Η πρόσφατη απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη να προσφέρει τη μηνιαία αποζημίωση που δικαιούται για τη 18ετή του υπηρεσία στο Δημόσιο σε έξι οίκους στέγασης και κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων, συνιστά πράξη που ξεπερνά τα όρια της πολιτικής διαχείρισης και αγγίζει τις βαθύτερες αξίες της κοινωνικής ευθύνης, της ανθρωπιάς και της προσφοράς. Δεν πρόκειται για μια κίνηση συμβολική χωρίς αντίκρισμα, αλλά για μια έμπρακτη στάση ζωής, που έρχεται να θυμίσει ότι η πολιτική μπορεί να λειτουργεί ως πεδίο αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, όχι μόνο ως μηχανισμός εξουσίας.
Η πράξη του Προέδρου αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία καθώς αφιερώνεται στη μνήμη των γονέων του. Με αυτόν τον τρόπο, ο ίδιος δίνει συνέχεια σε μια παράδοση οικογενειακής προσφοράς και αφοσίωσης στις αξίες που συγκροτούν τον κοινωνικό μας ιστό. Η πολιτική, όταν συνδέεται με προσωπικά βιώματα και μνήμες, αποκτά αυθεντικότητα, και αυτό ακριβώς συνέβη με τη συγκεκριμένη απόφαση. Δεν ήταν μια ενέργεια καθ’ υπαγόρευση συμβούλων ή επικοινωνιολόγων· ήταν μια προσωπική επιλογή, που αντανακλά την πίστη του Προέδρου στην ανάγκη στήριξης των πιο ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας.
Σε μια εποχή όπου η δημόσια ζωή συχνά στιγματίζεται από καχυποψία, συμφέροντα και προνόμια, η πράξη αυτή αποτελεί υπόδειγμα. Ο Πρόεδρος, ενώ θα μπορούσε να αρκεστεί στη θεσμική του ιδιότητα και να μην κάνει τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο, επέλεξε να στείλει ένα μήνυμα διαφορετικής πολιτικής κουλτούρας. Αντιπαραβάλλεται έτσι με άλλες περιπτώσεις πολιτικών που εισπράττουν πολλαπλές συντάξεις ή απολαύουν προνομίων χωρίς διάθεση προσφοράς. Η επιλογή του Χριστοδουλίδη δεν «λύνει» βεβαίως το πρόβλημα των οίκων ευγηρίας, ούτε ανατρέπει την πραγματικότητα της γήρανσης και της φροντίδας· αποτελεί όμως χειροπιαστή συμβολή και, κυρίως, εμπνέει για μίμηση.
Η δωρεά αυτή πρέπει να ιδωθεί και ως κάλεσμα προς όλους τους πολιτικούς και τους αξιωματούχους να αναλογιστούν πώς μπορούν να επιστρέψουν στην κοινωνία ένα μέρος από όσα η κοινωνία τους προσφέρει. Δεν χρειάζονται πάντα μεγάλα ποσά ή εντυπωσιακές κινήσεις· χρειάζεται η διάθεση προσφοράς και η ευαισθησία απέναντι στους συνανθρώπους μας. Ο Πρόεδρος, με την κίνησή του, έδειξε ότι η ηγεσία δεν είναι μόνο διοίκηση, αλλά και έμπρακτο παράδειγμα.
Σε τελική ανάλυση, η πολιτική κρίνεται και από την ικανότητα να εμπνέει. Η απόφαση του Νίκου Χριστοδουλίδη εμπνέει γιατί είναι αυθεντική, σεμνή και ουσιαστική. Και ίσως αυτό είναι το μεγαλύτερο δίδαγμα που αφήνει: ότι η αληθινή δύναμη της εξουσίας βρίσκεται στη διάθεση να τη μοιράζεσαι με τους πιο αδύναμους.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
