Η νέα πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό, που διεξάγεται σήμερα και αύριο, 16 και 17 Ιουλίου, στη Νέα Υόρκη, αποτελεί έναν ακόμα σταθμό σε μια πορεία δεκαετιών όπου το Κυπριακό παραμένει ένα άλυτο πρόβλημα. Δεν αναμένεται κάποια εξέλιξη που θα δώσει ώθηση στη διαδικασία, με τη συνάντηση να αντιμετωπίζεται ως μια ευκαιρία για να συνεχιστεί ο διάλογος. Αν δούμε το διεθνές πλαίσιο, το Κυπριακό σήμερα μοιάζει σαν μια υποσημείωση σε έναν ταραγμένο κόσμο. Αν δούμε το νόμισμα από την άλλη πλευρά, το περίπλοκο διεθνές πλαίσιο θα έπρεπε να αποτελεί μοχλό πίεσης για να φτάσουμε σε λύση.
Ας δούμε αυτά τα στοιχεία του διεθνούς περιβάλλοντος.
Αρχικά, οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή, με τακτικές επαφές αλλά και συνεχιζόμενες διαφορές σε διπλωματικό επίπεδο. Τα ελληνοτουρκικά αποτελούν μια κρίσιμη παράμετρο για την πορεία του Κυπριακού. Οι εντάσεις δεν βοηθούν και σοβαρές εντάσεις υποβόσκουν.
Δεύτερον, η ΕΕ προσπαθεί να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο, τόσο ως παράγοντας σταθερότητας όσο και ως εγγυήτρια της εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ευρωπαϊκού κεκτημένου στην Κύπρο. Η ΕΕ δέχεται κριτική για τον περιορισμένο γεωπολιτικό της ρόλο και το Κυπριακό αποτελεί ένα ζήτημα το οποίο δίνει στις Βρυξέλλες χώρο για να δείξουν ότι μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Για να είμαστε δίκαιοι, η ΕΕ μπορεί να ασκήσει πολιτική στον βαθμό που το επιτρέπουν τα κράτημέλη της.
Τρίτον, το διεθνές περιβάλλον δεν είναι υποστηρικτικό για την Τουρκία. Το αντίθετο. Η οικονομία της δοκιμάζεται και το πολιτικό κλίμα στο εσωτερικό είναι εκρηκτικό. Το κλείσιμο του Κουρδικού με τον αφοπλισμό του PKK είναι μια νίκη για τον Ερντογάν αλλά δεν αρκεί.
Το παζλ του διεθνούς περιβάλλοντος, που παραθέσαμε, θα έπρεπε να αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο για λύση αλλά είμαστε μακριά. Η Τουρκία εξακολουθεί να πιέζει για αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και των δύο «κρατών» και η ελληνοκυπριακή πλευρά επιμένει την ανάγκη προσήλωσης στο συμφωνημένο πλαίσιο της ομοσπονδίας.
Η νέα τρέχουσα πενταμερής στη Νέα Υόρκη θα μπορούσε να φέρει τα χαρακτηριστικά μιας κρίσιμης διπλωματικής ευκαιρίας. Το διεθνές πλαίσιο απαιτεί από όλους τους παίκτες πραγματική βούληση για συμβιβασμό, αξιοποίηση των ευρωπαϊκών παραμέτρων και ενεργό ρόλο των Ηνωμένων Εθνών προς μια δίκαιη και βιώσιμη λύση. Για την Κύπρο, η ένταξη σε ένα ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον ασφάλειας συνιστά ζητούμενο ζωτικής σημασίας για το μέλλον του νησιού και της περιοχής. Ταυτόχρονα η Ενωμένη Κύπρος θα αποτελεί το ισχυρότερο χαρτί της Ευρώπης, και της Δύσης γενικότερα, σε μια δύσκολη γεωπολιτικά περιοχή.
