Του Ανδρέα Γρ. Ορφανίδη*
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε ένα σαφές και ηχηρό μήνυμα: οι τουρκικές εταιρείες δεν έχουν θέση στις κοινές προμήθειες του ευρωπαϊκού οργάνου χρηματοδότησης ασφάλειας SAFE. Η απόφαση αυτή, που επιβεβαιώθηκε από τον επίτροπο Άμυνας απαντώντας σε ερώτηση ευρωβουλευτών, δεν αποτελεί απλά τεχνοκρατική ρύθμιση αλλά στρατηγικό πλήγμα για τα σχέδια ενίσχυσης της τουρκικής αμυντικής ισχύος και ταυτόχρονα ισχυρή στήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ταυτόχρονα, δικαιώνει τις σχετικές ενέργειες και τοποθετήσεις του Προέδρου Χριστοδουλίδη. Η Τουρκία, μη έχοντας υπογράψει καμιά συμφωνία συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας με την Ε.Ε., αποκλείεται ρητά από συμμετοχή στο SAFE, θέτοντας σαφείς όρους που τη διαχωρίζουν από τα κράτη-μέλη και εταίρους της Ευρώπης.
Το SAFE εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο ReArm Europe–Readiness 2030, που προβλέπει τεράστιες επενδύσεις για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και την προστασία των κρατών μελών από στρατηγικές απειλές. Ο κανόνας ότι τουλάχιστον το 65% κάθε έργου αφορά εταιρείες εντός Ε.Ε., ενώ η συμμετοχή τρίτων χωρών περιορίζεται σε αυστηρά πλαίσια, εξασφαλίζει ότι η Τουρκία δεν θα μπορεί να επωφεληθεί από τα ευρωπαϊκά κονδύλια για να ενισχύσει την αμυντική της τεχνογνωσία. Η ρύθμιση αυτή έχει καθοριστική σημασία για την Κύπρο, καθώς εμποδίζει την Τουρκία από την απόκτηση τεχνολογικής και στρατιωτικής ισχύος μέσω ευρωπαϊκών συνεργασιών, διασφαλίζοντας ότι η χώρα παραμένει προστατευμένη σ’ ένα εξαιρετικά ευαίσθητο γεωπολιτικό περιβάλλον.
Παράλληλα, η απόφαση της Επιτροπής στέλνει σαφές πολιτικό μήνυμα στην Άγκυρα: χωρίς ουσιαστική αλλαγή στάσης, η Τουρκία δεν έχει θέση σε μεγάλα ευρωπαϊκά αμυντικά σχήματα. Στην ουσία, αναγνωρίζει έμμεσα την πραγματικότητα της μακροχρόνιας κατοχής μέρους της Κύπρου και ενισχύει τη διεθνή διπλωματική θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιβεβαιώνοντας ότι η Ευρώπη στέκεται δίπλα της σε κρίσιμα ζητήματα ασφάλειας και γεωπολιτικής. Η απόφαση διασφαλίζει ότι η Κύπρος δεν θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια αναβαθμισμένη τουρκική αμυντική βιομηχανία και ότι τα ευρωπαϊκά προγράμματα παραμένουν εργαλεία σταθερότητας και προστασίας.
Συμπερασματικά, η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί στρατηγική νίκη για την Κυπριακή Δημοκρατία. Θωρακίζει την ασφάλεια της χώρας, ενισχύει τη διπλωματική της θέση στην Ευρώπη και καθιστά σαφές ότι η Ε.Ε. δεν θα επιτρέψει την ενίσχυση της Τουρκίας μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων, στέλνοντας μήνυμα ισχύος και ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
