Τα περίφημα ΜΟΕ δεν προχωρούν, όσο και αν δηλώνουμε ότι υπάρχει πρόοδος. Αυτά που βρίσκονται σε ακτίνα συμφωνίας είναι μόνο τα χαμηλής πολιτικής όπως η επιτροπή νεολαίας, η συντήρηση κοιμητηρίων, το περιβάλλον και η αποναρκοθέτηση. Στα δύσκολα, αυτά των οδοφραγμάτων και της ενέργειας στη νεκρή ζώνη, οι θέσεις των πλευρών είναι εκ διαμέτρου αντίθετες.
Ακόμα αν, στο εντελώς υποθετικό σενάριο, αύριο συμφωνούμε σε όλα τα ΜΟΕ δεν νομίζω η εξέλιξη αυτή να είναι αρκετή για επανεκκίνηση των συνομιλιών. Στην περίπτωση αυτή θα υπάρχει ένα κυπριακό πρόβλημα στο τέλμαν με τις δύο κοινότητες να μην έχουν κοινό έδαφος για συνομιλίες αλλά με περισσότερα σημεία διέλευσης, συντηρημένα κοιμητήρια, χωρίς ναρκοπέδια, με δικοινοτική επιτροπή νεολαίας και φωτοβολταϊκά πάρκα στη νεκρή ζώνη.
Το μήνυμα δεν είναι ότι τα ΜΟΕ δεν βοηθούν αλλά το μόνο που βοηθούν είναι στην καθημερινότητα των πολιτών και των δυο κοινοτήτων και όχι στη λύση του προβλήματος.
Ο λαός λέει «Το καλό το παλληκάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι». Συνεπώς καλά τα ΜΟΕ μεταξύ των κοινοτήτων αλλά αυτό που χρειάζεται είναι το «άλλο μονοπάτι».
Είναι γεγονός ότι ο ΠτΔ Νίκος Χριστοδουλίδης έχει κάνει προσπάθειες να προσεγγίσει απευθείας την Τουρκία. Ο καφές στη Βουδαπέστη με τον Ταγίπ Ερντογάν, οι συναντήσεις του, έστω και στο πόδι, με τον Χακάν Φιντάν είναι μεν προς την ορθή κατεύθυνση αλλά θα πρέπει να αξιοποιηθούν καταλλήλως. Αν νομίζουμε ότι ένας καφές και ένα «Για σας, τι κάνετε;», στο περιθώριο διασκέψεων, θα κάνουν την Τουρκία να αλλάξει στάση απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία, είμαστε επιεικώς αφελείς. Χρειάζονται άλλα, δραστικά βήματα από τη δική μας πλευρά, για να πεισθεί η Τουρκία. Ούτε την πρόσφατη πρόταση του ΠτΔ Νίκου Χριστοδουλίδη ή, αν θέλετε, το υπεροπτικό κάλεσμα για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας το έχουν πάρει στα σοβαρά. Διαχρονικά οι Τούρκοι δεν αντιδρούν στα δικά μας πυροτεχνήματα γιατί γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι είναι, πρώτα, ανέφικτα και, δεύτερον, απευθύνονται στο εσωτερικό μας ακροατήριο.
Σε θέματα διαφορών μεταξύ μερών, όπου η διαφορά ισχύος είναι χαώδης, δεν έχουν θέση οι τσάπα μαγκιές και το παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Δυστυχώς ο μόνος τρόπος είναι να υποχωρήσει ο αδύναμος ή κατ’ ακρίβεια να δώσει στον δυνατό αυτά που του λείπουν και τα χρειάζεται. Αυτός δυστυχώς είναι ο μόνος τρόπος.
Εδώ υπεισέρχονται τα ΜΟΕ, όχι όμως με τους Τ/Κ αλλά με την Τουρκία. Μόνο αν αναλύσουμε τα θέλω της Τουρκίας, τα οποία αυτή τη στιγμή θεωρητικά εξαρτώνται από εμάς, και κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση μπορούμε να έχουμε αποτέλεσμα. Λέω θεωρητικά γιατί έτσι και αλλιώς η Τουρκία θα τα πάρει. Εμείς το μόνο που μπορούμε να προκαλέσουμε είναι αργοπορία στην υλοποίησή τους και τίποτε άλλο. Με απλά λόγια, το μόνο που μπορούμε να προκαλέσουμε είναι ταλαιπωρία.
Αν νομίζουμε ότι η Ευρώπη δεν θα συμπεριλάβει την Τουρκία στους σχεδιασμούς ασφάλειας γιατί ενίσταται η Κύπρος, είμαστε εκτός πραγματικότητας. Αν νομίζουμε ότι η Ευρώπη δεν θα προχωρήσει στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία και στις βίζες των Τούρκων πολιτών, επειδή δεν το αποδέχεται η Κύπρος, και πάλι ονειροβατούμε. Όλα αυτά θα προχωρήσουν αλλά με αργούς ρυθμούς λόγω της Κύπρου. Όλη αυτή η ρητορική περί προϋποθέσεων για τις κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας είναι απλή ρητορική χωρίς νόημα. Αν νομίζουμε ότι η Τουρκία θα αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία για να πάρει αυτά που θέλει από την Ευρώπη, τότε βρισκόμαστε σε άλλον πλανήτη. Η Τουρκία εξελίσσεται σε μεγάλη δύναμη και για να δώσει πρέπει πρώτα να πάρει. Αυτό άλλωστε είναι ο κανόνας στις διαφορές μεταξύ ενός μικρού με έναν μεγάλο.
Κλασικό παράδειγμα το ουκρανικό και οι σχέσεις της Ουκρανίας με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο Τραμπ ζητά πρώτα να πάρει και μετά να δώσει.
Συνεπώς, θα πρέπει άμεσα να δώσουμε ορισμένα από τα θέλω της Τουρκίας. Το πρώτο είναι η ενέργεια. Η ηλεκτρική διασύνδεση και η συμπερίληψη της Τουρκίας, μέσω των Τ/Κ, στους ενεργειακούς μας σχεδιασμούς για εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων είναι ένα από τα ΜΟΕ. Επιπρόσθετα, η άρση των αντιρρήσεών μας, πρώτα για τις βίζες των Τούρκων πολιτών και μετά για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης. Αυτές οι παραχωρήσεις θα μπορούσαν να γίνουν εξελικτικά. Ας μην ξεχνούμε ότι έχουμε και άλλους υποτιθέμενους «άσους» στο μανίκι μας, το άνοιγμα κεφαλαίων της ενταξιακής πορείας. Ιδίως το τελευταίο είναι ένα μεγάλο βήμα και μάλιστα χωρίς κόστος. Ας μην είμαστε αφελείς. Η Τουρκία δεν θα καταστεί ποτέ ισότιμο μέλος της Ευρώπης. Θα μπορούσαν να συνεχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και να καταλήξουν σε μια ειδική σχέση.
Τέλος υπάρχει και το νερό. Μια συνεργασία με την Τουρκία, μέσω των Τ/Κ, για το υδατικό είναι πρώτιστα προς δικό μας όφελος.
Μπορεί εμείς να είμαστε ισότιμο μέλος της ΕΕ, και αυτό είναι το μεγάλο μας προτέρημα, αλλά παραγνωρίζουμε τα μειονεκτήματά μας. Η Τουρκία έχει ανάγκη την Ευρώπη αλλά εξίσου και η Ευρώπη την Τουρκία. Η Ευρώπη μπορεί να συνεχίσει χωρίς την Κύπρο αλλά η Κυπρος δεν μπορεί εκτός Ευρώπης. Τα μεγέθη είναι τόσο μεγάλα που αν τα κατανοήσουμε θα πανικοβληθούμε. Μόνο η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης σημαίνει 160 δισεκατομμύρια. Ένα ποσό που θα επωφεληθούν όχι μόνο οι Τούρκοι αλλά εξίσου και οι Ευρωπαίοι.
Τον τελευταίο καιρό προσπαθούμε να δείξουμε ότι δεν θα αποδεχθούμε την Τουρκία να είναι μέρος των αμυντικών και σχεδιασμών ασφάλειας της Ευρώπης. Και αυτό ένα ανέκδοτο για εσωτερική κατανάλωση. Στην πραγματικότητα όμως οι συνεργασίες για οπλικά και αμυντικά συστήματα μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών και Τουρκίας έχουν ήδη αρχίσει. Ισπανία, Ιταλία και Γερμανία είναι οι πρώτες χώρες που έχουν συνάψει συνεταιρισμούς με τουρκικές εταιρείες για παραγωγή στρατιωτικών προϊόντων στην Τουρκία.
Όλα τα πιο πάνω φαντάζουν πολύ προχωρημένα, στο καλύτερο σενάριο, μειοδοτικές ιδέες, στο χειρότερο. Αυτό, αν και το αντιλαμβάνομαι, δεν το κατανοώ. Μήπως όλοι αυτοί που θέλουν σκληρή αντιμετώπιση της Τουρκίας έχουν τίποτα το εναλλακτικό να προτείνουν;
Τον τελευταίο καιρό ακούμε φωνές για νέο ρεαλισμό. Ειλικρινά δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς μια στρατηγική βασισμένη σε συνταγές του παρελθόντος, που στην πορεία αποδείχθηκαν καταστροφικές, θεωρείται κάτι το νέο! Πώς μπορεί το καλό κλίμα στις σχέσεις του ελληνισμού με την Τουρκία να εξυπηρετεί μόνο την Τουρκία; Πότε θα μπορεί ο ελληνισμός να είναι τόσο ισχυρός ούτως ώστε να αντιμετωπίσει επάξια τις τουρκικές απειλές; Κάποτε ίσως να γίνει και αυτό. Αυτό όμως που δεν μας απαντούν είναι στο εάν μέχρι τότε θα υπάρχει Κύπρος.
Δεν περιμένω από τον ΠτΔ ή, για να είμαι δίκαιος, από τον οποιονδήποτε Πρόεδρο να υιοθετήσει τα πιο πάνω. Τέτοιο θάρρος δεν διαθέτουν οι ηγέτες μας. Δυστυχώς στο δίλημμα μεταξύ του σημερινού «Ζήτω» και της αυριανής κατάρας διαλέγουν τα πρόσκαιρα «Ζήτω». Όσο και αν φταίει ή όχι ο ηγέτης επί της Προεδρίας του οποίου θα κλείσει οριστικά το Κυπριακό με διχοτόμηση, θα είναι καταραμένος για τις επόμενες γενεές.
