Ο νότος δεν ήταν εξωτερικό ακόμα μέχρι να ανοίξουν οι πύλες το 2003. Μόλις άνοιξαν, το είδαμε. Περνούσαμε δείχνοντας την ταυτότητά μας, ως γνωστόν. Τελικά μας μεταχειρίζονταν σαν να πηγαίναμε στο εξωτερικό. Είναι σύνορα, όχι οδοφράγματα. Είναι τελωνεία, όχι πύλες. Μας έδωσαν στα νεύρα. Παραμιλήσαμε, βρίσαμε, όμως, αφού μας έκαναν τη χάρη να ανοίξουν το μισό που κρατούσαν κλειστό τόσα χρόνια, δεν νοιαστήκαμε και πολύ γι’ αυτή την κενού περιεχομένου μεταχείριση ως εξωτερικό. Δεν δώσαμε σημασία. Τι σημαίνει εξωτερικό; Από πότε είναι εξωτερικό η Πάφος, η Λεμεσός και η Λάρνακα; Από πότε πηγαίνουμε με διαβατήριο στην Κακοπετριά, στο Τρόοδος; Είδατε ποτέ στο όνειρό σας ότι πηγαίνετε με διαβατήριο στα χωριά στα οποία γεννηθήκαμε; Μέχρι σήμερα κανείς δεν το ρώτησε ποτέ αυτό κάτω από τη στέγη της βουλής της υποτελούς διοίκησης.
Δεν μπόρεσα να βρω λόγια να περιγράψω αυτή την ειρωνεία καθώς σκεφτόμουν τους Ελληνοκύπριους που αφέθηκαν ελεύθεροι για να δικαστούν χωρίς να βρίσκονται υπό κράτηση και δεν μπορούν να πάνε στα σπίτια τους στον νότο. Κράτηση πενήντα ημερών. Και τώρα είναι ελεύθεροι. Όμως, δεν μπορούν να πάνε στο σπίτι τους. Τι δουλειά είναι αυτή; Μόλις βγει από τη φυλακή ο άνθρωπος θέλει πρώτα να πάει στο σπίτι του. Στη μυρωδιά του σπιτιού του. Θέλει να αγκαλιάσει εκείνους που αγαπά και νοστάλγησε. Δεν μπόρεσαν να πάνε. Πήγαν σε ξενοδοχείο. Όταν αφεθούν ελεύθεροι και οι άλλοι φίλοι τους, σίγουρα θα νοικιάσουν ένα σπίτι και θα εγκατασταθούν εκεί. Θα περιμένουν μέχρι να καταλήξει η δίκη τους. Αφέθηκαν ελεύθεροι. Όμως, ακόμα δεν μπόρεσαν να είναι ελεύθεροι.
Τι «μεγάλη» υπόθεση είναι αυτή τελικά... Τι σοβαρό ζήτημα είναι τελικά λέει η παραβίαση απαγορευμένης στρατιωτικής περιοχής σε αυτή τη νεκρή ζώνη στην οποία τριγυρίζουν άνετα οι λαθρέμποροι και οι έμποροι ανθρώπων... Τι τρομερό έγκλημα, λέει, είναι να πάει κανείς και να δει τα σφετερισθέντα εδάφη του! Τους επιβλήθηκε εγγύηση διακόσιες χιλιάδες λίρες σε μετρητά. Μια φορά τη βδομάδα να εμφανίζονται στην αστυνομία. Και απαγόρευση εξόδου στο εξωτερικό! Αιχμαλωτίστηκαν ως ιδιοκτήτες σπιτιών σε αυτά τα χώματα στα οποία ήρθε για διακοπές η Αϊσέ τον Ιούλιο. Μήπως το αποκαλείτε αυτό κατέβασμα από το βουνό και εκδίωξη του ιδιοκτήτη του αμπελιού; Την ώρα που η Αϊσέ δροσιζόταν στην πλαζ, εκείνοι βασανίζονταν στα κελιά των φυλακών σε θερμοκρασία σαράντα βαθμών. Τέλειωσαν τα βάσανά τους; Δεν τέλειωσαν. Ακόμα είναι κρατούμενοι.
Στην αίθουσα του δικαστηρίου η αστυνομία απαρίθμησε τα ονόματα των παραπονούμενων. Παραπονέθηκαν για τους Ελληνοκύπριους. Οι ιδιοκτήτες των οικοδομών. Κοιτάξτε αυτή την παραξενιά. Δεν είδαν καν πουθενά τους πέντε Ελληνοκύπριους για τους οποίους υπέβαλαν παράπονο, λέει! Τότε, πώς μπορεί ένας άνθρωπος να υποβάλλει παράπονο για κάποιους που δεν είδε καν τι έκαναν; Άρα υπάρχει ένας ηθικός αυτουργός μέσα στην υπόθεση. Η αστυνομία ανακοινώνει και το δικό του όνομα στο δικαστήριο. Του πρώην προέδρου του Εμπορικού Επιμελητηρίου, Χασάν Ιντζέ. Τι έκανες Χασάν; Τι ενόχληση σού προκάλεσαν αυτοί οι Ελληνοκύπριοι αδελφοί μας; Δεν είσαι δεξιός για να πω ότι σε έπιασε η αγάπη για τη σημαία και την πατρίδα. Αρμόζει αυτό στην Αριστερά; Αχ! Κάποιοι αριστεροί σε αυτό τον κόσμο έκαναν πολλά πράγματα τα οποία δεν αρμόζουν στην Αριστερά. Αν τούτη η καημένη η Κύπρος έμεινε σαστισμένη τόσα χρόνια, τι νομίζετε; Ένα χαστούκι έφαγε από τη Δεξιά. Ένα χαστούκι από την Αριστερά! Στο τέλος ενώθηκαν εκείνοι που δίνουν τα χαστούκια. Εμείς δεν μπορέσαμε να ενωθούμε!
Συνηθίσαμε να πηγαίνουμε να βλέπουμε την Πέτρα του Ρωμιού στην Πάφο σαν να πηγαίνουμε στο εξωτερικό. Επιστρέφουμε στα σπίτια μας σαν να ερχόμαστε από ένα τουριστικό ταξίδι. Μοιραζόμαστε τις φωτογραφίες που βγάλαμε στη λεωφόρο των Φοινικούδων στη Λάρνακα. Είμαστε όμηροι, Ανδρέα. Και το συνηθίσαμε. Όμως, εσύ δεν μπορείς να το συνηθίσεις. Δεν θα μπορέσεις να ξεχάσεις ποτέ σε όλη σου τη ζωή ότι όταν βγήκες από τη φυλακή πήγες σε ξενοδοχείο και όχι στο σπίτι σου. Οι αιχμάλωτοι του 1974 διηγούνται τις ιστορίες της αιχμαλωσίας τους στα εγγόνια τους. Και εσύ θα διηγείσαι την αιχμαλωσία σου το 2025. Δεν μπορώ να σου ευχηθώ ευτυχισμένες μέρες ανάμεσά μας. Συγγνώμη. Διότι είσαι ελεύθερος, όμως ακόμα είσαι αιχμάλωτος…
