Ποιος στ' αλήθεια πιστεύει ότι θα μπορούσε να λυθεί ένα από τα πιο καυτά κεφάλαια του Κυπριακού, όπως είναι το περιουσιακό, μέσα από τη νέα τακτική της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη να κυνηγά και να φυλακίζει διάφορους αλλοδαπούς σφετεριστές ε/κ γης στα κατεχόμενα;
Είναι αλήθεια ότι το κυνήγι των σφετεριστών έχει επιφέρει ένα μούδιασμα στις παράνομες πωλήσεις ακινήτων στα κατεχόμενα, από την άλλη κάθε λογικός άνθρωπος αναγνωρίζει ότι, όσες συλλήψεις και να γίνουν, το φαινόμενο αυτό δεν θα σταματήσει.
Δεν είναι η πρώτη φορά. Παρόμοια προβλήματα στους σφετεριστές ε/κ γης κατάφερε να δημιουργήσει η Κυπριακή Δημοκρατία μετά τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Τιτίνας Λοιζίδου στις 18 Δεκεμβρίου 1996 η οποία καταδίκασε την Τουρκία για παράνομη κατακράτηση της οικίας της στην Κερύνεια. Σοβαρή ανακοπή στους σφετερισμούς προκάλεσε για μικρό διάστημα και η υπόθεση 'Οραμς, όταν το 2010 βρετανικό δικαστήριο αποφάσισε ότι η βρετανική αυτή οικογένεια έπρεπε να πληρώσει αποζημιώσεις στον Μελέτη Αποστολίδη για παράνομη κατοχή της γης του στη Λάπηθο και επίσης να κατεδαφίσει το παράνομο κτίσμα.
Τι πραγματικά κερδίσαμε ως ε/κ πλευρά από τις δύο αυτές υποθέσεις; Κανένας Ε/Κ πρόσφυγας δεν επέστρεψε δυστυχώς στη γη και την περιουσία του μετά τις αποφάσεις αυτές. Υπήρξε ωστόσο ένα σημαντικό πολιτικό κέρδος, το οποίο ελάχιστα αναγνωρίσαμε, αφού ως γνωστόν οι μαξιμαλισμοί είναι πιο αποδοτικοί στην κάλπη. Αν αξιολογούσαμε με περισσότερη νηφαλιότητα την κατάσταση ίσως διαπιστώναμε ότι οι αποφάσεις για την Τιτίνα και τους Όραμς βελτίωσαν κατά πολύ τις διατάξεις στο περιουσιακό, εμβολιάζοντας και το σχέδιο Ανάν το 2004 και το πλαίσιο Γκουτέρες το 2017, με πρώτη και καλύτερη διάταξη ότι το δικαίωμα ιδιοκτησίας του Ε/Κ πρόσφυγα παρά την κατοχή δεν απαλλοτριώνεται.
Υπόθεση Αϊκούτ
Οι συλλήψεις πρόσφατα του Ισραηλινού Σιμόν Αϊκούτ, διευθυντή της Αφίκ Γκρουπ, και δύο άλλων γυναικών για παράνομες αναπτύξεις στο Τρίκωμο αποτελούν την τρίτη φάση των ε/κ αντιδράσεων για το περιουσιακό. Σαφέστατα οι κινήσεις αυτές έχουν στείλει κάποια μηνύματα σε αυτούς που αγοράζουν παράνομα γη στον βορρά, ωστόσο και πάλιν ας μην έχουμε αυταπάτες. Το θέμα από την υπόθεση της Τιτίνας έως σήμερα έχει καταστεί πολύπλοκο λόγω κυρίως της παρέλευσης του χρόνου. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας των Ε/Κ παραμένει αλλά, όπως διαφάνηκε σε άλλες αποφάσεις του ΕΔΑΔ (π.χ. απόφαση Δημόπουλος), δικαιώματα απέκτησαν και όσοι Τ/Κ γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε περιουσίες Ε/Κ. Λύση επίσης δεν μπορούσαν να δώσουν οι χιλιάδες προσφυγές Ε/Κ στο ΕΔΑΔ, για αυτό και στην πορεία δημιουργήθηκε η τ/κ επιτροπή αποζημιώσεων με στόχο να δίνει και άλλες θεραπείες σε Ε/Κ πρόσφυγες, όπως αποζημίωση και ανταλλαγή. Όλοι αναγνωρίζουν ότι η παρέλευση του χρόνου χωρίς πολιτική λύση δεν ευνοεί κυρίως τους Ε/Κ πρόσφυγες. Αν το 1996 οι καταπατήσεις και το κτίσιμο σε ε/κ γη αφορούσαν το 1-2%, σήμερα έχουν ξεπεράσει το 8%, οπότε φαινόμενα όπως η δραστηριοποίηση του Αφίκ Γκρουπ αποτελούν απλώς την κορυφή του παγόβουνου.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα τουρκοκυπριακών εφημερίδων, αρκετές εκατοντάδες εταιρείες στα κατεχόμενα έχουν Τούρκους και Ισραηλινούς μετόχους. Πρόσφατα η τουρκοκυπριακή εφημερίδα Αβρούπα αναδημοσίευσε είδηση από την τουρκική εφημερίδα Σαμπάχ ότι «πουλήθηκαν τεράστιες εκτάσεις στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου σε χιλιάδες Εβραίους, Ιρανούς, Βρετανούς, Ρώσους, Ουκρανούς και Πολωνούς. Πού θα μπορούσε να μας οδηγήσει αυτό το διαχρονικό κυνηγητό των σφετεριστών 52 χρόνια μετά την εισβολή; Πιστεύει κάποιος ότι θα μπορούσε η Κυπριακή Δημοκρατία να εξαναγκάσει το υποτελές στην Τουρκία κρατίδιο του βορρά να προσφέρει αποτελεσματικές θεραπείες στους νόμιμους Ε/Κ ιδιοκτήτες που έχασαν τις περιουσίες τους, χωρίς την υπογραφή μιας πολιτικής συμφωνίας για λύση του Κυπριακού;
Το 2004
Αποτελεσματικές θεραπείες στο περιουσιακό με βάση τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ δόθηκαν με το σχέδιο Ανάν το 2004, ενώ ήταν στο τραπέζι και το 2017 στο Κραν Μοντανά. Βασισμένες στο τρίπτυχο επιστροφή-αποζημίωση-ανταλλαγή, δεν ήταν τέλειες αλλά σίγουρα ήταν και είναι πολύ καλύτερες από την προσφυγή στην τ/κ επιτροπή περιουσιών, η οποία όποτε θέλει και της συμφέρει επιδικάζει αποζημιώσεις, και απείρως καλύτερες από την παγίωση του status quo και την κατάσταση σφετερισμού που βρίσκονται σήμερα οι ε/κ περιουσίες στον βορρά.
Με λίγα λόγια, όσους σφετεριστές κι αν συλλάβει η Κυπριακή Δημοκρατία το θέμα δεν θα λυθεί. Το τ/κ κρατίδιο μάλλον τελευταία έμαθε πώς να ενημερώνεται από την Ιντερπόλ για όσους επικηρρύσει η Κυπριακή Δημοκρατία, οι δε ξένοι μεσίτες αποφεύγουν να ταξιδεύουν μέσω των νόμιμων εισόδων της Δημοκρατίας αλλά έρχονται στην Τύμπου μέσω Τουρκίας.
Πολιτικές επιπλοκές
Μόνο μια πολιτική λύση του Κυπριακού θα έδινε κάποιες θεραπείες και στο περιουσιακό, χωρίς βεβαίως να είναι κανένας απόλυτα ικανοποιημένος. Ούτε ο Ε/Κ ιδιοκτήτης ο οποίος είτε θα αποζημιωθεί είτε θα κάνει ανταλλαγή με κάποιον Τ/Κ ιδιοκτήτη στον νότο, ούτε βέβαια και οι Τ/Κ οι οποίοι μετά από 52 χρόνια ίσως χρειαστεί να μετακινηθούν από τα σπίτια που κατοικούν σήμερα. Από την άλλη, μια πολιτική λύση θα έδινε την ευκαιρία στους Ε/Κ να διεκδικήσουν το 90% της γης στον βορρά, επί του οποίου δεν έχει γίνει καμιά ανάπτυξη και το οποίο στη συντριπτική του πλειονότητα ανήκει σε Ε/Κ. Χωρίς λύση για αυτές τις τεράστιες εκτάσεις που σήμερα παραμένουν ανεκμετάλλευτες, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε.
Χωρίς λύση απόλυτα ικανοποιημένος σήμερα είναι ο κ. Ερσίν Τατάρ ο οποίος μέσω προεκλογικής εκστρατείας προπαγανδίζει τη θέση του ότι οι Ε/Κ θέλουν να καταστρέψουν την τ/κ οικονομία και να οδηγήσουν σε εξαθλίωση τους Τουρκοκυπρίους. Ως απόρροια αυτής της πολιτικής για πρώτη φορά η πλειοψηφία των Τ/Κ -σύμφωνα με δημοσκοπήσεις της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην Κύπρο- δεν στηρίζει τη λύση ΔΔΟ.
Με βάση αυτό το σκεπτικό ο Τ/Κ ηγέτης και οι εθνικιστές Τουρκοκύπριοι και έποικοι, που τον στηρίζουν, δικαιολογούν την άρνησή τους να ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και να ανοίξουν άλλα οδοφράγματα. Επιπλέον έχουν προχωρήσει σε ανόητα εκδικητικά αντίμετρα συλλαμβάνοντας Ε/Κ πρόσφυγες που επισκέπτονται το Τρίκωμο για να εξακριβώσουν τι κτίζεται επί των περιουσιών τους.
Σαφέστατα και η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη δεν υστερεί σε κινήσεις που δεν βοηθούν καθόλου. Ο κ. Πρόεδρος, ενώ δηλώνει ότι θέλει άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό και μάλιστα απ' εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά, έχει επιβάλει πολύ αυστηρότερους ελέγχους στα οδοφράγματα, λες και υπάρχουν σύνορα, δεν έχει τηρήσει τη συμφωνία για διεύρυνση του οδοφράγματος στον Αγιο Δομέτιο, οπότε επικρίνεται από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, έχει καθιερώσει στα ΜΟΕ τον όρο περί αμοιβαιότητας λες και υπάρχουν δύο κράτη που συζητούν μεταξύ τους μια διμερή συμφωνία και έχει επαναφέρει τις ξεναγήσεις ξένων επισκεπτών στην Πράσινη Γραμμή, τακτική που έχει καταργηθεί μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003. Κάποιες από τις ενέργειες αυτές μας απομακρύνουν από τη λύση, ρίχνουν νερό στον μύλο της τουρκικής προπαγάνδας και ίσως συνιστούν και έμμεση αναγνώριση «κράτους». Το αστείο είναι ότι όταν αυτά επισημαίνονται, όπως έγινε στην αντικατοχική εκδήλωση των Βαρωσιωτών, αντί προβληματισμού επιλεχθηκε η επίθεση στον συντονιστή της εκδήλωσης. Για ποιο λόγο; Διότι διαμαρτυρήθηκε ότι η λύση του Κυπριακού και το Βαρώσι κυκλοφορούν πλέον σαν φαντάσματα.
Τα δύο περιθώρια του Προέδρου
Όποιος παρακολουθεί τις δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας και κυρίως τις αντιδράσεις των κομμάτων που τον στήριξαν αντιλαμβάνεται ότι δεν υπάρχει καμιά σπουδή στην επίλυση του Κυπριακού. Πρόκειται για μια πολιτική που ικανοποιεί ακόμη και τον πιο ακραίο εθνικιστή στην Κύπρο: Κυνηγάμε περισσότερο για σκοπούς εντυπώσεων τους σφετεριστές γης και τους φυλακίζουμε. Δεν ανοίξαμε και ούτε θα ανοίξουμε κανένα νέο οδοφραγμα διότι τέτοιες κινήσεις (λένε κάποιοι) διευκολύνουν την οικονομία των Τ/Κ, επιστρέψαμε στις ξεναγήσεις όλων των ξένων επισήμων στην Πράσινη Γραμμή για να τους δείξουμε τα αποτελέσματα της κατοχής, το τελωνείο προχωρεί σε εκτεταμένες έρευνες σε αυτοκίνητα που πηγαινοερχονται στον βορρά, τα σχολεία μας έχουν μετατραπεί σε φυτώρια εθνικισμού, καλούμε τους Ε/Κ και τους τουρίστες να μην επισκέπτονται τον βορρά και ενθαρρύνουμε τέλος διάφορα εθνικιστικά κόμματα όπως το ΕΛΑΜ και η ΕΔΕΚ να εγείρουν κάθε τόσο θέμα για κλείσιμο των οδοφραγμάτων, ένα αίτημα που ίσως φανεί χρήσιμο στη συνέχεια.
Αν τον ερχόμενο Οκτώβριο εκλεγεί στα κατεχόμενα ο Ερσίν Τατάρ, ο Νίκος Χριστοδουλίδης, με βάση τα όσα λέει και όσα πράττει σήμερα, θα μπορούσε να συνεχίσει να κολοκυνθίζει το Κυπριακό έως τις προεδρικές εκλογές του 2028. Αυτή είναι η τακτική του Προέδρου. Δημόσια κόπτεται για λύση του Κυπριακού, δημόσια ζητά λύση σε μια προσπάθεια να εκθέσει -και σε μεγάλο βαθμό το επιτυγχάνει- έναν πολιτικό χαμηλής εμβέλειας όπως ο Τατάρ. Αν εκλεγεί ο κ. Τατάρ τον ερχόμενο Οκτώβριο και συνεχίσει να βάζει στο τραπέζι τις ακραίες του θέσεις, τότε, ο Νίκος Χριστοδουλίδης μπορεί να έχει σχετική ελευθερία ελιγμών. Σε σημείο που κανένας δεν θα θεωρούσε απίθανο να προχωρήσει ακόμα και σε προσωρινό κλείσιμο των οδοφραγμάτων. Μια τέτοια κίνηση ίσως του έλυνε το πρόβλημα της εκλεξιμότητας, με το ΕΛΑΜ να δεσμεύεται να τον στηρίξει από τον πρώτο γύρο των Προεδρικών. Αν κρίνουμε από πρόσφατες δημοσκοπήσεις, χωρίς τους υπερεθνικιστές ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν έχει σοβαρό πολιτικό μέλλον.
Υπάρχει βέβαια και ένα ακόμα σενάριο, ίσως πολυ πιο δύσκολο για τον ίδιο, που έχει να κάνει με την εκλογή νέου Τ/Κ ηγέτη. Ήδη ο ηγέτης του ΡΤΚ, Τουφάν Ερχιουρμάν, είναι ξέκάθαρος στο Κυπριακό. Θα επανέλθει στη λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας αλλά υπό όρους. Ποιοι είναι οι όροι; Τι θα γίνει σε περίπτωση νέας αποτυχίας ενός ακόμα γύρου διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό με ευθύνη των Ελληνοκυπρίων; Εν τοιαύτη περιπτώσει οι Τ/Κ θέλουν να γνωρίζουν ποιο θα είναι το μέλλον του κρατιδίου τους. Για να είναι πειστικός, δεν θα διστάσει με βαση την ομάδα Κυπριακού που έχει δίπλα του να δεχθεί να υπάρξουν επιπτώσεις και για τους Τ/Κ σε περίπτωση που αυτοί ευθύνονται για τη μη επίτευξη λύσης.
Είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει έναν σοβαρό αντίπαλο όπως ο Ερχιουρμάν ο Νίκος Χριστοδουλίδης; Αν είναι έτοιμος σαφέστατα το ενδεχόμενο μιας λύσης θα του επέτρεπε να διεκδικήσει με αξιώσεις την εκλογή του ως ο πρώτος ομοσπονδιακός Πρόεδρος της Κύπρου, χωρίς να εξευτελισθεί επαιτώντας την ψήφο του ΕΛΑΜ αλλά με τη στήριξη όλων μας. Προς το παρόν δεν φαίνεται καθόλου έτοιμος. Η ανάλυση στο επιτελείο του είναι ότι η Τουρκία δεν θέλει λύση στο Κυπριακό, για αυτό θα στηρίξει και θα εκλέξει τον Ερσίν Τατάρ. Οπότε κανένα πρόβλημα! Αν βεβαίως η πρόβλεψη δεν αποδειχθεί ορθή, οφείλει να γνωρίζει ότι με τον Ερχιουρμάν στην ηγεσία των Τ/Κ θα γίνει η τελευταία συζήτηση για λύση Ομοσπονδίας στην Κύπρο. Μια νέα αποτυχία θα σημάνει και το τέλος της συζήτησης του Κυπριακού όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
