Τηλ: 99 966518
Πρόσφατα, μια φίλη μας, η Mehvesh Beyidoghlou, έχασε τη μητέρα της Shule και σε ένα από τα πρόσφατα άρθρα της, μιλά για το πώς η μητέρα της συνήθιζε να «αποθηκεύει» πράγματα επειδή είχε περάσει τον πόλεμο και ήξερε τι σημαίνει έλλειψη τροφίμων. Γι' αυτό και πάντα αποθήκευε τρόφιμα. Αυτό ήταν το τραύμα της σύγκρουσης και του πολέμου: Με τον φόβο να συμβούν παρόμοια πράγματα, οι γυναίκες αποθήκευαν τρόφιμα στο σπίτι και η μητέρα της Mehvesh ήταν μια από αυτές τις γυναίκες που είχαν αυτό το τραύμα. «Δεν ήθελε να λείπει τίποτε από το σπίτι της», γράφει. Στο άρθρο της, που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες Ozgur Gazete και Yenicag, η Mehvesh μιλάει για το πόσο σημαντικό ήταν το φαγητό για τη μητέρα της. Αυτά γράφει:
Αγόραζε τα πάντα σε δυάδες ή τριάδες και τα κρατούσε στο ψυγείο, στην αποθήκη, σε σεντούκια. Ό,τι έπαιρνε για τον εαυτό της, το έπαιρνε και για μένα. Πάντα θύμωνα μαζί της, αφού δεν είχα πού να τα φυλάξω. Όμως, δεν άλλαξε το πώς ήταν μέχρι την τελευταία της μέρα. Όταν ερχόταν η εποχή των φρέσκων φασολιών, αγόραζε πολλά και τα ξεχώριζε και μετά τα αποθήκευε στο ψυγείο. Όταν ήταν καλή εποχή για σπανάκι στον κήπο μας, το μάζευε, το καθάριζε, το έβραζε λίγο και μετά το έβαζε στην κατάψυξη. Όταν είχαμε μετακομίσει στην περιοχή Μπογαζιού πριν από περίπου δέκα χρόνια, είχε γίνει φίλη με πολλές γυναίκες παραγωγούς». «Γάλα για να φτιάξουμε γιαούρτι… χαλλούμι για απόθεμα».
«Έπαιρνε από αυτούς φρέσκο γάλα για να φτιάξει γιαούρτι. Παράγγελνε χαλλούμι, αλλά πάντα με ρωτούσε για τις λεπτομέρειες. «Να παραγγείλουμε χαλλούμι μόνο από κατσικίσιο γάλα ή να παραγγείλουμε ανάμεικτο με πρόβειο και κατσικίσιο γάλα;» με ρωτούσε. «Πρέπει να είναι φρέσκο ή πρέπει να είναι ωριμασμένο χαλλούμι;». Με την καθοδήγησή της επέλεγα ένα από τα δύο και παραγγέλναμε το χαλλούμι μας σε δοχεία των πέντε κιλών. Εκείνη ήξερε καλύτερα ποιος παραγωγός έκανε αυτό ή εκείνο καλύτερα. Και στην πραγματικότητα, επέλεγα κάτι μόνο και μόνο για να την κάνω ευτυχισμένη. Γιατί όλα τα παραδοσιακά σπιτικά χαλλούμια είναι μια χαρά για μένα.»
Τα λαχανικά
Όποια εποχή και αν ήταν η εποχή των λαχανικών, τα παράγγελνε, τα ετοίμαζε με μεγάλη προσοχή και τα αποθήκευε .Τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού μάζευε μαζί με τις φίλες της φύλλα μουλουχίας. Και μετά τα άπλωνε σε χαρτί και τα στέγνωνε. Έδινε μερικά σε μένα, έστελνε μερικά στην ξαδέλφη μας στην Αγγλία, μερικά σε μια φίλη της στη Σμύρνη και κρατούσε μερικά για τον εαυτό της. Όταν ένα λαχανικό ή ένα φρούτο άνθιζε στον κήπο, ήταν η πρώτη που το πρόσεχε. Και μου το έδειχνε με χαρά.»
Πάστα ντομάτας
Πριν από μερικά χρόνια, είχαμε μια πολύ καλή σεζόν με τις ντομάτες μας στον μικρό μας κήπο. Πάλι συμφωνούσε με τους παραγωγούς εκεί και αγόραζε ακόμα μερικές ντομάτες και μαζί φτιάχναμε βάζα με πάστα και χυμό ντομάτας. Η γειτόνισσά μας, η θεία Levent. άνοιγε ένα μέρος του κήπου της για μας, με όλη την παντοτινή φροντίδα της για μας, ώστε να μπορούμε να αποξηράνουμε τον τοματοπολτό μας. Ξέρετε, σε μερικά σπίτια μπορείς να βρεις τα πάντα, έτσι είναι και η γειτόνισσά μας. Υπάρχει μια πόρτα ανάμεσα στα δύο σπίτια για να μπορούν οι γειτόνισσες να επισκέπτονται εύκολα η μία την άλλη. Στα συρμάτινα ερμάρια που είχε ετοιμάσει ο θείος Ali για να στεγνώνει η αναρή, είχαμε βάλει τα βάζα με τον τοματοπολτό μας και περιμέναμε για μέρες για να στεγνώσουν. Το κάναμε εναλλάξ. Εκείνοι και μετά εμείς. Στεγνώναμε τον τοματοπολτό μας σε εκείνα τα συρμάτινα ερμάρια εναλλάξ. Τέτοια καλή γειτονία είναι πολύ σπάνια στις μέρες μας. Είναι ένα από τα πράγματα για τα οποία είμαι ευγνώμων. Χαίρομαι που τα σπίτια μας ήταν το ένα δίπλα στο άλλο στην κλήρωση που είχε γίνει.»
Δυο μπουκάλες λεμονάδα
«Χθες, πήγα στο σπίτι της μητέρας μου. Μάζεψα το φαγητό που είχε ετοιμάσει με κόπο με τα όμορφα χέρια της. Βρήκα δύο μπουκάλες λεμονάδα. Πιστεύω ότι την καλύτερη λεμονάδα που φτιάχτηκε στον κόσμο την έφτιαξε η μητέρα μου. Ανακάτευε τα μανταρίνια από τη θεία μου και τα δικά της λεμόνια για να φτιάξει αυτή τη λεμονάδα. Βρήκα φρεσκοστυμμένο χυμό λεμονιού, φρέσκο τραχανά, κολοκάσι, φασόλια και ένα χέλι. Το χέλι το μαγείρεψα χθες και το φάγαμε με την αγαπημένη φίλη της μητέρας μου, τη θεία Elhamiye. Πιστεύω ότι είχε πάρει αυτό το χέλι από έναν φίλο της ψαρά και επειδή δεν το ήθελα, δεν μου το έδωσε. Πάντα πείραζα τη μητέρα μου όταν ήθελε να μου δώσει κάτι.
Πάντα φώναζα ότι δεν το ήθελα. Αλλά χθες, δεν το έκανα αυτό. Το μαγείρεψα με προσοχή και το φάγαμε. Είμαι σίγουρη ότι αν το έβλεπε, θα ήταν πολύ χαρούμενη. Πήρα τα τελευταία δώρα της μητέρας μου από το σπίτι της. Σου υπόσχομαι αγαπημένη μου μητέρα ότι θα φάμε τα πράγματα που άφησες πίσω σου με τους αγαπημένους μου στις καλές μας μέρες.Ευλογη μένα τα χέρια σου, ευλογημένη η καρδιά σου!» Συμμερίζομαι τον πόνο της Mehvesh για την απώλεια της μητέρας της Shule. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη.
Όπως οι μητέρες μας
Οι μητέρες μας ήταν σαν τη μητέρα της Mehvesh Beyidoghlou. Είχαν βιώσει και αυτές τις διακοινοτικές μάχες του 1963-64 και τον πόλεμο του 1974 και είχαν αποθηκεύσει τρόφιμα. Μεγαλώνοντας, το φαγητό ήταν το πιο σημαντικό πράγμα στο σπίτι μας: Τη θυμάμαι να γεμίζει τα σεντούκια και τα ντουλάπια με ρύζι, φακές, αλεύρι, ζάχαρη, φασόλια. Η μητέρα μου, Turkan Uludagh, γεννήθηκε το 1917 και είχε ζήσει και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήξερε τι σημαίνει έλλειψη τροφίμων. Πάντα ήθελε να έχει αρκετά τρόφιμα στο σπίτι σε περίπτωση «έκτακτης ανάγκης». Θυμάμαι το 1974, κατά τη διάρκεια του πολέμου, δεν μπορούσαμε να βρούμε ψωμί. Δεν φύγαμε από το σπίτι μας – η μητέρα μου επέμενε να μείνουμε, ό,τι κι αν γινόταν. Το σπίτι μας είναι στη γειτονιά Chaghlayan, περίπου 100 μέτρα από την Πράσινη Γραμμή στην περιοχή Buyuk Kaymakli, στην περιοχή του Αγίου Κασιανού / Πύλης Αμμοχώστου. Δεν ήθελε να φύγει από το σπίτι το 1974, αφού το 1963, όταν αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε το σπίτι μας στο Chaghlayan, περάσαμε πολύ άθλιες μέρες για περισσότερο από έναν μήνα μέσα στην εντός των τειχών πόλη, βρίσκοντας καταφύγιο σε ένα από τα σπίτια συγγενών της. Και πάλι δεν μπορούσαμε να βρούμε ψωμί για να φάμε, τα τρόφιμα ήταν με δελτίο, και όταν καταφέραμε να επιστρέψουμε στο σπίτι μας στο Chaghlayan, είδαμε ότι είχε γίνει απόπειρα ληστείας του σπιτιού, αλλά κατά κάποιο τρόπο δεν πρόλαβαν και άφησαν τα πράγματα που επρόκειτο να κλέψουν στην αυλή του σπιτιού. Τι υπήρχε να κλέψουν σε ένα φτωχικό σπίτι; Είχαν προσπαθήσει να κλέψουν τη γραφομηχανή του πατέρα μου – ήταν μια μεγάλη βαρία γραφομηχανή και την άφησαν στον κήπο. Ως πεντάχρονο παιδί, θυμούμαι ότι άφησαν επίσης τα πιάτα που επρόκειτο να κλέψουν από το σπίτι μας. Αυτά ήταν τα πορσελάνινα πιάτα των Βρετανών που ο πατέρας μου είχε αγοράσει από τα καταστήματα NAAFI όταν τα έβγαζαν προς πώληση. Ακόμα χρησιμοποιώ αυτά τα πιάτα και μου θυμίζουν εκείνες τις μέρες της πείνας και της δυστυχίας και τη ζωή μου με τη μητέρα και τον πατέρα μου στο ίδιο αυτό σπίτι.
Κατά τη διάρκεια του φασιστικού πραξικοπήματος της Ελληνικής Χούντας και της ΕΟΚΑ Β στις 15 Ιουλίου 1974, τη νύχτα βλέπαμε σφαίρες που είχαν κόκκινα και κίτρινα ίχνη να περνούν πάνω από το σπίτι μας. Θυμούμενη τι είχε συμβεί το 1963, η μητέρα μου αυτή τη φορά αρνήθηκε να φύγει από το σπίτι μας κατά τη διάρκεια του πολέμου το 1974. Δεν υπήρχε ψωμί, δεν μπορούσαμε να βγούμε έξω για να πάμε στο «μπακάλικο», αλλά υπήρχε αλεύρι που είχε αποθηκεύσει στο σπίτι: Έφτιαχνε το δικό της ψωμί και τις δικές της πίτες που τρώγαμε. Υπήρχε ρύζι, υπήρχαν φασόλια, υπήρχαν κουτιά με συμπυκνωμένο γάλα, ζάχαρη, ξηροί καρποί. Μαγείρευε και τρώγαμε εκείνες τις τεταμένες μέρες που οι σφαίρες έπεφταν στον κήπο μας, χτυπούσαν τους τοίχους του σπιτιού μας και ακούγαμε τις βόμβες να εκρήγνυνται και βλέπαμε τους αλεξιπτωτιστές να πέφτουν από τα αεροπλάνα. Μέχρι να επανέλθουν τα πράγματα στην κανονική τους ρουτίνα, τρώγαμε ό,τι είχε αποθηκεύσει η μητέρα μου στο σπίτι και καταφέραμε να επιβιώσουμε.
Λεζάντα κύριας φωτό: Shule Beyidoghlou.
