H φράση «η σωστή πλευρά της Ιστορίας» αναφέρεται στην πεποίθηση ότι ορισμένες ενέργειες, ιδέες ή κινήματα ευθυγραμμίζονται με την πρόοδο, τη δικαιοσύνη ή την ηθική, και θα αντιμετωπίζονται ευνοϊκά από τη μελλοντική γενιά που ανατρέχει στα ιστορικά γεγονότα.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο ρητό που είναι πιο ρεαλιστικό, που λέει ότι η Ιστορία γράφεται από τους νικητές ή από τους ευεργετηθέντες απ' αυτήν. Το τι είναι σωστό ή λάθος σε κάθε δεδομένη στιγμή καθορίζεται από τη λαϊκή συναίνεση, η οποία αλλάζει, συχνά ριζικά, με την πάροδο του χρόνου. Πολλά εγκλήματα, όπως εκείνα των σταυροφόρων, των τζιχαντιστών, της ΕΟΚΑ Β’ κ.ά., διαπράχθηκαν στο όνομα του «σωστού» και του «καλού» όταν γίνονταν. Οι περισσότεροι ιστορικοί άνδρες που σήμερα θεωρούνται κακοποιοί δεν θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως τέτοιους, αλλά αισθάνονταν ότι έκαναν το καλύτερο. Λίγοι άνθρωποι ενεργούν από καθαρά κακή πρόθεση, ακόμη και αν οι άλλοι τους θεωρούν κακούς.
Με τον ίδιο τρόπο, οι άνθρωποι δεν μπορούν να αποφασίσουν αν βρίσκονται στην πραγματικότητα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Αυτό θα αποφασιστεί μόνο όταν οι ίδιοι και οι πράξεις τους γίνουν μέρος της Ιστορίας, από τους απογόνους τους. Μέχρι τότε, είναι απλώς ένα τέχνασμα, υποκειμενικό βέβαια, για να προσπαθήσει κανείς να διεκδικήσει κάποιο είδος ηθικής υπεροχής. Για να δώσω κάποια παραδείγματα, οι Σύμμαχοι κέρδισαν και τους δύο παγκόσμιους πολέμους, και έτσι ήμασταν στη σωστή πλευρά. Αν όμως ο Χίτλερ είχε νικήσει, θα χρησιμοποιούσε την προπαγανδιστική του μηχανή για να εξηγήσει πώς έσωσε τον κόσμο από τους Εβραίους και την οικονομική εκμετάλλευση και θα θεωρείτο ότι ήταν στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Στη δική μας πατρίδα, ποια οργάνωση ήταν στο σωστό πλευρό της Ιστορίας, η ΕΟΚΑ ή η ΤΝΤ; Αν αυτή η ερώτηση απευθύνεται σε έναν Ελληνοκύπριο, η απάντηση θα είναι «η ΕΟΚΑ», ενώ αν απευθύνεται σε ένα Τουρκοκύπριο η απάντηση, φυσικά, θα είναι «η ΤΝΤ».
Το θέμα της σωστής πλευράς της Ιστορίας αναδύεται σήμερα λόγω κυρίως του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ελλάδα και η Κύπρος παρέχουν αμέριστη υποστήριξη και αλληλεγγύη προς την Ουκρανία και τον ουκρανικό λαό. Οι Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης, όπως και οι άλλοι ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ, επαναλαμβάνουν ότι είμαστε στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Αλλά ποιος εκπροσωπεί την Ουκρανία και τι θέλουν οι Ουκρανοί; Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ουκρανών θέλει να σταματήσει η καταστροφή της πατρίδας τους με κατάπαυση του πυρός και ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Όταν οι δημοσιογράφοι και οι πολιτικοί ισχυρίζονται το αντίθετο και μιλούν, για παράδειγμα, για τους Ουκρανούς που είναι έτοιμοι να θυσιάσουν τη ζωή τους για την ελευθερία και τη δημοκρατία, αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από την ωμή πολεμική προπαγάνδα εκείνων που δεν διακινδυνεύουν τη ζωή τους και που, από τον καναπέ τους, στέλνουν άλλους στα πεδία των μαχών. Περιττό να πούμε ότι και οι Ρώσοι στρατιώτες δεν θέλουν τίποτα περισσότερο από μια άμεση κατάπαυση του πυρός και ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Ίσως είναι δύσκολο να αντιληφθούμε την τραγική κατάσταση των οικογενειών των οποίων οι πατέρες και οι γιοι πεθαίνουν στο πεδίο της μάχης.
Διερωτώμαι πράγματι αν είμαστε στη σωστή πλευρά της Ιστορίας όταν υποστηρίζουμε τις πολιτικές του Ζελένσκι και της παρέας του. Δεν είμαι υποστηρικτής του Τραμπ, αλλά θα συμφωνούσα ότι ο Ζελένσκι έχει χάσει προ πολλού την αξιοπιστία του στα μάτια πολλών, επειδή συνεχίζει να καλεί σε έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Κάποτε ζήτησε ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, κάποτε ήθέλε προληπτικά πλήγματα κατά της Μόσχας, κάποτε ζητούσε πυρηνικά όπλα για την Ουκρανία, κάποτε απαιτούσε από το ΝΑΤΟ να προστατεύσει τον κατεχόμενο από τη Ρωσία πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια από σαμποτάζ, κάποτε απαιτούσε συνεχώς την παράταση του πολέμου και την ανακατάληψη του Ντονμπάς και της Κριμαίας που ακόμα και ένα νήπιο αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι εφικτό. O Zελένσκι αποδεικνύει μόνο ένα πράγμα: έχει πάψει να εκπροσωπεί τον ουκρανικό λαό εδώ και πολύ καιρό. Μετά από τρία χρόνια πολέμου, ο ουκρανικός λαός θέλει μόνιμη κατάπαυση του πυρός και ειρηνική λύση, παρά τους ισχυρισμούς του προπαγανδιστικού Τύπου. Είναι ακόμη πιο ανεύθυνο το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, με επικεφαλής τους πολεμοκάπηλους της Γερμανίας, υποστηρίζουν την Ουκρανία στη προσπάθειά της να νικήσει τη Ρωσία, που δεν μπορεί να γίνει. Το γεγονός ότι μια πυρηνική δύναμη δεν μπορεί να νικηθεί θα έπρεπε να είναι κοινή γνώση ακόμη και σε εκείνους που είχαν ελάχιστη σχέση με την εξωτερική πολιτική στη ζωή τους. Αυτό που είπε κάποτε ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζον Κένεντι παραμένει έγκυρο: «Δεν πρέπει ποτέ να βάζεις μια πυρηνική δύναμη σε μια κατάσταση από την οποία μπορεί να ταπεινωθεί. Όποιος θέλει να ωθήσει μια πυρηνική δύναμη στα όριά της, παίρνει το ρίσκο ενός πυρηνικού πολέμου, σίγουρα δεν βρίσκεται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας». (Νew York Times, 22/10/2009).
Μπορεί να ακούγεται εφιαλτικό αλλά η αμέριστη στρατιωτική συμπαράσταση προς την Ουκρανία ενδέχεται να καταλήξει σε πυρηνικό όλεθρο. Η Ιστορία θα σβήσει κι αυτή. Αν κάποτε εξωγήινοι επισκεφθούν τη Γη δεν θα μπορέσουν να διαπιστώσουν ποιοι ήταν στη σωστή πλευρά της Ιστορίας αφού όλα τα ντοκουμέντα, όπως και όλα τα όντα της Γης, θα έχουν αποτεφρωθεί στη θερμοκρασία των 6.000 βαθμών Κελσίου.
Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας
