«Ο GSI θα γίνει, ανεξάρτητα του τι λέει η Τουρκία», δήλωσε ο ΠτΔ Νίκος Χριστοδουλίδης, με αφορμή την προσωρινή αναστολή των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου του GSI (Great Sea Interconnector). Το να κάνει τέτοιες δηλώσεις ο ΠτΔ έχει τη σημασία του. Τώρα το από πού αντλεί αυτή την αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία θα φανεί στην πορεία. Το παράξενο είναι το ότι έχουμε κάνει «στόχο ζωής» ένα έργο για το οποίο είχαμε τις αμφιβολίες μας, σε σημείο που παραλίγο να διαταραχθούν οι σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας. Μπορεί να μας πήρε λίγο καιρό αλλά, τώρα που το αποφασίσαμε, θα το πάμε μέχρι τέλους. Το ποιο όμως θα είναι το τέλος του έργου θα το μάθουμε σύντομα. Αν και οι μελέτες που έγιναν δείχνουν ότι το έργο αυτό έχει τεράστιο και απρόβλεπτο κόστος και διατρέχει γεωπολιτικούς κινδύνους, προχωρούμε κανονικά ακάθεκτοι. Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι ο GSI χρειάζεται για να αρθεί η ηλεκτρική απομόνωση της Κύπρου. Επιπρόσθετα, η πρόσβαση σε φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα θα ανακουφίσει τους πολίτες.
Ίσως η παράξενη στροφή μας, να γίνουμε ένθερμοι υποστηρικτές του GSI, να έχει και μια άλλη διάσταση. Ίσως να βρήκαμε και ένα άλλο, κρυφό πλεονέκτημα. Συνάδει πλήρως με την πολιτική μας μηδενικού αθροίσματος. Η απομόνωση της Τουρκίας κατάντησε μια εμμονική διαστροφή. Όλες μας οι συνεργασίες είναι με εχθρούς της Τουρκίας, όπως Ισραήλ και Αίγυπτος. Το «Ο εχθρός του εχθρού μας είναι φίλος μας» κατάντησε το δόγμα της εξωτερικής μας πολιτικής.
Κάθε κανονικό κράτος θα έκανε το παν για να υπάρχει ηλεκτρική διασύνδεση με γειτονικά κράτη. Εδώ έγκειται όμως η διαφορά. Εμείς δυστυχώς, μια ημικατεχόμενη χώρα, δεν είμαστε κανονικό κράτος.
Με όλο τον σεβασμό, λυπούμαι αλλά πρέπει να απαντήσω στη δήλωσή σας, κύριε Πρόεδρε. «Ο GSI δεν θα γίνει όσο αντιτίθεται η Τουρκία». Αυτή είναι η πικρή πραγματικότητα. Ακόμα, το επιχείρημα ότι θα γίνει επειδή είναι έργο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ είναι επιεικώς αφελές. Τα ίδια λέγαμε και για τον αγωγό EastMed, ένα πολιτικό ανέκδοτο που στο τέλος ναυάγησε. Ποιος θυμάται πλέον τον αγωγό της ασυναρτησίας; Να ζήσουμε να τον θυμόμαστε, λέγαμε εμείς του «κατευνασμού». Ζήσαμε αλλά δεν τον θυμόμαστε. Όσο υπάρχει κυπριακό πρόβλημα, όλα αυτά τα μεγαλεπήβολα έργα είναι ανέφικτα. Καλώδιο μεταξύ Λευκωσίας-Πάφου μπορούμε. Στην ευρύτερη περιοχή όμως είναι αδύνατο. Το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, που καθημερινά επικαλούμαστε, είτε μας αρέσει είτε όχι, έρχονται δεύτερα. Μόνο αν είναι συμβατά με τα διάφορα συμφέροντα έχουν ισχύ.
Μα επιτέλους ακόμα να αντιληφθούμε τη γεωγραφία; Λόγω γεωγραφίας, όλα αυτά τα μεγάλα έργα ο μόνος τρόπος για να υλοποιηθούν είναι με τη συνεργασία της Τουρκίας μέσω των Τ/Κ. Μπορεί να είμαστε υποκριτικά αφελείς και να νομίζουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή μας αλλά η γεωγραφία δεν αλλάζει. «Θυμός του χωριάτη ζημιά του πουγκιού του», λέει ο λαός. Αυτό κάνουμε διαχρονικά. Τα λίγα ή πολλά κοιτάσματα υδρογονανθράκων έμειναν και θα μείνουν ανεκμετάλλευτα λόγω της άρνησής μας να συνεργαστούμε με την Τουρκία.
Τις προάλλες, η Ελλάδα ανακοίνωσε τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της χώρας. Κάτι παρόμοιο έκανε και η Τουρκία αλλά, αν και υπάρχουν διαφορές, δεν διασαλεύτηκε το καλό κλίμα μεταξύ των δύο χωρών και τα νερά παραμένουν ήρεμα, ένα γεγονός που παραπέμπει σε συνεννόηση μεταξύ τους. Οι μόνοι που πανηγύρισαν και ακόμα πανηγυρίζουν, σε Ελλάδα και Κύπρο, είναι οι κατά φαντασία «φουστανελάδες» οι οποίοι αγνοούν το ότι η κίνηση αυτή ήταν ευρωπαϊκή υποχρέωση της Ελλάδας με προθεσμία την 27η Απριλίου του 2025. Μια ενέργεια, καθαρά θεωρητική, με μόνο νομική χροιά, την ονομάζουμε προβολή ισχύος της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας. Δεν αντιλαμβανόμαστε το αυτονόητο, ότι για να προβάλεις την ισχύ σου θα πρέπει πρώτα να τη διαθέτεις.
Όταν υπάρχει συνεννόηση τα πάντα μπορούν να λυθούν. Αυτό απέδειξε η ελληνική κυβέρνηση με τη συνετή εξωτερική της πολιτική. Από τη μια η συγκυρία των Χακάν Φιντάν, Γιώργου Γεραπετρίτη και των συμβουλών του Έλληνα Πρωθυπουργού για τις γεωπολιτικές εξελίξεις και από την άλλη η αμοιβαία ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη που εδραιώθηκε μεταξύ τους δείχνουν ότι η εθνική αξιοπρέπεια και η διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μπορούν να συνυπάρχουν με τα ήρεμα νερά. Απλά να θυμηθούμε ότι οι μεταναστευτικές ροές, από 2.000 με 3.000 ημερησίως, μειώθηκαν στους 20 με 30. Οι υπερπτήσεις είναι πλέον μηδενικές και γενικά το κλίμα εξελίσσεται σε καλό. Αν και υπάρχουν ακόμα «ζιζάνια», όπως ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας, ο οποίος με την επίσκεψή του το μεγάλο Σάββατο στη νήσο Παναγία προσπάθησε να δημιουργήσει πρόβλημα, δεν ασχολήθηκε κανένας μαζί του. Οι εποχές των τσάμπα μαγκιών, των Παυλόπουλων, των Σαμαράδων και των Καμένων, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με σύνεση και σοβαρότητα στέλνει το μήνυμα ότι οι τρικυμισμένες θάλασσες δεν μπορούν να αποτελέσουν το μέλλον των επόμενων γενεών. Τα ήρεμα νερά, κάτι που μεταφράζεται από τους τσάμπα μάγκες σε πολιτική κατευνασμού, εκτός από την ηρεμία στο Αιγαίο, αποτελούν και τη μόνη ελπίδα για το εθνικό μας θέμα. Μόνο με αμοιβαία συνεννόηση μπορούμε να πάμε μπροστά. Μόνο έτσι θα αναπληρώσουμε τον χαμένο και καταστροφικό χρόνο των προτάξεων, των μακροχρονίων και τα χρόνια που χάθηκαν λόγω της εθνικής μας ανεπάρκειας με το ΟΧΙ του 2004 και στο Κραν Μοντανά, τον Ιούλιο του 2017. Οι νομικίστικες προσεγγίσεις, που δυστυχώς επανήλθαν, δεν βοηθούν. Σωστή η επίκληση του Διεθνούς Δικαίου αλλά όταν καταντήσει εμμονή είναι καταστροφικό.
Οι λάτρεις των κρίσεων, γιατί μόνο σε κρίσεις μπορούν πολιτικά να επιβιώσουν, εναποθέτουν τώρα τις ελπίδες τους στον άλλο εταίρο του GSI, το Ισραήλ. Οι τεταμένες σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ νομίζουν ότι θα τους διασφαλίσουν την πολυπόθητη ένταση. Βέβαια ξεχνούν ότι το Ισραήλ εξυπηρετεί πάνω απ’ όλα τα συμφέροντά του. Ξεχνούν ακόμα τον «θείο» Τραμπ ο οποίος στοχεύει σε συνεργασία μεταξύ των δύο σημαντικών του συμμάχων, της Τουρκίας και του Ισραήλ. Η κατάσταση στη Συρία είναι σήμερα ιδανική για συνεργασία των δύο άσπονδων εχθρών. Δεν νομίζω ο σκληρός Νετανιάχου, μεταξύ της εύνοιας του Προέδρου των ΗΠΑ και της σχέσης του με τη μικρή Κύπρο, να διαλέξει τη μισή μας πατρίδα.
Δεν θέλω να είμαι μάντης κακών αλλά όλα δείχνουν ότι ο GSI θα έχει την τύχη του EastMed. Με άλλα λόγια, είναι ο EastMed με άλλο όνομα. Μπορεί η Ελλάδα να έχει πολλούς συναισθηματικούς δεσμούς μαζί μας αλλά το Ισραήλ δεν είναι διατεθειμένο να συγκρουστεί με την Τουρκία για τα «μάτια μας».
Στο τέλος της ημέρας θα μείνουμε με αγωγούς και καλώδια στα χαρτιά, θα μιλούμε για ενεργειακούς σχεδιασμούς, θα δηλώνουμε ότι είμαστε πυλώνας σταθερότητας και το μόνο που θα συνεχίσει να είναι σταθερό θα είναι το καταραμένο στάτους κβο.
