Sevgul Uludag
Τηλ: 99966518
Ο Χρίστος Ευθυμίου από το Δάλι, συντονιστής της Δικοινοτικής Οργάνωσης Συγγενών Αγνοουμένων και Θυμάτων Πολέμου «Μαζί Μπορούμε», επεσήμανε: «Σήμερα, 20 Ιουλίου 2025, η τελετή μνήμης στο Δάλι για τους αγνοούμενους που έχουν βρεθεί ήταν διαφορετική: ο ομιλητής ήταν ένας άνθρωπος που βίωσε πόνο όπως λίγοι άλλοι. Ο Πέτρος Σουππουρής, το 10χρονο αγόρι που, αν και τραυματισμένο, επέζησε της μαζικής δολοφονίας στο Παλαίκθρο, όπου έχασε σχεδόν όλη την οικογένειά του μαζί με την οικογένεια Λιασή και άλλους συγχωριανούς». «Η ρητορική μίσους δηλητηριάζει τις ψυχές των παιδιών μας». Σύμφωνα με τον Χρίστο, ο Πέτρος Σουππουρής, στην τελετή μνήμης των αγνοουμένων στο Δάλι, είπε: «Η σημερινή μέρα είναι μια μέρα για να θυμηθούμε τους χιλιάδες πεσόντες και από τις δύο κοινότητες, που έχασαν τη ζωή τους σε μια σύγκρουση που δεν επέλεξαν, αλλά τους βρήκε απροετοίμαστους. Η τραγωδία αυτή δεν ξεκίνησε το 1974. Οι διακοινοτικές συγκρούσεις της δεκαετίας του ’60 άφησαν επίσης τα δικά τους θύματα, προσθέτοντας ακόμα περισσότερο πόνο. Ο πόνος της απώλειας, δεν γνωρίζει σύνορα, ούτε χρώμα, ούτε θρησκεία. Ο πόνος μιας μάνας, ενός πατέρα, ενός παιδιού που έχασε τον δικό του άνθρωπο, είναι ο ίδιος, είτε αυτός ήταν Ελληνοκύπριος είτε Τουρκοκύπριος. Είναι μια κοινή, ανθρώπινη εμπειρία που μας ενώνει όλους, πέρα από εθνικές ή θρησκευτικές διαφορές. Αυτός ο πόνος, αυτή η κοινή οδύνη, πρέπει απαραίτητα να αποτελέσει τη βάση για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος.
Ας θυμόμαστε ότι η διχόνοια και η έλλειψη κατανόησης μεταξύ των κοινοτήτων, η προπαγάνδα και η ρητορική μίσους, από όποια πλευρά κι αν προέρχονται, δηλητηριάζουν τις ψυχές των παιδιών μας. Είναι χρέος μας, λοιπόν, να επιλέξουμε τον δρόμο της αλήθειας και της συμφιλίωσης. Να χτίσουμε ένα μέλλον όπου τα παιδιά μας θα ζουν ειρηνικά, χωρίς το μίσος και την προκατάληψη. Πρέπει να απομονώσουμε όσα στοιχεία υποδαυλίζουν το μίσος και τη διχόνοια. Εκείνους τους φανατικούς που, χωρίς κοινή λογική, τρέφουν τον διχασμό και είναι έτοιμοι να θυσιάσουν το μέλλον του τόπου μας στον βωμό των δικών τους συμφερόντων ή ιδεοληψιών. Στεκόμαστε δίπλα στις οικογένειες που ακόμα περιμένουν απαντήσεις, που αναζητούν την αλήθεια και τη δικαίωση. Ξέρουμε τον πόνο τους, και τους τιμούμε. Όπως τιμούμε και όσους αγνοούμενους ταυτοποιήθηκαν τα οστά τους και βρήκαν την αιώνια γαλήνη».
«Λουλούδια και σφαίρες»
Η οικογένεια του Πέτρου Σουππουρή, καθώς και η οικογένεια Λιασή, σφαγιάστηκαν από 3-4 Τουρκοκύπριους από το κοντινό χωριό Επηχώ, οι οποίοι είχαν επίσης πυροβολήσει τον Πέτρο και, νομίζοντας ότι ήταν νεκρός, τον άφησαν εκεί. Όμως ο Πέτρος επέζησε. Ένα άλλο παιδί που επέζησε ήταν ο Γιώργος Λιασής, τον είχαν επίσης πυροβολήσει και νόμιζαν ότι ήταν νεκρός. Συνολικά 17 γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι σκοτώθηκαν εκείνη τη μέρα και τέσσερα άτομα επέζησαν: ο Πέτρος και ο αδελφός του Κώστας (που είχε κρυφτεί), ο Γιώργος και η αδελφή του Γιαννούλα Λιασή που είχαν πυροβοληθεί. Η Γιαννούλα έπρεπε να υποβληθεί σε θεραπεία για πολλά χρόνια για να μπορέσει να περπατήσει, έχοντας χάσει τον μικρό γιο της που ήταν στην αγκαλιά της και που επίσης σκοτώθηκε στη σφαγή. Την ιστορία του Παλαίκυθρου διηγήθηκε ο καλός μας φίλος, ο Κύπριος σκηνοθέτης Πανίκος Χρυσάνθου, στο ντοκιμαντέρ «Λουλούδια και σφαίρες». Προβλήθηκε σε μια εκδήλωση που διοργάνωσε πρόσφατα η Κοινότητα του χωριού Παλαίκυθρο και την παρακολουθήσαμε με θλίψη, αλλά και με ελπίδα, καθώς άνθρωποι όπως ο Πέτρος Σουππουρής και ο Γιώργος Λιασής υπερασπίζονται την ειρήνη και τη συμφιλίωση στην Κύπρο, χωρίς να τροφοδοτούν το μίσος και την εχθρότητα μεταξύ των κοινοτήτων μας.
Ένα αγνοούμενο αγόρι
Στον μαζικό τάφο που έκανε ανασκαφές η ΔΕΑ πριν από χρόνια στο Παλαίκυθρο, δεν βρέθηκαν τα οστά του μικρού αδελφού του Πέτρου Σουππουρή, του Γιαννάκη Σουππουρή. Ένας από τους αναγνώστες μας μου είχε διηγηθεί την ιστορία αυτού του μαζικού τάφου και είχε δείξει τον τόπο ταφής στη ΔΕΑ, ώστε να γίνουν εκταφές. Μετά τη σφαγή, οι Τούρκοι στρατιώτες είχαν μαζέψει τους Τουρκοκύπριους που βρήκαν στο Παλαίκυθρο και διέταξαν μερικούς από αυτούς να θάψουν όσους είχαν σκοτωθεί από κάποιους Τουρκοκύπριους στο σπίτι της οικογένειας Σουππουρή. Αυτός ο αναγνώστης δεν είχε καμία σχέση με τα φρικτά εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε εκείνο το σπίτι - τον διέταξαν να τους θάψει, μαζί με άλλους Τουρκοκύπριους που τον βοήθησαν. Έβαλαν τα πτώματα από το σπίτι σε ένα καρότσι πίσω από το τρακτέρ και τα μετέφεραν σε ένα κοντινό χωράφι, όπου τα έθαψαν.
Εκείνες τις μέρες, οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις είχαν επιβάλει νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας - οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να βγουν έξω τη νύχτα. Καθώς ο αναγνώστης μου από την Επηχώ έθαβε τα πτώματα στο χωράφι, είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει και ήθελαν να γυρίσουν στο χωριό τους, πριν την απαγόρευση κυκλοφορίας. Αφού τελείωσαν την ταφή, έφυγαν. Στον δρόμο της επιστροφής από το χωράφι, στον δίπλα δρόμο, όταν πέρασαν κάτω από ένα φανάρι του δρόμου, είδαν ότι ένα μικρό πτώμα είχε μείνει στο καρότσι. Σταμάτησαν και τον έθαψαν σε ένα χαντάκι στην άκρη του δρόμου.
Χρόνια αργότερα, του ζήτησα να έρθει και να μας δείξει το μέρος όπου είπε ότι είχαν θάψει το παιδί - το μόνο παιδί που έλειπε από τον μαζικό τάφο ήταν ο Γιάννης Σουππουρής, οπότε ήμασταν σίγουροι ότι ήταν αυτός. Ήρθε μαζί μου και με τους λειτουργούς της ΔΕΑ. Στο αυτοκίνητο μαζί μας ήταν ο Ξενοφών Καλλής, ο οποίος πέθανε πριν από δύο χρόνια, ας αναπαυθεί εν ειρήνη. Μαζί μας ήταν και οι Τ/Κ λειτουργοί της ΔΕΑ εκείνης της εποχής, μεταξύ των οποίων και ο Okan Oktay. Ο αναγνώστης μου μας έδειξε πού ήταν ο δρόμος, πού ήταν το χαντάκι, πού μπορεί να τον είχαν θάψει. Ο δρόμος είχε αλλάξει λίγο, τον είχαν πλατύνει. Δυστυχώς, σε αυτό το σημείο δεν είχαν γίνει ανασκαφές από τη ΔΕΑ και δεν ξέρω τον λόγο. Την ίδια μέρα, μας έδειξε και άλλους πιθανούς τόπους ταφής και, όταν σκάψαμε, βρέθηκαν τα οστά ορισμένων Ελληνοκυπρίων. Ευχαριστώ αυτόν τον αναγνώστη για την πολύτιμη συμβολή του στην αναζήτηση των «αγνοουμένων» στην Κύπρο.
Στο Παλαίκυθρο
Συνεχίζουμε το έργο μας σχετικά με τους «αγνοούμενους» του Παλαικύθρου. Πρόσφατα, ένας από τους Ελληνοκύπριους αναγνώστες μου μού έδωσε κάποιες πληροφορίες για ένα πηγάδι και πήγαμε μαζί με τον Ahmet Esnaf, την Isabel και τον Thomas, ερευνητές της ΔΕΑ, στο Παλαίκυθρο για να το βρούμε. Ο αναγνώστης μου μού έδωσε επίσης έναν χάρτη που έδειχνε πού βρισκόταν το πηγάδι, καθώς και μερικές φωτογραφίες του. Ο αναγνώστης είπε: «Θέλω να μοιραστώ μαζί σας τις πληροφορίες που έχω για το πηγάδι που σας έδειξα στον χάρτη. Πιστεύω ότι θα κάνετε τις απαραίτητες έρευνες και θα ενημερώσετε τη ΔΕΑ, ώστε να κάνουν τις δικές τους έρευνες, και ελπίζω ότι, αν αποφασίσουν, θα σκάψουν αυτό το πηγάδι ή τουλάχιστον θα το ερευνήσουν.
Άλλο ένα πηγάδι στην περιοχή
Η Isabel και ο Thomas από τη ΔΕΑ εξέτασαν τις πληροφορίες σχετικά με τα πηγάδια στην περιοχή και είπαν ότι υπάρχει ένα δεύτερο πηγάδι σε αυτήν την περιοχή. «Τότε μπορείτε να ερευνήσετε και τα δύο πηγάδια», τους πρότεινα. Τους ζήτησα επίσης να δουν αν υπάρχουν «αγνοούμενοι» από αυτή την περιοχή. Πρόκειται για μια περιοχή μεταξύ της εκκλησίας και του τζαμιού στο Παλαίκυθρο. Ευχαριστώ τον αναγνώστη μου που μας ενημέρωσε γι' αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής και τους ερευνητές της ΔΕΑ που ήρθαν μαζί μου για να τους τον δείξω.
Το πηγάδι στο Παλαίκυθρο στο οποίο αναφέρεται ο Ελληνοκύπριος αναγνώστης.
Μια γνωστή μου είχε επισκεφτεί ένα σπίτι κοντά στο πηγάδι που σας έδειξα στον χάρτη πριν από 10-12 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης, είχε δει ότι είχαν κλείσει αυτό το πηγάδι. Ξαφνιάστηκε πολύ, καθώς γνώριζε ότι το νερό από αυτό το πηγάδι ήταν υψηλής ποιότητας. Είπε στην Τουρκοκύπρια που είχε εγκατασταθεί στην περιοχή μετά το 1974: «Γιατί κλείσατε αυτό το πηγάδι; Έχει πολύ γλυκό νερό». Και η Τουρκοκύπρια γυναίκα απάντησε: «Έθαψαν μερικούς ανθρώπους σε αυτό το πηγάδι, γι' αυτό το έκλεισαν». Η γνωστή μου φοβήθηκε και δεν είπε τίποτα σε κανένα. Όταν τελικά αποφάσισε να μιλήσει, με βρήκε και μου είπε, ακόμα φοβισμένη «Παρακαλώ, κάντε την απαραίτητη έρευνα και αν όντως υπάρχουν άνθρωποι θαμμένοι στο πηγάδι, ελπίζω να τους βρουν, ώστε οι συγγενείς τους να βρουν λίγη ηρεμία στις ψυχές τους». Με αυτές τις πληροφορίες, το πρωί της Δευτέρας 21 Ιουλίου 2025, πήγαμε στο Παλαίκυθρο και βρήκαμε το πηγάδι. Και καθώς στεκόμασταν και βλέπαμε το κλειστό πηγάδι, κάποιος από το χωριό μας πλησίασε. Είπε ότι το στόμιο του πηγαδιού ήταν ανοιχτό όταν ήρθαν στο χωριό μετά το 1974 και ότι υπήρχε λίγο νερό μέσα. Στη συνέχεια στέρεψε το νερό - το πηγάδι καθαρίστηκε μόνο μία φορά πριν από πολλά χρόνια, πριν από τη δεκαετία του 1990, και κλείστηκε, βάζοντας λίγο χώμα μέσα σε αυτό.
