο από την Τουρκία, τα όρια δηλαδή εντός των οποίων θα δύναται να διαπραγματευθεί. Θα υπάρξει κάποια κινητικότητα, στην οποία είναι πολύ νωρίς να πούμε ποιες αλλαγές επί της ουσίας θα επέλθουν.
Ο Τραμπ, ο ΠτΔ και η κοροϊδία
Έβαλε ο Τραμπ την Κύπρο στο κάδρο του, για τερματισμό της κατοχής;
Ευτελίζει κάθε έννοια σοβαρότητας και αξιοπρέπειας να μας λένε ότι σε μια συνάντηση των 16 δευτερολέπτων, ο ΠτΔ χαιρέτισε τον Τραμπ, εκείνος τον κατάλαβε και συζήτησαν το Κυπριακό. Αυτό είναι εξευτελισμός. Με ενόχλησε πολύ η κοροϊδία.
