* Του Δημήτρη Εργατούδη
Ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον είναι απαραίτητο αφού αυτό αυξάνει την παραγωγικότητα των υπαλλήλων και προσφέρει ικανοποίηση και ευεξία στους εργαζομένους. Το ισοζύγιο αυτό ανατρέπεται όταν στον χώρο εργασίας παρατηρούνται κρούσματα ανάρμοστης συμπεριφοράς, η οποία προκαλεί ένταση στις σχέσεις των εργαζομένων, δυσανασχέτηση και συγκρούσεις, οι οποίες, μερικές φορές, καταλήγουν στα δικαστήρια. Είναι καθήκον κάθε Οργανισμού να αντιμετωπίζει αμέσως και αποφασιστικά φαινόμενα ανάρμοστης συμπεριφοράς.
Παραδείγματα ανάρμοστης συμπεριφοράς
Ανάρμοστη θεωρείται οποιαδήποτε συμπεριφορά δημιουργεί ένα εχθρικό, αντιπαραγωγικό και μη ηθικό εργασιακό περιβάλλον. Τέτοια συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει λεκτικές παρενοχλήσεις, συνεχή εκφοβισμό (bullying), διακρίσεις, μη ηθική συμπεριφορά κ.λπ. Πιο αναλυτικά:
• σεξουαλική παρενόχληση, φυλετικές διακρίσεις και οποιαδήποτε άλλη ανάρμοστη συμπεριφορά η οποία δημιουργεί ένα μη άνετο εργασιακό περιβάλλον
• συνεχής εκφοβισμός, εξευτελισμός, υποτίμηση (bullying)
• άδικη μεταχείριση λόγω φυλής, γένους, ηλικίας, θρησκείας και σωματικής ανικανότητας
• προσβολές, φωνές, απειλές
• παρεμβάσεις οι οποίες εμποδίζουν έναν υπάλληλο να διεκπεραιώνει τη δουλειά του
• απάτη, υπεξαίρεση, καταστρατήγηση της πολιτικής του Οργανισμού.
Οι επιπτώσεις
Τα πιο πάνω μπορεί να προκαλέσουν τις εξής επιπτώσεις στους υπαλλήλους και στον Οργανισμό:
• μειωμένη παρώθηση και παραγωγικότητα
• συχνές παραιτήσεις ταλαντούχων υπαλλήλων με αποτέλεσμα ο Οργανισμός να επωμίζεται τα έξοδα πρόσληψης και εκπαίδευσης των αντικαταστατών τους
• νομικές αγωγές εναντίον του Οργανισμού, οι οποίες μπορεί να καταλήξουν στην καταβολή αποζημιώσεων και να προκαλέσουν δυσφήμιση στον Οργανισμό
• άγχος και κατάθλιψη στους υπαλλήλους
• αρνητικό και τοξικό εργασιακό περιβάλλον, το οποίο επηρεάζει τη συνεργασία και την ομαδική εργασία
Προληπτικά μέτρα
Η ανάρμοστη συμπεριφορά μπορεί να προληφθεί με τα εξής μέτρα:
• Σαφή πολιτική όσον αφορά τη συμπεριφορά
Οι Οργανισμοί πρέπει να διαθέτουν σαφείς κανονισμούς όσον αφορά (α) τη σωστή και (β) την ανάρμοστη συμπεριφορά στον χώρο εργασίας. Η πολιτική αυτή πρέπει να περιλαμβάνει:
- τι σημαίνουν: συνεχείς παρενοχλήσεις, εκφοβισμός (bullying) και διακρίσεις
- χειρισμό ανάρμοστης συμπεριφοράς
- πώς μπορούν οι υπάλληλοι να αναφέρουν στη Διεύθυνση μια ανάρμοστη συμπεριφορά
• Εκπαίδευση
Το προσωπικό και οι διευθυντές πρέπει να εκπαιδεύονται τακτικά σχετικά με τον κώδικα συμπεριφοράς, καλύπτοντας θέματα όπως:
- πρόληψη και εντοπισμός παρενοχλήσεων και διακρίσεων
- σημασία συμπερίληψης και πολυπολιτισμικότητας
- επικοινωνία
- ενσυναίσθηση («πώς θα ένιωθες εσύ αν κάποιος άλλος σού συμπεριφερόταν με τον τρόπο που εσύ συμπεριφέρεσαι;»)
- επίλυση διαφορών
• Θετική εργασιακή κουλτούρα
Η δημιουργία μιας θετικής εργασιακής κουλτούρας η οποία να προάγει τον σεβασμό και τη συμπερίληψη μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ανάρμοστη συμπεριφορά, με τον Οργανισμό να:
- ενθαρρύνει την ανοικτή επικοινωνία και την ανατροφοδότηση
- αναγνωρίζει και ανταμείβει τη σωστή συμπεριφορά
- απαιτεί από τους διευθυντές να δείχνουν το καλό παράδειγμα στους υπαλλήλους τους
• Αναφορά ανάρμοστης συμπεριφοράς
Οι υπάλληλοι πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς όταν καταγγέλλουν ανάρμοστη συμπεριφορά, χωρίς να φοβούνται για αντίποινα και αντεκδικήσεις. Μια σωστή διαδικασία αναφοράς πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:
- προστασία της ταυτότητας του καταγγέλλοντος
- σε ποιον πρέπει να γίνεται η καταγγελία (Υπηρεσία Ανθρώπινου Δυναμικού, ανώνυμα, ειδική πλατφόρμα κ.λπ.)
- σαφή διαδικασία χειρισμού καταγγελιών
• Τακτική ανασκόπηση
Οι Οργανισμοί πρέπει να παρακολουθούν συνεχώς την κατάσταση με:
- έρευνες προσωπικού
- έλεγχο του αριθμού, της συχνότητας και της σοβαρότητας των κρουσμάτων
- επικαιροποίηση της πολιτικής του Οργανισμού και της εκπαίδευσης υπαλλήλων και διευθυντών με βάση τα πιο πάνω στοιχεία
Χειρισμός
Ο σωστός τρόπος χειρισμού ανάρμοστης συμπεριφοράς περιλαμβάνει τα εξής:
• Επαγγελματισμό
Όλες οι καταγγελίες πρέπει να τυγχάνουν άμεσου και επαγγελματικού χειρισμού. Η Διεύθυνση πρέπει να:
- γνωρίζει αμέσως τη λήψη της καταγγελίας
- διαβεβαιώνει τον παραπονούμενο ότι η καταγγελία του θα εξεταστεί με σοβαρότητα
- τηρεί εμπιστευτικότητα όσον αφορά την καταγγελία
• Ενδελεχή εξέταση
Οι καταγγελίες πρέπει να εξετάζονται σε βάθος και αντικειμενικά προκειμένου να εξακριβωθεί η εγκυρότητά τους. Οι Οργανισμοί πρέπει να:
- συγκεντρώνουν στοιχεία και μαρτυρικό υλικό (ηλεκτρονικά και τηλεφωνικά μηνύματα, κάμερες, μαρτυρίες υπαλλήλων κ.λπ.)
- συζητούν το θέμα με το θύμα και τον θύτη
- τηρούν αρχείο σχετικά με την όλη διαδικασία
• Ποινές
Από τη στιγμή που θα αποδειχτεί η ενοχή κάποιου, τότε θα πρέπει να του επιβληθεί πειθαρχική ποινή, η οποία θα είναι ανάλογη με τη σοβαρότητα του παραπτώματος. Αυτή μπορεί να είναι:
- γραπτή επίπληξη/προειδοποίηση
- υποχρεωτική εκπαίδευση και καθοδήγηση
- διαθεσιμότητα ή απόλυση (σε σοβαρές περιπτώσεις)
• Στήριξη θυμάτων
Τα θύματα της ανάρμοστης συμπεριφοράς πιθανόν να χρειαστούν ψυχολογική ή επαγγελματική στήριξη. Οι Οργανισμοί πρέπει να:
- συμβουλεύουν κατάλληλα τα θύματα
- τα διαβεβαιώνουν ότι δεν θα επιτρέψουν στο μέλλον παρόμοια συμπεριφορά από τον θύτη ή από οποιονδήποτε άλλον.
• Παρακολούθηση
Μετά τη λήξη της διαδικασίας, οι Οργανισμοί πρέπει να παρακολουθούν την κατάσταση και να επιβεβαιώνουν ότι:
- δεν θα υπάρξει συνέχεια της ανάρμοστης συμπεριφοράς
- η πολιτική, η εκπαίδευση και η διαδικασία επικαιροποιούνται συνεχώς
Επίλογος
Προκειμένου να υπάρχει ένα ασφαλές και παραγωγικό εργασιακό περιβάλλον είναι απαραίτητη η πρόληψη και ο σωστός χειρισμός τυχόν ανάρμοστης συμπεριφοράς. Αυτά εξασφαλίζονται με σαφή πολιτική, δημιουργία θετικής εργασιακής κουλτούρας και ορθό χειρισμό των καταγγελιών. Η λήψη προληπτικών μέτρων συμβάλλει στη μακρόχρονη επιτυχία κάθε Οργανισμού. Οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι πρέπει να συνεργάζονται για να δημιουργούν έναν χώρο εργασίας στον οποίο να επικρατεί ο αλληλοσεβασμός, ο επαγγελματισμός και η ηθικότητα.
* Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου | Ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού
