Sevgul Uludag
Τηλ: 99966518
Ένας από τους Τουρκοκύπριους αναγνώστες μου είχε την ευκαιρία να μιλήσει με κάποιον γνωστό του, ο οποίος γνώριζε ιστορίες από την περιοχή του Μπογαζιού Κερύνειας και μου μετέφερε ό,τι είχε συγκεντρώσει. «Στην περιοχή του Μπογαζιού Κερύνειας, υπήρχε», μου λέει, «ένα προσωρινό νοσοκομείο, φτιαγμένο από αντίσκηνα. Το είχε στήσει ο τουρκικός στρατός από ανάγκη, για να περιθάλψει τους τραυματίες του πολέμου. Στην περιοχή υπήρχε, επίσης, ένα μικρό νοσοκομείο, το λεγόμενο 'Νοσοκομείο Σαχάρα', που ανήκε σε Τουρκοκύπριους στρατιώτες». Οι πλείστοι από αυτούς που είχαν τραυματιστεί και πέθαναν στην περιοχή, μεταφέρονταν στα δύο αυτά νοσοκομεία. Όσοι δεν χρειάζονταν επείγουσα περίθαλψη μεταφέρονταν για θεραπεία, στη Λευκωσία ή στα Αδάνα.
Το 1974, όπως έμαθε από κάποιον, συνήθιζαν να συγκεντρώνουν όσους είχαν πεθάνει κατά τη διάρκεια του πολέμου στην περιοχή του «Σαχάρα». Και όπως ισχυρίστηκε, μερικοί από αυτούς θάφτηκαν εκεί. Σύμφωνα με όσα του είπε το άτομο που τους είχε θάψει, είχαν σκάψει έναν μεγάλο λάκκο και είχαν θάψει κάποιους από τους νεκρούς. Το άτομο που υποτίθεται ότι τους είχε θάψει, είπε στον γνωστό του αναγνώστη μου ότι τους έθαψαν εκεί από ανάγκη, λόγω της αποσύνθεσης των πτωμάτων. Δεν είχαν άλλη επιλογή από το να τους θάψουν αμέσως».
Από την Αγύρτα στο Μπογάζι
Με την πάροδο των χρόνων, η περιοχή γύρω από το «Νοσοκομείο Σαχάρα» αναπτύχθηκε. Το μέρος αυτό, καθώς πηγαίνουμε από τη Λευκωσία προς την Κερύνεια, ήταν στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Ερεύνησα αυτήν την πληροφορία και μερικοί αναγνώστες μού είπαν ότι όσοι σκοτώθηκαν στον πόλεμο τις πρώτες 10-15 μέρες, 100-150 Τουρκοκύπριοι και Τούρκοι στρατιώτες, θάφτηκαν στο νεκροταφείο της Αγύρτας. Μετά από περίπου 20 μέρες σε μια περιοχή, εκεί που σήμερα βρίσκεται το νεκροταφείο των Μαρτύρων στο Μπογάζι της Κερύνειας, άρχισαν να θάβουν όσους σκοτώνονταν στον πόλεμο. Έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα ξέθαψαν όσους είχαν θαφτεί στην Αγύρτα και μετέφεραν τα οστά στο νεκροταφείο των Μαρτύρων στο Μπογάζι.
Άλλος αναγνώστης από το Μπογάζι μού είπε ότι έθαβαν τους Τουρκοκύπριους και τους Τούρκους στρατιώτες στο νεκροταφείο των Μαρτύρων, που είχαν δημιουργήσει εκείνη την εποχή, αλλά είχε ακούσει ότι είχαν θάψει μερικούς Ελληνοκύπριους πιο ψηλά, στη βορειοανατολική περιοχή.
Στο παρελθόν, κάποιοι αναγνώστες μού είχαν πράγματι υποδείξει μερικούς πιθανούς τόπους ταφής γύρω από το Στρατιωτικό Νεκροταφείο του Μπογαζιού. Η ΔΕΑ (Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων) πραγματοποίησε κάποιες εκταφές εκεί και βρήκε κάποια οστά, αλλά πιστεύω ότι αυτή η περιοχή θα μπορούσε να διερευνηθεί περαιτέρω. Δεν γνωρίζουμε αν αυτές οι νέες πληροφορίες σχετικά με πιθανές ταφές κοντά στα νοσοκομεία είναι αληθινές ή όχι. Έχω γράψει στα τρία μέλη της ΔΕΑ και στους βοηθούς και συντονιστές τους, ώστε να τις διερευνήσουν περαιτέρω και να διαπιστώσουν αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι.
Η είσοδος του στρατιωτικού νεκροταφείου στο Μπογάζι Κερύνειας.
Οστά στην άκρη του δρόμου
Ο αναγνώστης μου έχει πληροφορίες και για έναν άλλο πιθανό τόπο ταφής, στη δεξιά πλευρά του δρόμου, καθώς πηγαίνεις από τη Λευκωσία προς την Κερύνεια. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του γνωστού του στο Μπογάζι Κερύνειας γύρω στο 1985-1987, μια μέρα, ένας από τους διοικητές του τού έδωσε εντολή να ισοπεδώσει ένα άδειο οικόπεδο κοντά στο νεκροταφείο των Μαρτύρων. Μόλις η μπουλντόζα άρχισε να σκάβει είδαν κάποια ρούχα και κάποια οστά. Ο γνωστός του αναγνώστη μου είπε στον χειριστή της μπουλντόζας να σταματήσει. Του ζήτησε να σκάψει λίγο πιο πέρα για να δει τι υπάρχει κι εκεί, και πράγματι βρήκαν ρούχα και οστά. Ο λοχίας τους, που τους είδε να σκάβουν, έτρεξε και τους είπε: «Κάντε ό,τι θέλετε σε άλλα μέρη, αλλά μην αγγίζετε αυτή την περιοχή».
Σύμφωνα με τον γνωστό του αναγνώστη μου, Τούρκοι αλεξιπτωτιστές που έφτασαν στην περιοχή και είχαν αρχίσει να κατευθύνονται προς το Δίκωμο, ήρθαν αντιμέτωποι με μία ομάδα 20-30 Ελληνοκυπρίων στρατιωτών που προσπαθούσε να διαφύγει από το Δίκωμο. Υποτίθεται ότι αυτή ήταν η ομάδα που σκοτώθηκε στη μάχη και θάφτηκε εκεί. Δεν γνωρίζουμε αν αυτή η πληροφορία είναι σωστή ή όχι. Πρέπει να διερευνηθεί από τη ΔΕΑ. Ο γνωστός του αναγνώστη μου, τού είπε ότι δεν ισοπέδωσαν την περιοχή, καθώς ο λοχίας τούς είπε να σταματήσουν και την άφησαν έτσι, χωρίς να την αγγίξουν περαιτέρω. Ο χειριστής της μπουλντόζας, ο οποίος επίσης είχε κάνει τη στρατιωτική του θητεία στο Μπογάζι της Κερύνειας, μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής του θητείας σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα. Όπως είπα, έχω γράψει λεπτομερώς στη ΔΕΑ, ώστε να διερευνήσουν περαιτέρω αυτή την περιοχή.
Άποψη από το νεκροταφείο στο Μπογάζι Κερύνειας.
Οκτώ Ε/Κ θαμμένοι σε λάκκο
Ένας ηλικιωμένος άντρας από το Κιόνελι είχε επίσης κάποιες πληροφορίες. Τις είπε σε έναν από τους αναγνώστες μου και αυτός τις μετέφερε σε μένα. Ο ηλικιωμένος άντρας είπε: «Το 1974, εδώ γύρω σημειώθηκαν σφοδρές μάχες. Βρισκόμασταν στον δρόμο Κερύνειας-Μπογαζιού. Υπήρχαν περίπου οκτώ Ελληνοκύπριοι στρατιώτες που κατευθύνονταν προς το Μπογάζι και κατά τη διάρκεια της μάχης πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν. Στη συνέχεια, ενημερώσαμε τον διοικητή της μονάδας μας και τον ρωτήσαμε τι να κάνουμε τα πτώματα. Μας έδωσε εντολή να τα θάψουμε κάπου στην περιοχή. Σκάψαμε έναν μεγάλο λάκκο κάτω από ένα δέντρο και τα θάψαμε εκεί. Ήταν και αυτοί άνθρωποι. Ήταν σε συνθήκες πολέμου. Ή θα πυροβολούσες εσύ ή θα σε πυροβολούσαν αυτοί. Ή σκεφτόσουν ότι θα μπορούσαν να μπουν στο Κιόνελι και να σκοτώσουν την οικογένειά σου. Νιώθω θλίψη όταν σκέφτομαι όλα αυτά. Τόσοι πολλοί άνθρωποι και από τις δύο κοινότητες έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο, όχι μόνο το 1974, αλλά και το 1963-64, καθώς και κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων του 1956-57 και του 1958. Αντί να μοιραστούμε αυτό το νησί μεταξύ μας και να ζήσουμε ειρηνικά, πολεμούσαμε. Είμαι τώρα 85 χρονών και δεν μου μένουν πολλά χρόνια ζωής σε αυτόν τον κόσμο. Θα πεθάνω, όπως όλοι. Θα τελειώσει αυτή η σύγκρουση μεταξύ των κοινοτήτων μας; Δεν έχω δει το τέλος, αλλά ελπίζω ότι τα παιδιά και τα εγγόνια μου θα το δουν, ώστε να υπάρξει ειρήνη και να μην υπάρχουν πλέον πόλεμοι, συγκρούσεις, δολοφονίες ή μαζικοί τάφοι σε αυτό το όμορφο νησί. Νιώθω πολύ λυπημένος και δεν έχω ξεπεράσει ποτέ τη θλίψη στη ζωή μου μετά από όλες αυτές τις συγκρούσεις. Θα πεθάνω με την ελπίδα μου για ειρήνη και συμφιλίωση σε αυτό το νησί».
Υποψιάζομαι ότι αυτή η πληροφορία είχε κοινοποιηθεί στη ΔΕΑ πριν από μερικά χρόνια και ότι, όταν έσκαψαν κάπου στην περιοχή που αναφέρει ο ηλικιωμένος, βρήκαν τα οστά οκτώ Ε/Κ στρατιωτών. Δεν είμαι απολύτως σίγουρη. Ελπίζω ότι η ΔΕΑ θα πράξει τα δέοντα, για να δει αν έχουν ήδη διερευνήσει αυτή την περιοχή, όπου υποτίθεται ότι θάφτηκαν οκτώ Ελληνοκύπριοι στρατιώτες ή όχι. Έχω ενημερώσει τη ΔΕΑ γι' αυτήν την πληροφορία, ώστε να διερευνήσουν περαιτέρω.
Άποψη από το Μπογάζι Κερύνειας.
Ανοικτές πληγές
Ευχαριστώ τους αναγνώστες μου που μου έφεραν όλες αυτές τις πληροφορίες για να τις μοιραστώ με την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων. Εκτιμώ όλες αυτές τις πρωτοβουλίες πολιτών, απλών ανθρώπων, που ενεργούν χωρίς να περιμένουν αντάλλαγμα, αλλά από ανθρωπιά και συμπόνια. Ευχαριστώ από καρδιάς όλους τους αναγνώστες μου, Τουρκοκύπριους, Ελληνοκύπριους και όλους τους άλλους, που βοήθησαν όλα αυτά τα χρόνια σιωπηλά και με συνέπεια. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσουμε. Να νιώθουμε συμπόνια, να νιώθουμε αγάπη για αυτή τη γη, να νιώθουμε την ανάγκη να βοηθήσουμε ανεξάρτητα από την εθνικότητα των «αγνοουμένων». Να βοηθήσουμε να κλείσουν αυτές οι ανοιχτές, αιμορραγούσες πληγές των συγγενών, να τους δώσουμε την ευκαιρία να τις επουλώσουν, να τους δώσουμε την ευκαιρία να βρουν τα οστά των αγαπημένων τους και να τα θάψουν με τον τρόπο που θέλουν, σύμφωνα με την παράδοση τους. Ας δουλέψουμε μαζί ώστε να θεραπεύσουμε τις πληγές της χώρας μας.
